Hallo, mijn naam is Lennert Hofman en ik schrijf voor de kost landend over verborgen oorlogen. Het verhaal, want ik zou meteen gaan voorlezen, gaat over hoe Turkije in nog geen vijftien jaar kon uitgroeien tot één van de grootste gebruikers en producenten van drones ter wereld. Dat lukte ze door de productie van hun drones zoveel mogelijk zelf te doen. En hoe belangrijk dat is, beseffen steeds meer landen. 25 juni 2020 In het Noord-Iraakse bergdorp Kumasi spelen kinderen lachend in een rivier.

Daarnaast, onder de palmbladeren gemaakte schuttingen, hangen toeristen onderuitgezakt op tapijten. Sommigen roken waterpijp. Anderen spelen wat met een telefoon of drinken thee. De 18 jarige reboots Lawa, werkzaam in de winkel van zijn oom grenzend aan de rivier, is bezig in de kelder als hij wordt opgeschrikt door een harde dreun. De grond trilt. Buiten ziet hij dat de ruiten uit omliggende huizen zijn geslagen. Op straat ligt de man in twee stukken. Grote vlammen slaan uit de winkel.

Door de rook ziet hij zijn oude winkel uitkomen. Zijn tante hevig bloedend in zijn armen. Zijn neefje zit met een bebloed gezicht op straat. Het plotselinge geweld blijkt veroorzaakt door een precisie geleide raket, afgevuurd door een drone. Het doelwit, een hooggeplaatste commandant van de Koerdische organisatie PKK, komt om. Drie andere rebellen die buiten de winkel op de commandant wachten, raken gewond. Clara's oom, tante en neefje worden geraakt door rondvliegende bommen, schuiven net als een dorpeling en een Iraanse toerist.

Bij dit soort gerichte aanvallen, ook Wilthagen het killings denken misschien aan Amerikaanse drones die sinds 2001 honderden keren toesloegen in onder meer Afghanistan en Pakistan. Maar deze aanval werd uitgevoerd door Turkije. Zowel het onbemande vliegtuig als het precisie geleide wapen waarmee de aanval werd uitgevoerd, zijn van Turkse makelij. De afgelopen jaren schaften steeds meer landen drones aan en werden deze steeds vaker ingezet bij dodelijke aanvallen. Tot 2015 hadden alleen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Israël dodelijke drone aanvallen uitgevoerd.

Maar de afgelopen vijf jaar kwamen daar acht andere landen bij. Dat heeft een enorme impact op de manier waarop oorlog wordt gevoerd. De belangrijkste verandering? Het wordt veel makkelijker. Drones zijn goedkoop, je kunt er aanvallen mee uitvoeren zonder zelf risico te lopen. Ze leveren in eigen land veel minder politieke weerstand op dan wanneer je soldaten zou moeten sturen en ze zijn enorm effectief. Bij vrijwel iedere oorlog die dit jaar uitbrak of op leefde, speelden drones een centrale rol.

Maar er zijn ook nadelen. Zo kun je jezelf niet overgeven aan een drone, een doelwit kan niets anders doen dan zich verschuilen, vluchten of zich onherkenbaar onder de bevolking begeven. Het gevolg is dat op plekken waar drones actief zijn, iedereen altijd en overal onder schot wordt gehouden en altijd het risico loopt als doelwit te worden gezien. Daarmee verandert de samenleving in een soort potentieel dodelijke cervelo staat. Turkije voert de lijst van nieuwe grootgebruikers aan, maar is ook een van de belangrijkste producenten van drones ter wereld.

In nog geen tien jaar tijd ontwikkelden Turkse defensiebedrijven bewapende drones die amper onderdoen voor gevestigde wapenbedrijven uit de VS en Israël. Als je naar deze ontwikkelingen in Turkije kijkt, begrijp je beter hoe drone technologie zich over de wereld verspreidt. Dat inzicht is ook belangrijk om te voorkomen dat wapens technologie die nu wordt ontwikkeld, zoals killer robots en de drones, over een paar jaar ook overal werd ingezet. Met alle gevolgen van dien. En geen. Yuksel, onderzoeker bij onderzoeksinstituut Clingendael, vertelt dat Turkije in 1996 zijn eerste ongewapende Amerikaanse drones kocht.

Turkije voert een ruim tien jaar oorlog met de Koerdische militanten afscheidingsbeweging PKK, die zich schuilhoudt in het bergachtige zuidoosten van het land. Het Turkse leger heeft grote moeite de rebellen op te sporen en meent dat drones uitkomst kunnen bieden. De drones hangen urenlang in de lucht om PKK strijders te lokaliseren, waarna een F16 straaljager wordt ingeseind om een aanval in te zetten. Met weinig succes, vertelt Yuksel. Telkens weer is de F-16 te laat ter plaatse om zijn bom te gooien.

In 2006 bestelt Turkije 10 ongewapende Israëlische drones, maar dat duurt vijf jaar voordat Israël de drones levert. En ze blijken ook niet goed te functioneren. Bovendien worden ze bestuurd door Israëlisch personeel, waardoor Turkse functionarissen vermoeden dat het verzamelde beeldmateriaal doorgespeeld wordt naar de Israëlische inlichtingendienst. Tegelijkertijd probeert Turkije bewapende Amerikaanse drones aan te schaffen die direct toe kunnen slaan. Maar omdat Israël sinds de Arabische Lente steeds vaker botst met Turkije, bestaat de vrees dat de technologie tegen Israël zal worden gebruikt.

Daarom houdt het Amerikaanse Congres de verkoop van aanvals drones aan Turkije in 2010 en 2012 tegen. Voor Turkije zit er maar één ding op ze moeten zelf aan de bak. Twee bedrijven spelen daarbij de hoofdrol. Turkish are space industries Bikker maken na Turkish Are Space Industries is gelicenseerd. Een Turkse F16 straaljagers van het Amerikaanse bedrijf General Dynamics produceren kennis die nuttig is voor de productie van aanvals drones. Bovendien kreeg het bedrijf al in 2004 van de Turkse overheid een contract om een aanvalsdrang te ontwikkelen.

Belangrijker is het bedrijf Wijker Mäkinen, geleid door Selçuk Bayraktar. Hij studeerde elektrotechniek aan de prestigieuze Amerikaanse technische universiteit en Maité en keerde in 2005 op 26 jarige leeftijd terug naar Turkije om zijn kennis over drones naar zijn thuisland te brengen. In 2007 breekt hij zijn promotie traject af om zich volledig te richten op het ontwikkelen van bewapende drones in eigen land. Twee jaar later wint hij een aanbesteding voor de productie en verkoop van een gewapende drone. De Bayraktar DB2 Hitec onderdelen die het bedrijf niet zelf kon produceren, zoals de motor en censoren, haalt hij uit het buitenland.

Veel onderdelen zijn bruikbaar voor zowel civiele als militaire doeleinden en daardoor niet begrensd door export restricties. Eind 2015 voert de DB2 zijn eerste succesvolle test uit met een Turkse precisie geleide raket vanaf een hoogte van bijna vijfduizend meter wordt een acht kilometer verderop gelegen doelwit op twee vierkante meter nauwkeurig geraakt. Vrijwel direct worden de drones ingezet waarvoor ze oorspronkelijk waren bedoeld. Het verzamelen van inlichtingen, surveillance en gerichte aanvallen tegen PKK strijders. Dat gebeurt in Zuidoost-Turkije, het grensgebied met Noord-Irak, maar ook Noord-Syrië, waar Syrische Koerden sinds het uitbreken van de burgeroorlog grote delen land controleren.

Maar al snel blijken drones nuttig voor veel meer dan alleen het jagen op rebellen. Anders dan de VS en Israël zet Turkije drones niet alleen in tegen rebellen, maar ook om oorlog te voeren tegen legers van andere landen. Dat zegt Arda Mevlut, Tolo, Defensie specialist uit Ankara. Turkije gebruik drones in coördinatie met elektronische oorlogsvoering om de luchtafweer en communicatie van tegenstanders te verstoren, zodat de drones ongehinderd toe kunnen slaan. Tegelijkertijd zetten ze andere legeronderdelen in, zoals artillerie en de luchtmacht.

Die combinatie stelt het Turkse leger in staat heel snel en effectief toe te slaan tegen tegenstanders die niet over moderne wapens technologie beschikken, aldus Mevlut Tolo. Eind februari van dit jaar blijkt hoe effectief dat is wanneer het Syrische leger met Russische luchtsteun een alles beslissend offensief wil inzetten op het laatste door rebellen gecontroleerde bolwerk in de Syrische provincie Idlib, slaat de Turkse drone vloot genadeloos toe. In een paar dagen tijd worden 2.500 57 Syrische soldaten gedood en twee drones, acht helikopters, 135 tanks, twee straaljagers, tientallen houwitsers en vijf luchtafweersystemen uitgeschakeld, aldus de Turkse minister van Defensie Mulaudzi Aicar.

In juni volgt een nieuwe overwinning. De Libische generaal Khalifa Haftar staat op het punt om na een belegering van meer dan een jaar de Libische hoofdstad Tripoli in te nemen, waar de internationaal erkende regering van Valles als een raid zetelt. Als Turkse drones raids te hulp schieten, is de stad binnen een week ontzet. Eind september spelen Turkse drones eenzelfde cruciale rol in de sinds 1991 door Armenië en Azerbeidzjan betwiste regio dan Carignan Karabach. Na zes weken hevige gevechten tekent de Armeense president Niccolò Paganini aan begin november een vredesakkoord dat voor Armenië de facto capitulatie betekent.

Volgens Clingendael onderzoeker Yuksel creëerde in al deze militaire confrontaties Turkse drones in combinatie met elektronische oorlogsvoering en het gebruik van precisie geleide munitie. Een ongelijke krachtmeting waardoor het tij keerde ten gunste van Ankara of de partij die Ankara steunt. Yüksel benadrukt dat laat zien hoe belangrijk technologie in hedendaagse oorlogsvoering is. Omdat de Turkse drone zoveel mogelijk op de eigen binnenlandse markt worden geproduceerd, zijn ze dus niet afhankelijk van buitenlandse bedrijven die kunnen worden verboden drones naar Turkije te exporteren. Daardoor kan internationale druk worden ontweken, legt Yüksel uit.

Hij zegt Dat geeft Ankara een soort onafhankelijkheid om zich militair te laten gelden buiten Turkije. In Turkije zijn de drones inmiddels uitgegroeid tot een symbool van nationale trots. Kritiek op mogelijke burgerslachtoffers door de Turkse drone is er niet en stelde ook. Bayraktar groeide uit tot een nationale beroemdheid. In mei 2016, nog geen half jaar na zijn eerste succesvolle test met een precisie aanval, trouwde hij. Erdogans jongste dochter Semir. De president signaleert af en toe de nieuwste drone modellen van zijn schoonzoon, terwijl gouverneurs in het zuidoosten van het land geregeld afreizen naar de hangars waar de drones staan om ze te bewieroken en te bidden voor het welzijn van de operators die ze bedienen.

Ondertussen zijn Turkse defensiebedrijven druk bezig met het ontwikkelen van de volgende generatie drones. Die moeten vooral verder kunnen vliegen, zwaardere munitie kunnen inzetten en zoveel mogelijk in eigen land worden geproduceerd. Het Turkse leger streeft ernaar om in 2023 volledig zelfvoorzienend te zijn. Die zelfredzaamheid is ook noodzaak, want net als voorheen loopt Turkije ook nu tegen importbeperkingen aan. Zo verbood Canada vanwege het excessieve geweld in Nagorno-Karabach op 5 oktober van dit jaar de export van motoren en hoogtechnologische sensoren voor de Bayraktar DB2 drones.

Turkije, het hoogste aanbesteding. Functionaris Ismail Demir twitterde een dag na deze beslissing dat Turkije de optische systemen zelf gaat produceren. Drones moeten in de nabije toekomst mogelijk ook Turkijes afhankelijkheid van buitenlandse jachtvliegtuigen verminderen, zegt Yüksel. Dat is belangrijk omdat er sinds vorig jaar een embargo geldt op de verkoop van het Amerikaanse jachtvliegtuig en €35 de opvolger van de verouderde F-16. Omdat Turkije overging tot de aanschaf van een Russisch luchtafweersysteem. Turkije heeft zelfs de ambitie om een eigen binnenlandse straaljager te ontwikkelen om de problemen veroorzaakt door de afhankelijkheid van buitenlandse defensie materiaal voor te zijn.

Zoals duidelijk werd bij de aanschaf van de F-35, zegt Yüksel. De expertise die ze opdeden bij de productie van drones kan daarbij een belangrijke rol spelen. Turkije is aanpak laat niet alleen zien dat het loont om strategisch belangrijke wapens technologie zelf te produceren, maar ook hoe relatief eenvoudig dat is. Nog geen vijf jaar nadat de eerste succesvolle rakettest met een Bayraktar DB2 plaatsvond, behoort Turkije tot de top van de wereld als het gaat om het gebruik en de productie van aanvalsdrang.

Azerbeidzjan, Qatar, Oekraïne en de regering van zijn raids in Libië zijn inmiddels in het bezit van Bayraktar DB2 drones. IS Space Industries is bovendien in gesprek over de export van drones naar Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Turkse drones hebben zich bewezen op het slagveld, zijn een stuk goedkoper dan Amerikaanse en Israëlische modellen en bovendien niet gehinderd door allerlei import begrenzingen. Maar Turkijes aanpak is niet uniek. Ook China, Iran en Pakistan bouwden de afgelopen jaren een indrukwekkende drone industrie op en produceren serieuze aanvals modellen.

Zelfs landen als Zuid-Afrika, Polen en Belarus ontwikkelen drones. Net als Turkije blijkt ze prima in staat technologie te ontwikkelen die tot voor kort vrijwel exclusief toebehoorde aan de VS en Israël. De gevolgen daarvan zie je terug op het slagveld. In Oekraïne en Jemen worden tenminste veertig verschillende soorten drones uit twaalf verschillende landen gebruikt, variërend van kleine commerciële modellen tot grote militaire drones, schrijft vredesorganisatie PAX in een rapport uit september. In Libië, ook wel het grootste drone oorlogs theater ter wereld genoemd, vind je ook militaire drones uit verschillende landen, waaronder de Turkse Bayraktar DB2, de Chinese Winkelom, de Russische Aurland Thain, de Japan uit de Verenigde Arabische Emiraten.

De Amerikaanse rapper. De Iraanse Moha jr. De Israëlische orbiter en tientallen kleinere commerciële Hobie modellen. Wim Zwijnenberg, onderzoeker van Pax, zegt Drones zijn het ultieme middel geworden voor landen die geen zin hebben om veel troepen te sturen, maar wel noodzaak zien om gewapend geweld te gebruiken voor hun eigen geopolitieke agenda. Het gemak waarmee landen hun drones inzetten, baart hen zorgen. Want dit is slechts het begin, waarschuwt hij. Hoe meer landen drones produceren, hoe goedkoper ze worden en hoe meer landen ze zullen aanschaffen en gebruiken.

Omdat veel technologie die nodig is voor de productie van drones voor zowel civiele als militaire doeleinden wordt gebruikt, kan het zich snel verspreiden en doorontwikkelen. En dat levert nieuwe zorgen op. In juni meldde het Turkse leger 500 in zwermen opererende kamikaze drones in gebruik te hebben genomen. De nog geen zeven kilo wegende en met explosieven geladen mini drones gaan zelfstandig op zoek naar een doelwit om zich daar vervolgens op te storten, schrijft het Turkse persbureau Anadolu. Over de hele wereld investeren legers op dit moment in wapensystemen die steeds meer taken zelfstandig kunnen uitvoeren, zoals autonomen, drones en onbemande grond voertuigen.

China vestigde onlangs een nieuw record door een zwerm van drie 1051 drones tegelijkertijd het luchtruim in te sturen. Dit soort technologieën zijn de toekomst, zegt Zwijnenberg. Ik verwacht dat dit over vijf tot tien jaar op het slagveld net zo gemeengoed is als drones nu. Vier maanden na de Turkse drone aanval in Kuurne Masi lijkt de rust teruggekeerd in het dorp. Een paar ganzen scharrelen door de grotendeels drooggevallen rivierbedding. Honderden kleine vogels zijn neergestreken in de kleine eikenbomen op de bergwand grenzend aan het dorp.

Als je niet weet dat het gat in de weg is veroorzaakt door een precisie geleide boom en de gaatjes in het verkeersbord even verderop door boom schuiven, zou je waarschijnlijk niet eens doorhebben dat hier een nieuw soort oorlog woedt. Toch vonden er in de regio volgens Onderzoeks Collectief Erwordt sinds juni nog zeker tien van dit soort aanvallen plaats, waarbij burgerslachtoffers vielen. Ribas Lawa, die het werk in de inmiddels herbouwde winkel van zijn oom heeft overgenomen, zegt dat het leven in een dorp sinds die aanval blijvend is veranderd.

Hij zegt. Iedereen is constant op zijn hoede. Toen er laatst een autoband ontplofte, was iedereen in paniek. Vijf dagen geleden hing er urenlang een drone in de lucht. Mensen sluiten dan hun markt en gaan naar huis. Voorheen dacht ik dat de drones ons niet zouden raken. Nu ben ik daar niet meer zeker van. Je kunt altijd een doe het zijn. Die angst gaat niet meer weg. Wil je meer weten over wat deze wapens aanrichten en ben je nog geen lid van De Correspondent?

Word daar nu lid. Via www. Bent u correspondent windtunnel Schleiz. Word lid. Bedankt voor het luisteren.