Goeie gesprekken bij de correspondent, ditmaal met Imke de Boer, hoogleraar dierlijke voedselsysteem. Ze spreekt over de Voedsel Visie 2050.

Dus het voedselsysteem wereldwijd draagt ongeveer een kwart bij aan klimaatverandering. Het is een hele grote speler in termen van biodiversiteit verlies. Het veroorzaakt 80 procent van de stikstof en fosfor of verliezen naar het milieu bijvoorbeeld. En willen we dat veranderen dan? Ja, dan zijn we nu wel aan zet. Ik heb wel het gevoel dat we nu niet kunnen zeggen nou, we wachten nog even, want het komt wel goed. Willen we echt een gezonde aarde overdragen aan onze toekomstige generaties dan?

Dan zijn we nu echt wel aanzet om iets te veranderen. Dus ik zou wel willen stellen. Het moet. Vandaag nog ook daar liefst. Vandaag beginnen ook ieder ieder individueel persoon door gewoon te zeggen van chaos. Iets meer plantaardig eten. Probeer eens iets meer uit het seizoen te eten. Kijk eens waar je lokale producten kunt kopen. Probeer zo min mogelijk voedsel weg te gooien, dus denkt na hoe je boodschappen doet. En als je een keer allerlei restjes in je koelkast hebt, kijk eens of je daar een lekkere soep van kan maken.

Bezoekers een boerderij op zo'n open dag en je hebt een aantal keren per jaar. Nu ook even niet, maar normaal gesproken heb je open dagen. Ga er eens heen gaan kijken hoe het er uitziet. Ga je dus verdiepen daarin. Want door dat soort dingen te doen ga je automatisch zo duurzamer eten. En het hoeft echt niet dat je helemaal geen dierlijk product meer hoeft euh. Mag eten. Maar kijk eens of het iets minder kan. Ha, kijk eens of je een paar dagen in de week zonder vlees of zonder eieren een mooie maaltijd kan maken.

Zoek eens op internet op. Er zijn heel veel leuke nieuwe recepten tegenwoordig op het internet beschikbaar, dus je kunt iedere dag kleine dingen doen. En ja, ik denk dat als we dat met z'n allen gaan doen. En aan de andere kant natuurlijk ook. Euh. Willen we boeren uitdagen? Maar ook inderdaad zulke grote spelers als Unilever, FrieslandCampina van. Wat kan jij doen binnen jouw organisatie? En bijvoorbeeld een van de dingen die die ik hier onze eigen rector op heb uitgedaagd is te zeggen van.

Kunnen we niet op de campus van de universiteit van de universiteit? Alle lunches standaard, veganistisch en vegetarisch maken. Want dat is dan de makkelijke keus.

Hoe kijkt u hier toen aan naar nu? Nu zitten we nog even in de korona crisis, was het antwoord van degene waar hij mij naartoe verwees. Maar daar gaan we er niet bij laten zitten. Daar komen we op terug, want in Leiden doen ze het bijvoorbeeld ook. Er zijn andere universiteiten, die doen dit al. En dat gaat bijvoorbeeld over het voor dit. Dit is een voorbeeld van het veranderen van de voedsel omgeving. Want net had ik het over de consument aan zich.

Dat je zelf keuzes kunt maken. Maar we weten ook dat het heel moeilijk is om gewoontes af te leren. Iedereen die probeert te stoppen met roken of te drinken, die weten hoe moeilijk dat is. Dus we zeggen ook we moeten de voedsel omgeving veranderen. We moeten de plantaardige lokale keus makkelijker en aantrekkelijk maken voor iedereen. De logische keus dus.

Als je als je dan vergadert met elkaar aan de universiteit Safir, dan dat soort broodjes of dat soort soeps. En doe dat ook zoveel mogelijk op scholen of op ANH in andere openbare gebouwen. Maak die keuze aantrekkelijk en makkelijk voor de consument, zodat die makkelijker in die richting gaat begeven.

Imke de Boer, de gedreven hoogleraar dierlijke en duurzame voedselsysteem, is verbonden aan de Universiteit van Wageningen. Samen met Evelien de Olden en een team van veertien betrokkenen schreef ze een alomvattend plan om het voedselsysteem in Nederland ingrijpend op de schop te nemen. Het is radicaal en inspirerend.

Het geeft Nederland een ander gezicht en draagt ook nog eens bij aan de gezondheid van mens en natuur. Ik zou zeggen politiek doe er je voordeel mee. In Amerika weten ze dit plan Voedsel Visie 2050 alvast te waarderen. Het team van De Boer won een prestigieuze prijsvraag van de Rockefeller Foundation.

Groot tweehonderdduizend dollar, wat betekent dat die prijs voor haar?

Nou, het is eigenlijk een erkenning voor het systeemdenken, dus het echt nadenken over hoe je een voedselsysteem radicaal moet veranderen. Zij hebben die prijsvraag uitgeschreven. Daar hebben meer dan 1300 mensen wereldwijd op en een voorstel ingediend, zeg maar. En wij zijn bij de tien prijswinnaars geeindigd en de enige in Europa. Dus het laat eigenlijk zien dat we een en. En ze hebben ook gezegd dat de reden waarom wij die prijs hebben gekregen is dat we zo'n holistische visie op die verandering hebben geschreven.

En dat is ook waar ik me in mijn werk mee bezig hou van. Hoe kun je een voedselsysteem verduurzamen? En dan ook specifiek van wat is de rol van het dier daarin? Maar om daarover na te denken moet je echt dat hele systeem begrijpen. En dat hebben we hier te kunnen laten zien.

Het is dus wel degelijk uniek. Wat jullie hier bedacht hebben in Wageningen bedoel je? Dat is geen kattenpis.

Nee dat dat denk ik dat dat zo is. En ik denk dat wat deze visie toevoegt aan wat er allemaal al leegt is in Turkije. Inderdaad, dat meer holistische beeld dus. Op die manier is het zeker uniek. Dus het gaat niet alleen over het produceren van voedsel, maar ook over het anders consumeren van voedsel en maar ook over economische incentives die je zou moeten geven of wat je nodig hebt aan beleid. Of ja, alle elementen van het voedselsysteem hebben we daar eigenlijk in verwerkt.

Dus het moet veranderen? Ja. En kan het ook? Nou, wij denken dat het kan. En dat hebben we laten zien. Doordat we de voedsel visie samen hebben gemaakt met mensen die met de voeten in de aarde staan. Dus samen met bijvoorbeeld boeren die al dingen doen die wij in onze voedsel visie uitleggen. Dat was ook een van de criteria van de Rockefeller Foundation laat zien hoe schrijf een inspirerende visie voor de toekomst, maar laat ook zien dat het kan.

En daarom hebben we ook die verbinding gezocht met mensen in de praktijk die dingen al doen. En als je kijkt wat er in Nederland gebeurt, dan gebeurt er ook al een hele hoop van wat wij in de voedsel vici hebben opgeschreven. En eigenlijk willen we die visie gebruiken als een soort van nieuwe stip op de horizon.

Voor waar moeten we met z'n allen naartoe? En wat we nu proberen te doen is al die mensen te verbinden die eigenlijk al dingen doen die passen bij deze visie en daarmee hopelijk anderen te inspireren en met anderen te praten. Nou, hoe kan jij het eventueel anders doen zodat je langzamerhand zeg maar euh ja, meer en meer mensen gaat krijgen die richting die visie gaan bewegen. Dus echt vanaf onderop. Die transitie vorm geven, dat is eigenlijk ook wat we nu gaan doen of waar we nu mee bezig zijn.

Eén van de mensen zag ik in juli. Plan is uhm aan het hart. Brink en keizers randen die boeren in de uiterwaarden beleefden, vond ik een van de vrolijkste ontmoetingen die ik gehad heb. De laatste jaren weet je dat.

Dit is ook een heel inspirerend iemand en het is ook iemand die gewoon zelf is gaan nadenken van hoe kan ik het anders doen zelf en zei ze. En hij heeft inderdaad meegedacht met deze visie. En een van de dingen die zij bijvoorbeeld doet is dat. Zij laat haar koeien grazen langs de IJssel, want daar ligt haar boerderij. En daarmee houdt ze het gras heel kort, zodat als er hoogwater is, het water makkelijk in de uiterwaarden kan lopen en het mooie is.

Zij wordt door de provincie ook betaald voor die dienst. Die ecosysteemdiensten noem je dat dan in moeilijke termen.

En dat is ook het mooie, want wij praten ook over de nieuwe boeren als beheerders van ons land. Beheerders van ons akkerland, beheerders van ons grasland. En zij is daar gewoon een voorbeeld van. Die laat zien dat dat in de praktijk kan. En daarnaast maakt ze natuurlijk ook melk. Dus met hare koeien in dat gebied.

Zijn boeren zijn beheerder.

Ja, boeren zijn beheerders van ons land. En met dat beheerders hebben we ook vooral geduid op het feit dat boeren niet alleen voedsel produceren, maar ons land beheren voor alle andere functies die dat land ons biedt. Dus bijvoorbeeld dat watermanagement van Anette, maar ook het behoud van biodiversiteit, het behoud van het landschap. Dat zijn allemaal functies gekoppeld aan het land die de boer kan beheren voor ons. Dus dat is inderdaad heel bewust gekozen. Maar dat is ook denk ik waar we naartoe moeten in de toekomst.

Maar dat betekent natuurlijk ook dat je de boeren moet waarderen voor de functies die ze dus voor ons doen, voor de maatschappij doen. En ik denk dat het dus één van de pijlers, ook van het voedselsysteem van de visie is. We zeggen we willen de verbinding tussen de boer en de consument verbeteren en laten zien hoeveel energie en liefde het kost om dat voedsel te produceren en wat je daarnaast nog allemaal voor dat landschap doet, zodat mensen daarvoor willen betalen.

En ook dat mensen zuiniger omgaan met hun voedsel en minder goed voedsel weggooien. Want als je ziet hoeveel moeite en energie het kost om voedsel te produceren en dat landschap te behouden. Dan denk je wel twee keer van nou ha, dit product. Dat laat ik over de datum gaan. Of ik koop net iets teveel en ik zie wel wat ik gebruik.

Het is heel gedetailleerd en heel gelaagd, ook een heel complex. Want nogmaals, alles moet op de schop.

Misschien goed om toch een aantal euh, belangrijkste principes uit de doeken te doen. Volgens welke lijn jullie denken?

Ja. Wij zijn eigenlijk begonnen vanuit de gedachte je moet leven binnen de draagkracht van de aarde. Dus je moet ook voedsel produceren en consumeren binnen de draagkracht van de planeet. Dus dat betekent dat je niet langer kunt produceren wat wij willen eten, maar dat we eigenlijk moeten gaan eten wat de aarde ons kan bieden. Dat is een belangrijk uitgangspunt geweest en een tweede belangrijk. En dat de eerste belangrijke uitgangspunt noemen we eigenlijk het ecologische plafond. Dus daar zit een soort van buitenrand aan waarbinnen we moeten blijven.

En een tweede belangrijk uitgangspunt noemen we het sociale fundament. Dat is een soort van binnenring. Je moet minimaal zo voedsel produceren dat je het aan het sociale fundament voldoet. En daar komen thema's aan bod als een eerlijk inkomen voor de boer, maar ook veilige werkomstandigheden. En er is ook veel discussie geweest in Corona. Tijd over korona en mensen in slachthuizen, bijvoorbeeld omdat hun werk of leefomstandigheden niet op orde zijn, maar ook.

Een goed dierenwelzijn dus als je daarvoor kiest om dieren te houden. Voor het produceren van je voedsel, dan moet je er ook voor zorgen dat het welzijn van die dieren op orde is. Dus dat vormt een soort van binnenring. Je hebt een buitenring en een binnenring en daartussen is dan wat wij noemen de veilige en eerlijke handeling, ruimte voor voedselproductie en het de economie die we waar we met z'n allen voor zouden moeten kiezen, zou een economie moeten zijn die ons laat bewegen.

Na die veilige en eerlijke handeling is ruimte van het voedselsysteem dus een eco.

Dat betekent dat, euh, eigenlijk onze economische gedachte, het behoud van ons natuurlijk kapitaal zouden moeten waarderen, maar ook moeten erkennen dat het geld kost wanneer je voedsel produceert met respect voor het dier en met respect voor de mensen die daar werken.

Een andere term in consumenten termen we zouden allemaal meer moeten gaan betalen voor wat we eten. Dat is de uiteindelijke consequentie toch? En dat en dat ook waarderen en weten waarom precies?

Ik denk inderdaad dat. We geven nu ongeveer ongeveer 10 procent van ons inkomen uit aan voedsel. En dat is best wel laag als je ziet dat voedsel eigenlijk de basis is van ons bestaan. Ja, dat dat voedsel wordt waarschijnlijk iets duurder, alhoewel het ook weer niet ontzettend veel duurder hoeft te zijn. Want. Hoeveel danceact kan je dat schatten?

Nou n. Dat kan ik niet precies kan, maar ik kan wel een voorbeeld geven waarin je iets kunt zien. Euh. N van de boeren die ook mee hebben gedaan aan de ontwikkeling van de voedsel visie zijn de Herenboeren Nederland, Stichting Herenboeren Nederland en de Stichting Herenboeren Nederland. Dat is eigenlijk die.

Die doen het volgende die ze. Zij gaan op zoek naar 200 families. Die 200 families leggen allemaal tweeduizend euro in. Daarmee starten ze een boerderij. Ze huren een boer in. Ze gaan in gesprek met elkaar en met die boer. En die boer ga ik vervolgens produceren wat zij willen en op de manier zoals zij dat willen.

Specifiek gericht op die 200 families en niet meer. Nee is specifiek gericht op die 200 families. Dus met 20 hectare kun je ongeveer 60 procent van de voedsel produceren voor die 200 families en die hebben dan ongeveer 500 monden. Met twee komma zoveel mensen per familie.

En het interessante daarin is, is dat die herenboerderij bijvoorbeeld in Boxtel waren. Ze begonnen. Laat zien dat je onder de kostprijs van biologisch kunt produceren. Vervoeren die consumenten terwijl je toch op een biologische manier dat voedsel produceert? Dus het kan wel degelijk op een manier die Doornbos is die op een ja, met een kostprijs die haalbaar is zeg maar. Dus het kan wel degelijk voor een eerlijke prijs. En dat hoeft echt niet heel veel meer te kosten. Maar het zal wel iets meer kosten dan op dat het nu doet.

En de crux waar je nu aan raakt in de boer is natuurlijk ook dat de de dat het voedselsysteem. Niet langer door de economie wordt aangedreven, maar dat het ingebed is in de natuur. Er wordt met voedsel geld verdiend, groot geld en eigenlijk moet je daar aan tornen. Toch? Dat is iets fundamenteels ja.

Gisteren was er ook een discussie in het pakhuis en te zaaien. Godelieve ook heel terecht van. Misschien moet je niet praten over verdienmodellen, maar over bestaande modellen. Dus natuurlijk is het belangrijk dat als je voedsel produceert en een boer doet, dat voor jou. Dat die boeren eerlijk inkomen krijgt. Maar die hoeft daar niet een economisch model van te maken, dus het moet een soort bestaand model opleveren. En dat is eigenlijk hoe je over die nieuwe economie zou moeten nadenken.

Je moet wel een eerlijke prijs geven, maar je hoeft daarmee geen winst te maken.

En uhm. Dat is ook wel een beetje de gedachte uhm. Maar nu ga ik me begeven op economy in economy is natuurlijk niet echt mijn terrein, maar we hebben de die die. Euh, dat die. Dat uitgangspunt, gebaseerd op de Donut Economy van Kate Rohart en Kate Rohart, heeft het natuurlijk ook over het feit dat we niet oneindig kunnen blijven groeien in termen van economische groei binnen een eindige planeet. Dus we moeten echt op zoek naar een eerlijke prijs en bestaande modellen, maar niet zozeer naar per se heel veel geld verdienen met een bepaalde sector.

Nee, jij woont onder de rook van de Universiteit van Wageningen. Als ik domweg in het hoe kwam ik langs Prinsloo FrieslandCampina, dan is een groot bedrijf op het universiteitsterrein gevestigd. Unilever zit hier.

Dat zijn machten die bestaan bij de gratie van geld verdienen aan voedselproductie.

Dus hoe zie jij dat dan na een van de dingen die we? Dit is een hele moeilijke vraag, maar één van de dingen die we hebben benoemd in de voedsel visie is het installeren van een voedsel democratie. En dat betekent dat bijvoorbeeld dat soort grote organisaties niet, maar niet alleen verantwoording af hoeven leggen aan hun aandeelhouders, maar dat ze verantwoording moeten gaan afleggen aan een groep mensen. Burgers dus dat er naast de aandeelhouders een soort van burger raad komt waaraan zij verantwoording moeten gaan afleggen, dus eigenlijk verantwoording moeten gaan afleggen aan de maatschappij om te komen tot een verandering.

Euh ja, van hun investeringen en echt met als doel dat ook hun organisaties. Want natuurlijk het verwerken van melk tot yoghurt kaas. Dat zei dat zijn belangrijke processen en ik zou ook niet inzien waarom je dat niet zou willen doen.

En Unilever kan ook heel, heel interessante en een goede producten voor de mens maken. Maar dat moet wel met als doel hebben om gezond en veilig en vers voedsel voor iedereen te maken. En door zo iets te installeren als voedsel. Democratie, voedsel, burger raden in zo'n organisatie. Zou je zo'n organisatie? Uhm ja, misschien net iets anders kunnen laten bewegen. Dat zijn twee belangrijke punten, dus, die ecologische telefoon en het sociale fundament de veranderen. De veranderingen in de economie.

Maar als derde pijler hebben we echt gezegd. We moeten op zoek naar manieren om de burger en de boer, zeg maar weer beter te verbinden. En dat kan ook op allerlei manieren. Dat moet in het onderwijs. Maar dat kan ook door activiteiten te organiseren met topkoks. Ik had gisteren een gesprek met Rudolf Brandt van Cerkel in Amsterdam. Van Zou het niet mooi zijn om daar, als alles weer open is, een event te organiseren om nou eens over deze voedsel visie te praten met een hele grote groep burgers, maar ook met boeren en en aan elkaar?

En het luisteren naar elkaars gesprek en ook eens luisteren van hoe moeilijk het is om om goed voedsel en veilig voedsel te produceren en ook eens te luisteren naar wat van afwegingen consumenten maken en met elkaar in gesprek te gaan om dit gewoon beter te begrijpen. Om beter te begrijpen waarom de transitie nodig is. Maar ook om beter te begrijpen dat als jij als burger kiest iedere dag met welke producten je koopt en dat je een stem hebt in die transitie en dan vooral de verbindingen dus niet gaan polariseren.

Want we hebben absoluut niet als doel om met een vingertje te gaan wijzen. In deze transitie we laten zien. Uh, het is iedereens verantwoordelijkheid geweest dat we zijn waar we nu zijn en iedereen is ook onderdeel van de oplossing. Iedereen kan daaraan bijdragen. Ik was wetenschapper, maar ook als consument en ieder in zijn eigen rol kan bijdragen aan de verbetering van die wereld. Jullie hebben nu naar Nederland gekeken. Als een samenstelling van zes landschappen, zo zou je kunnen noemen.

En we hoeven ze niet allemaal te behandelen. Maar ik denk het de belangrijkste is. Misschien kun je daaraan laten zien hoe dat dan zou veranderen, hoe mooi het is, hoe mooi het kan worden als je het landschap anders inricht en anders benut in één categorie. Niet geheel onverwachts. Dat zijn natuurlijk gewoon. Dat is in de landbouw de beheyt genoemd, nu beheerders van onze akkerlanden. En het voorbeeld is Flevoland.

Kan jij mij een een schets geven van wat daar dan zou gaan gebeuren?

En en en hoe mooi dat is.

We hebben Flevoland gekozen als een voorbeeld gebied van een gebied waar waar veel vruchtbaar akkerland is. En nu zie je dat op de vruchtbare akkerlanden, dus op akkerland zie je vaak hele grote velden met graan of mais. Of nou ja, hetzelfde product. Vrij eentonig, zeg maar.

Ja, dat is al killing voor de biodiversiteit hoor. Ja, dat is niet goed voor de biodiversiteit. En wat wij voor ons zien is dat die landschappen er anders uit gaan zien dat er verschillende gewassen naast elkaar op eenzelfde veld worden geteeld in Reie of in stroken of. Sommige mensen doen het zelfs in pixels.

Maar dat is misschien nog een beetje ver weg, dus je krijgt een diversiteit van gewassen op het veld. En daarnaast worden die velden omgeven door akkerranden die insecten aantrekken. En waarom zagen wij deed dat? Dat heeft een aantal redenen en dat is ook uit onderzoek op onderzoek gebaseerd. Als je die gewassen door elkaar gaat telen dus mengtaal te gaat toepassen is, heet dat eigenlijk. Dan gebruik je de nutriënten en de water in de bodem effectiever, omdat al die gewassen verschillende wortelstelsel hebben en op een verschillend moment groeien.

Dus je gebruikte water en de nutriënten effectiever hun nutriënten zijn.

De voedingsstoffen nutriënten zijn de voedingsstoffen zoals stikstof en fosfor. Maar daarnaast een heel belangrijk punt. Doordat je dus verschillende gewassen door elkaar gaat groeien, verlaag je ook de drukte op ziekten en plagen. En één van de dingen die we ook zagen is. Je zou geen pesticiden meer moeten gebruiken, want pesticiden schaden het bodemleven, schaden de schade de gezondheid van de bodem en daarmee ook het vermogen voor planten om nutriënten op te nemen.

Maar dat kun je nu heel moeilijk. En die monoculturen, want dan krijg je veel makkelijker te maken met ziekten en plagen. En door dus meerdere planten door elkaar te groeien kun je dat wel.

En die akkerranden die om die gewassen staan. Maar ook het feit dat er verschillende gewassen op het veld staan maakt dat het minder makkelijk is om echt een plaag te ontwikkelen. Die akkerranden, die trekken ook andere insecten aan. Zeg maar roof insecten die weer insecten op het veld plaaginsecten kunnen opeten.

Dus op die manier krijg je een heel divers landschap met allerlei planten door elkaar, met bloeiende akkerranden daar omheen. En ook houtwallen, dat tussendoor.

Alleen het doen we nu niet. Waarom niet? Want het kan wel, want er zijn wel systemen waarin als er veel arbeid beschikbaar is, dit wel wordt gedaan. Bijvoorbeeld in Aziatische landen, maar bijvoorbeeld ook in Nederlandse moestuinen. Dan doen mensen dat ook. Maar dat is precies het punt. Het kost heel veel arbeid en onze landbouw is gemechaniseerd om arbeid te besparen. En onze machines zijn in de loop der jaren zodanig ontwikkeld dat ze dat soort mijn teelten niet aankunnen.

Die kunnen daar niet zaaien, wieden en oogsten. Dus daarom hebben we in deze beelden ook robots getekend. Want we moeten dus eigenlijk op zoek naar nieuwe machines of robottechnologie die wel in die mengt teelten kunnen zaaien, wieden en oogsten.

Dus zo vergaat het het machinepark verandert ja, het machinepark verandert ja en. En we hebben dus je. Je krijgt een heel ander beeld van zulke gebieden als Flevoland.

En daarnaast is het denk ik ook belangrijk om te noemen dat we in die tekeningen alleen maar gewassen hebben getekend die eetbaar zijn voor de mens die de mens rechtstreeks zou moeten zou kunnen eten. Dus wij zeggen eigenlijk vruchtbaar akkerland moet je niet gebruiken voor het produceren van veevoer. Dat is eigenlijk heel ineffectief, want als je granen gaat telen, ook al zitten die in een rotatie. En je geeft die granen aan dieren, dan zetten die die dat ineffectief om, want die verliezen een deel van de warmte.

Tijdens het omzetting proces verlies je warmte en dus is gewoon een ineffectief omzettingsresten.

Laat ik het zo zeggen aan. Nu gebruiken we wereldwijd veertig procent van ons akkerland voor het produceren van W4. Ook in Nederland doen we dat trouwens en dat is niet in effect. Niet effectief dus.

Ook die landen hebben we alleen maar producten geteeld zoals aardappels, uien, euh, spelt, lupine, havendag naar alle allerlei van dat soort producten.

Maar misschien ook quinoa in de toekomst die de mens rechtstreeks zou kunnen eten. Ook in een ruime vruchtwisseling. Dus ja, het wordt een heel gevarieerd beeld.

De tegenstander hier is de vleesproductie. Toch? We eten allemaal de zowel de industrie als de mens die vlees wil eten, dus dat is het. Dat is dat. Dat kan.

Dit kan alleen euh, rendabel worden als we wij als vlees eters daarmee gaan ophouden.

Ja, ophouden is misschien niet per se nodig, maar het is precies als dat ik helemaal in het begin zei van we kunnen niet langer produceren wat we willen eten, namelijk best wel veel vlees en dierlijke producten, andere dierlijke producten. Maar we moeten gaan consumeren wat de aarde ons te bieden heeft.

En dit betekent meer plantaardig eten dan dat we nu doen.

Maertens denkt nog wel belangrijk om te zeggen dat we zien nog wel een rol voor de veehouderij.

In zo'n circulair voedselsysteem. Want als je namelijk plantaardige producten produceert als je graan produceert, dan produceer je ook stro. Kunnen wij als mens niet op eten. Als je bloem maakt of een brood maakt, krijg je bijvoorbeeld ook als je gewoon een brood van 500 gram maakt, dan produceer je ook maalderij producten. Dus een tarwe, vliegshows en wat formeel dat soort bijproducten die ontstaan tijdens de productie van ons voedsel.

En die kun je heel goed teruggeven aan bijvoorbeeld kippen of varkens. Alleen dat betekent dat de omvang van de veestapel ook bepaald wordt door de hoeveelheid reststromen die je beschikbaar hebt vanuit die plantaardige productie, want dat is de drijfveer en de hoeveelheid grasland die je wilt gebruiken voor het voedselsysteem. Want gras kunnen we ook niet automatisch omzetten.

Op dit moment in voedsel, dus een dierlijk dierlijk product kan in ons euh ja, wat ons betreft nog wel degelijk een deel van de oplossing zijn, maar wel minder. En we hebben grofweg in het onderzoek, maar dat zijn echt nog wel een soort van eerste schattingen laten zien dat je ongeveer één derde van je eiwit uit dierlijk product kunt eten en twee derde uit plantaardig product.

Lekker hoor. Ja, precies lekker hoor. Dus als we dan die die dierlijke producten eten produceer, dan eten we dus minder produceren dan ook met respect voor het dier. Dus zorg dat het dierenwelzijn op orde is en realiseer je dat als je dat eet. Dat het een heel waardevol onderdeel is van je dieet. Realiseer je dat. We hebben ook opgeschreven in de visie, want dat wordt mij nog wel eens verweten van. Persoonlijk in mijn onderzoek, zeg maar jij, vind dat dieren een onderdeel moeten zijn van het voedselsysteem.

Nou, vanuit een ecologisch perspectief zou je dus kunnen zeggen die dieren kunnen die reststromen en dat gras nuttig voorwaarden en op die manier nutriënten in dat voedselsysteem brengen en voor jou een belangrijk product produceren. Maar er is ook een ethisch argument 1 dat je en je er. Dat betekent dat je als persoon kunt vinden dat je geen dieren zou mogen houden of doden voor het produceren van je voedsel.

En dat vind ik ook een heel legitiem argument. Dus we hebben in onze voedsel visie niet voor een derde tweederde gekozen, maar voor 30 70 procent. Omdat we ook voorzien dat er meer en meer mensen misschien van mening zijn dat we ethisch gezien gewoon geen dieren meer zo zouden mogen houden voor ons voedselproductie. En dat is een heel legitiem argument.

Zover willen jullie niet gaan dat je daarin meegaat met dat ethisch argumenten, zegt. We doen het blauwe stoppende gewoon helemaal mee.

Nou, we geven eigenlijk aan dat die twee oplossingsgericht dingen door zijn. Euh, dat dat ethisch argument voor mensen een argument kan zijn. Ik denk dat mensen daar hun individuele afweging in gaan maken en maken nu ook al. We geven alleen aan dat vanuit een ecologisch perspectief wel kan. En dan zijn nog wel eens mensen die zeggen dat dat niet zo is. Nou, daar ben ik het dan wel mee oneens. Vanuit een ecologisch perspectief zou een klein beetje dierlijk product prima kunnen en ik vind dat iedereen dat zelf moet bepalen.

En ja, mensen hebben daar verschillende meningen over.

Hoe ze daartegen aankijken tegen het wel. Kleinschaligere alles denk ik voor De Boer, vanuit perspectief voor de boeren. Het moet echt klein bedot dat de Kamer niet anders voorstellen dat het CDA kleiner wordt.

Nou ik. Dat is nog wel een hele interessante vraag, want als je bijvoorbeeld die mengtaal te toepast met robottechnologie en akkerranden. Dat kan best net zo'n groot bedrijf zijn als dat het nu is. Ja hoor. Ik zou niet dat denk ik dat dat kan. En in in Flevoland ligt er ook al een bedrijf errv die in stroken. Mijn teelt heeft zegmaar en dat is best een redelijk bedrijf.

Uhm. Dus ik. Ik weet niet of ik me automatisch wilt verbinden met dat we terug moeten naar vroeger en na kleinschaligheid. En daar geloof ik niet automatisch in. Maar het gaat wel over die principes die ik net probeerde uit te leggen van je wil eigenlijk geen pesticiden gebruiken omdat je de bodemvruchtbaarheid optimaal wilt houden. De bodem is de basis van de biomassa. De biomassa is de basis van ons bestaan en je moet dat op zo'n manier doen dat dat dus gezond is.

Voor de bodem en mijn teelten is daar een oplossing in. En daar kan robottechnologie ondersteunend in zijn. Maar dat hoeft niet per se op een boerenbedrijf van één hectare.

Nee, waarom? Het klinkt puik allemaal, het verhaal van Imke de Boer en haar team. Het landschap wordt mooier. Je verbetert de biodiversiteit. Maar ben je dan ook nog in staat om iedereen in Nederland te blijven voeden?

Ja, we zijn op dit moment aan het uitrekenen met een van onze jonge onderzoekers.

Euh, inderdaad, hoeveel land je nodig hebt om Nederland te kunnen voeden. Waarbij we nog wel. En dat doen we eindelijk in onze voedsel visie ook een heel klein beetje import toestaan. Euh, ik zeg niet dat Nederland een volledig gesloten voedselsysteem moet zijn. Dat lijkt me ook vrij onlogisch, want bijvoorbeeld producten als citrus, vruchten, koffie, thee, bananen Naya noemde me op kun je in andere delen van de wereld veel beter produceren.

Dus je moet nog steeds als je nadenkt over het voedselsysteem in Nederland, denken van wat is eigenlijk ons ACO geologisch potentieel? Wat kunnen wij goed hier telen? Dat kan wel wat gevarieerder natuurlijk. Ik in eerste instantie met als doel ook om je eigen bevolking te voeden, kom ik zo nog even op. Maar die import van dat soort producten kan het kunnen. We moeten we gewoon denk ik ook blijven doen en dan kunnen we Nederland wel degelijk voeden. Dat laten.

We hebben het nog niet naar buiten gebracht, maar de jongen zat nu aan het uitrekenen. Dat kan gewoon. We kunnen Nederland gewoon voeden. Mensen die zeggen dat dat niet waar is, dat klopt niet. Uhm, wat we wel zagen is als je die producten dan koopt bijvoorbeeld koffie, koop dan thee, koffie product. Wat we nu doen is we kopen de koffiebonen en die verwerken we hier en we voegen hier de toegevoegde waarde toe aan. Vervolgens verkopen wij de koffie.

Wij zagen later landen die die koffie produceren, telen ook het koffie product, maken daar de toegevoegde waarde verdienen, dat in hun eigen economie investeren en wij fair trade koffie kopen.

En zo ook zoals andere landen goed zijn in het produceren van koffie en heel veel andere producten.

Uh. Zullen wij bijvoorbeeld denk ik wel een zuiver land blijven? Want Noordwest-Europa is een redelijk goeie omgeving om grasland te groeien aan de en. En daar kun je heel goed zuivelproducten op produceren.

Het gaat alleen ook om de vraag van. Kijk, wat er nu gebeurt is dat 3 driekwart van het landgebruik. Wat gekoppeld is aan wat wij eten ligt buiten Nederland en dat is een beetje te dol. En een voorbeeld. Het was in de korona tijd. Heel duidelijk is dat. Wij produceren heel veel aardappelen in Nederland en toch importeren we in het voorjaar de eerste nieuwe aardappelen uit Israël en liggen onze aardappelen van de winter daarvoor in onze schuren. En dat zou niet meer moeten.

Dat wat wij hier kunnen produceren. De diversiteit aan producten kan dus groter, maar dat we kunnen produceren zouden we eigenlijk hier ook moeten consumeren. Maar wij kunnen waarschijnlijk iets meer zuivel produceren dan dat we zelf kunnen consumeren. Dus daarvan kun je ook best nog wel wat exporteren.

Net zo goed als dat we ook koffie importeren. Nou, we hebben een multifunctionele, beschermde mariene gebieden. Waar gaan we de zee op het Nederlands kustgebied, de rivieren, maar zeer prikkelend, de steden en hun achterland, zo noem je dat. Ja, want hoe werkt het daar dan? Ja, in feite heb je een aantal dingen al genoemd denk ik ook.

Ja, nou dus. De stad is best wel een belangrijk punt. In de stad wonen natuurlijk heel veel mensen en die moeten allemaal gevoed worden.

Je kunt nu niet allemaal bij de boer langs. Nee, die kunnen niet allemaal bij de boer langs. Dus daar komt een hele hoop voedsel de stad in. En daar zitten allemaal nutriënten in. En dat, maar dan moeten dus ook wel heel veel nutriënten de stad uit. En eigenlijk moeten die verveer voor een deel terug nadat achterland een flevoland zou zo'n achterland kunnen zijn voor het omliggende stedelijke gebied. Dus we zeggen de nutriënten in voedsel, afval en in nutriënten.

In onze eigen uitwerpselen zou je eigenlijk weer terug moeten brengen na een circulair proces vol stront.

Eigenlijk precies nadat akkerland aan. Want de stad heeft misschien wel, want sommige mensen praten ook over voedselproductie in de stad. En ik denk dat je in de stad wel degelijk een beetje voedsel kunt produceren. En in bepaalde landen kan dat ook bijdragen aan voedselzekerheid. Maar de daar is gewoon te weinig ruimte in de stad om al je voedsel te produceren. Dus er zal altijd voedsel ingaan. En dan moeten dus ook weer nutriënten uit uhm waar we. We praten bijvoorbeeld wel over een verbinding van die stad met het omliggende achterland en hier hebben we bijvoorbeeld het veenweidegebied gekozen wat de naast Amsterdam ligt van Right.

Dat veenweidegebied nou zo in. Dat mensen daar ook kunnen recreëren. Dus kunnen fietsen en wandelen. En dat ze dan ook langs boerderij winkels kopen en daar kunnen zien of iets kunnen meenemen. En het hoeft niet per se in alle producten te zijn, want we hebben het ook gehad over het feit dat die supermarkt misschien een belangrijke rol blijft spelen. Maar daar zijn ook nieuwe platforms zijn die direct boeren en consumenten linken met boxen, bijvoorbeeld met voedsel boxen. Dus misschien blijft de supermarkt niet de belangrijkste speler in de verkoop van voedsel, maar ze zijn belangrijk.

Dus uhm. Maar die stad, dat is dus heel belangrijk om te erkennen dat dat het dat daar echt heel veel voedsel in komt en dat daar dus ook weer nutriënten uit moeten. En een van die dingen die we ook noemen is natuurlijk moet je dat voedsel, afval. Eerste prioriteit, zo min mogelijk voedsel afval. Want als je dat kan terug dringen. Ja, dat is het best voor alle aspecten van duurzaamheid. Maar als de onvermijdbaar voedsel afval is, dan zou je dat dus ook weer terug kunnen geven aan dieren en dieren daar bijvoorbeeld op kunnen laten groeien.

Varkens kunnen prima eten wat wij niet willen eten.

Gekke. Net wat je vertelde over Flevo land. Dacht ik. Ja, dat zie ik helemaal voor me. Hier heb ik heb ik. Uhm, ik. Het is geen sepsis.

Maar ik kan het me niet meteen voorstellen, want het gaat om een miljoen mensen in een stad. Of hoeveel zijn het er zoveel? En een veel van de dingen die je noemt, die zijn. Die klinken eerder als kleinschalig. Toch he? Euh, zo'n herenboeren. Concept 200 200 gezinnen met n boer ik. Ik zie het nog even niet voor me als het gaat om een stad als Amsterdam.

Nee, maar dat herenboeren concept is n concept dus. Je hebt heel veel verschillende oplossingen, maar grond om en om in een straal van ongeveer 10 tot 12 kilometer wordt er dacht ik een miljoen liter melk geproduceerd rondom Amsterdam. Ja, dat weten heel veel mensen niet. En het is toch doodzonde als de Amsterdammers niet die melk zouden drinken door gewoon die die melk weer terug in een stad te gaan aanbieden in de lokale supermarkt. Maar als ze dan gaan fietsen.

Want of gaan wandelen, want dat doen de mensen natuurlijk ook in het weekend. En je wandelt door dat gebied. Denk je hee, dit is het teken van de melk dat ik koop. Daar wordt mijn melk geproduceerd, dus je zoekt naar allerlei manieren en herenboerderij. Een een oplossing. Want ik geloof niet in n oplossing. Ik geloof echt in de diversiteit aan oplossingen. En ik geloof ook in dingen als. Het aanbieden van vleesvervangers of het ontwikkelen daarvan om mensen meer plantaardig te laten eten.

Daar is niet n oplossing.

Er is een hele grote diversiteit aan oplossingen, maar ik vroeg niet naar multinationale ondernemingen die voedsel produceren. En dat is nogal een machtsblok waar je mee in gesprek moet. Op een of andere manier onder die mee zullen moeten. Hier zijn het OM eerder de supermarkten denk ik die daaraan mee moeten denken. Hebben jullie zelfs die economische factor van belang? Betrokken in de ontwikkeling van het plan?

Ja, we hebben hem niet. We hebben met met veertien mensen een plan bedacht met Indy, met wie we in die groep zaten boeren, andere wetenschappers, sociale wetenschappers. Ik ben meer een natuurwetenschapper en ook mensen van milieuorganisaties. Maar we hebben vervolgens wel steun gevraagd aan vijfentwintig organisaties voor de voedsel visie. En daar zat ook een. Een supermarktketen bij. En ik denk dat uhm ja, wij de. Het doel is natuurlijk nu om dit meer te gaan uitrollen, dus om nog meer mensen te betrekken en te informeren.

Maar uhm, in de Carolo crisis heb je bijvoorbeeld ook gezien dat er heel veel initiatieven zijn ontstaan om boeren direct met burgers te verbinden buiten de supermarkten om. Dus ik denk dat als supermarkten daar in de toekomst niet voor gaan zorgen dat ze zorgen dat ze die lokale producten in hun winkel hebben liggen, dat er misschien andere initiatieven ontstaan die dat wel gaan creëren. Dus ik denk dat wel belangrijk is dat ze daarin mee gaan denken.

Ja, dit soort om dit soort verandering komt. Dus eigenlijk is de tendens is dat ook jouw visie van onderop niet van bovenaf opgelegd?

Nee, als burgers gedrag gaan vertonen, dan gaan we mee, dan gaan de supermarkten mee. Dan gaat ook de politiek mee. Ja, dat geloof ik in. Ik geloof dat als we dat de burgers boeren dus iedereen die denkt van het moet anders het ook anders gaat doen en elkaar op gaat zoeken en mekaar gaat versterken. Dat dat zo'n proces kan veranderen. Ik geloof er niet in dat één iemand even van bovenaf kan zeggen van dit ga je doen.

Dit zullen we allemaal met elkaar moeten gaan doen. En dat maakt het ook heel moeilijk, want er is niemand die een regisseur is van zo'n proces. Dus euh, het laten zien dat het anders kan. En daar zijn we dus voorbeelden van aan het verzamelen en mensen te verbinden en zo een soort van beweging organiseren dat. Dat zou de weg moeten zijn.

Ja. Het Wageningse team onder aanvoering van Imke de Boer heeft bij Voedsel Visie 2050 ook nagedacht over de implicaties van deze grondige stelselwijziging op allerlei niveaus en een aantal is al benoemd. Technologie bijvoorbeeld hun economie. Maar het heeft ook effect op het gebied van milieu, cultuur, beleid en gezondheid. Dat laatste is ook winst.

Het plan leidt op de lange termijn tot grotere gezondheid van de Nederlandse bevolking.

Het is inderdaad niet alleen gezond voor de aarde, maar ook gezond voor ons. Dat aspect van gezondheid voor onszelf hebben we meegenomen en meer plantaardig, meer gevarieerd dieet, dieet en minder dierlijk product en minder bewerkt voedsel en minder lege calorieën. Wat hebben we ook nog benoemd? Is gezonder voor onszelf. Dus we hebben gezondheid wel degelijk gekoppeld aan een gezonde bodem voor een gezond voedingspatroon. Dus helemaal van de boon. Wat wordt er in de bodem gaat? Dat komt uiteindelijk ook in jou terecht.

Dus echt gezondheid? Over al die lagen heen.

Maar ja, dat moeten we leren, want we Burgerbrug. We leven niet bepaald gezond, we eten niet echt gezond en er is al. Er zijn wel heel veel pogingen ondernemen om tot in het onderwijs om daarover te leren nadenken.

Nee, en daarom hebben we die voedsel omgeving zo heel duidelijk euh. Prominent in onze visie gezet. Ook omdat de literatuur laat zien dat het inderdaad dus zelf heel moeilijk is om je gedrag te veranderen. Dus je zou veel meer moeten worden uitgedaagd. Of het moet makkelijker voor je worden om die gezonde, duurzame keuzes te maken. Dat is precies dat die reden waarom we die voedsel omgeving zo centraal in de visie hebben gezet.

Uhm. En dan uiteindelijk Politika dat. Dat hebben we ook het een en ander over gezegd en interessant in deze fase Rowena in de aanloop naar de verkiezingen.

Ja, en we hebben ook met Carola daarover gesproken. De minister minder. Men de minister ken jij die? Spreek je nu inmiddels aan als Carola als we ze groei als een goede bekende?

Ik moet zeggen, in dat gesprek noemden we mekaar Imke en Carola. Inderdaad, misschien had ik dat iets netter moeten zeggen in dit interview. Uhm, nou, die spreek ik niet heel vaak. Maar die euh. Die is die je had. Ja, die was wel geïnteresseerd om met ons, dus niet alleen met mij maar met iedereen. Van die veertien mensen te spreken over over die voedsel visie en zei ze bevindt. En zij ondersteunt ook zo'n soort verandering.

Heel veel elementen ondersteunt ze zeker ook. En zij heeft ons ook gevraagd van schuift alles op wat dat betekent voor de politiek. Want misschien kan ik dat meegeven aan aan een nieuwe situatie, dus daar hebben we wel over nagedacht. Van wat betekent dat dan voor de politiek?

Maar we hebben net ook geconstateerd. Het komt van onderop. Het is niet de politiek is niet de regisseur die je eigenlijk nodig hebt.

Nee, dat klopt. Maar er zijn wel een aantal dingen die ook de politiek kan doen. Dus we zagen eigenlijk iedereen is onderdeel van de oplossing. Dus consumenten kunnen dingen doen. Boeren kunnen dingen doen. Supermarkten kunnen dingen doen, maar de politiek kan ook dingen doen. Dus niet alles, maar heeft ook is ook onderdeel van de oplossing en een aantal dingen hebben we daarin benoemd. En het eerste is. Stel nou eens vast wat de integrale milieu gebruiks ruimte is een beetje moeilijk woord van het voedselsysteem is dus hoeveel land?

Hoeveel water mogen we voor produceren van voedsel in Nederland gebruiken en hoeveel emissies? Kunnen we toestaan. En dat is nu nog niet voor al die elementen goed integraal uitgedacht, dus gaat dat vaststellen. En eigenlijk moet er op Europees niveau, maar dan ook voor Nederland. En eigenlijk moet je dan ook nog gaan kijken van waar in Nederland 1 kun je het dan precies doen? Dus maakt die integrale milieu gebruiks ruimte duidelijk. Denk ook na over het sociale fundament en wij hebben daarin gezegd.

Neem euh, die rechten op hun grondwet. Dat is een beetje een boomholte uitspraak. Maar omdat we echt van overtuigd zijn dat als je de verkiest om dieren te houden voor het produceren van het voedsel dat dat moet met een goed dierenwelzijn. Dus stel dat ook vast. Dan kun je gewoon eisen aan stellen. Maar daarnaast hebben we ook gezegd van maak het consumeren van groenten en fruit makkelijker. Dus lagere btw tarief voor groente en fruit, biet, groenten en fruit gratis aan op scholen.

Stimuleer dat openbare gebouwen die vegetarische veganistische keuze. Als die fold beschikbaar stellen. Uhm, en hebben we ook gesteld reclame voor lege calorieën, dus voor cola of voor chips zou je moeten verbieden. Zeker voor kinderen. Maar ik vind het dat we het sowieso zouden moeten verbieden. Dus we hebben wel degelijk een aantal dingen gezegd die ook de politiek kan doen. Het is niet zo dat de politiek het regisseert, maar zij zijn ook onderdeel van de oplossing. Net zo goed als wij allemaal.

Als n lid van de kotstudent vroeg van je waarom ik hoor, ik lees niks over Europa. Ik vind dit al een schitterend plan over Nederland. Hij vroeg zich af hadden jullie niet een een Europees plan moeten maken naar een vond ik het een beetje mijn eigen woorden samen?

Ja hè? Hele goeie vraag. De Rockefeller Foundation had ons gevraagd om een plan te schrijven voor een gebied kleiner dan 100 vierkante kilometer. Dus wij hebben gekozen voor Nederland, dus iedereen die mee heeft gedaan heeft gekozen voor een bepaald gebied. Wij hebben wel degelijk de relatie van Nederland met Europa beschreven en het is inderdaad een hele goeie vraag, want je zou dit eigenlijk moeten opschalen naar Europa. Ik heb ook al uhm, twee keer gesproken met mensen van de Europese Unie die geïnteresseerd zijn in deze ideeën aan het uitwerken van die ideeën voor andere gebieden in Europa.

Want omdat die andere gebieden weer Aho Ecologist er ander uitziet kan het er net anders uitzien. Maar een heel veel v i v van de principes zou je ook kunnen gebruiken, dus het is een hele goeie vraag. Maar de reden waarom we in Nederland hebben gekozen is omdat we dus binnen die 100 vierkante kilometer moesten blijven met onze opdracht. Dat was gewoon een opdracht van de Rockefeller Foundation.

En als je het zou willen opschalen, dan is de weg eerst misschien net zo goed weer lokaal denken. Kleinere gebieden in Europa en dan op een gegeven moment dat met elkaar verbinden.

Ja, ik denk dat ie dat je inderdaad vanuit allerlei verschillende gebieden zou moeten nadenken over deze principes. En ook kijken natuurlijk vervolgens wat dat in zijn integriteit betekent voor in en uitvoer en dat soort dingen.

Ja, mag ik dan tot slot nog een persoonlijke vraag stellen? Ja. Heb jij een stemadvies voor ons?

Ja, ik heb wat. Wat ik al te. G. Zei Ik heb niet exact gekeken welke linkse partijen? Uhm. Euh. Het meest voldoen aan de verschillende politieke adviezen die we hebben gekregen.

Bij rechts hoef je niet eens te kijken. Begrijp ik dat maar?

Nee, dat is niet wat ik zeg. Maar ik denk wel dat uh veel linkse partijen, maar ook de ChristenUnie, GroenLinks, D66, Partij voor de Dieren. Een aantal van deze elementen echt in hun programma hebben staan. Ik heb niet precies de lijst doorgeseind van wie wat precies waar heeft staan. Uhm, ik denk dat er inderdaad ook nog wel eens door andere partijen wordt gezegd van we doen het al heel goed in Nederland. En ja, dat dat dat.

Dat denk ik dat je daarover kunt discussiëren, want dat is toch. We hebben toch een behoorlijk hoge WW bezetting? We hebben de hoogste ammoniakemissie per hectare van Europa. Dat leidt effectief tot natuur verlies van biodiversiteit in natuurgebieden. Dat is nu ook duidelijk door de hele stikstof crisis, dus daar is wel duidelijk iets aan de hand waar we over na moeten denken. Dus ik denk dat je niet weg kunt komen met zeggen van hoeven niet echt iets te veranderen of we doen het eigenlijk al heel goed.

Het holistische element zie je eigenlijk in de politiek ook nog niet zo terug. Je ziet dat ie dat en dat komt de politicus natuurlijk ook al in zichzelf. Heel complex dat mensen vaak kennis hebben van een bepaald domein, terwijl je daar eigenlijk ook die Jaadi overkoepelende visie nodig hebt. Euh, politiek gezien. Maar toen we met de minister spraken, want wij hadden in ons voorstel gezegd van. Nou, we zouden eigenlijk niet naar een minister van Voedsel en Gezondheid moeten.

Toen zij, en dat vond ik wel een hele goede opmerking van. We zouden eigenlijk naar een minister van Voedsel, Gezondheid en Ruimtelijke Ordening moeten, want dit heeft ook heel veel ruimtelijke ordening vragen. Dus het feit dat het dat het integrale uitdijt behoeft? Hm, dat wordt wel onderkent. Ook in politiek Den Haag. In elk geval door haar in het gesprek. En ja, dat vind ik eigenlijk ook alweer een stap vooruit. Het feit dat dat het zo complex is dat heel veel verschillende dingen daar een samenkomen.

Want je kunt je hier ook afvragen van hoe zit het dan met bio energie van productie? Moeten we biomassa nog wel voor bio energie gebruiken? Dus? De vraag is is heel groot. En. Nou en ik denk dat dat daar meer ministeries beter met elkaar zouden kunnen samenwerken om die oplossing te zoeken.

Ja, hoe zit je trouwens? Wat dat betreft zegt laatst. Uhm. Euh. Hier bij de universiteit van Wageningen. Uh, ben je daar? Neem je daar een geïsoleerde positie in of wordt dit gedeeld? Uhm, er zijn heel wat groepen binnen Wageningen die een systeem Black Blyk hebben op het voedselsysteem. Ieder een beetje vanuit hun eigen vertrekpunt. Ik kom natuurlijk vanuit Dier zelf, maar zo heb je ook bij Plant groepen die zich daarmee bezighouden, ook en ook bij de sociale wetenschappen.

En ik mag wel zeggen dat die groepen mekaar goed opzoeken en ondersteunen en ook kritisch bevragen waardoor ja, waardoor de blik beter wordt.

Ik vraag het ook omdat de universteit. We hebben begrepen onderwijs een rol heeft gespeeld juist in het in de schaalvergroting. Uh, in een in het verleden.

Ja, maar ik gaf net al aan dat sgha schaal niet per se een leidende factor hierin is dat je hier ook weer verschillende oplossingsgericht dingen in kunt euh zoeken. En ik denk dat dat er heel veel mensen binnen de universiteit werken aan een van deze elementen van de visie bestaan. Er zijn nog wel eens wat verschillen in hoe je hoe mensen denken, in hoe technologisch iets zou moeten zijn of hoe meer. Euh ja, natuur gedreven iets zou moeten zijn. En zelf denk ik dat als je echt werkt vanuit de draagkracht van de aarde, de verbinding van boer en burger aan een eerlijke prijs en dat soort elementen dat door een hele grote diversiteit aan oplossingen in in deze visie past.

Ik ben onder de indruk. Ik vind het echt inspirerend. Maar ook omdat ik van jou het gevoel krijgt dat het haalbaar is. En dan wordt het leuker van.

Dus dank je wel ja. Nou heel graag gedaan en ik geloof er ook zelf in. En ik wil me er ook echt voor inzetten om hier een stapje in bij te dragen. Dank je wel.

Imke de Boer, hoogleraar dierlijke voedselsysteem in Wageningen, in gesprek met Lex Bomer voor De Correspondent. Het ging over haar voedsel visie 2050. Goed plan, nietwaar? Hebben jullie zelf ideeën? Hoe je eraan kan bijdragen? Misschien doe je dat al. Laat het vooral ook weten op de bijdrage sectie van ons platform, dat is toegankelijk voor leden. En je bent al lid voor zeven tientjes per jaar. Daar krijg je dan een jaar lang kwaliteitsjournalistiek voor. Voorbij de waan van de dag.

Deze tijd staat ook bij ons in het teken van de verkiezingen. Zo hebben we een podcast die je bijpraten over de politiek die er echt toe doet, maar dan zonder flauwekul en akkefietjes is. Peilingen en zo stemmen zeer de moeite. De muziek die ik gebruikte komt uit de soundtrack van een van de allermooiste films over eten. Babette is feest en is van Per Neuro gehoord. Hij stelde een zwieten samen.