NPO Radio 1 podcast Suitcase. Donderdag Maudens, de castellet die oud politica Rita Lübecker de Haupt aangeklaagd. Stephaan Aan zo'n levenslang liedje Haft vlotheid wordt. In Duitsland is rechts extreem geweld weer terug in het nieuws. De neonazi Stefan Ernst, die in de zomer van 2019 de Duitse politicus Walther Luke van dichtbij in zijn hoofd schoot, moet voor de rest van zijn leven de cel in. Hij is gisteren veroordeeld, maar Duitsland blijft achter met vragen, want een andere neonazi die de dader hielp door hem onder andere schiet trainingen te geven, gaat vrijuit.

En wat gebeurt er met al die andere rechts extremisten die de afgelopen jaren in beeld zijn gekomen en die door politici het grootste gevaar voor de democratie in Duitsland worden genoemd? De zaak Luyken heeft de ogen van veel Duitsers geopend. De gevaren van rechts extremisme blijken niet alleen jarenlang genegeerd, maar uit de onderzoeken die zijn ingesteld blijkt ook dat er in het hele land neonazi's wonen die bereid zijn om bommen te planten en politieke tegenstanders uit het veld te ruimen. Hoeveel precies is niet duidelijk, maar dat het er meer worden?

Dat staat wel vast. Wat is er sinds de moord op Lübecker boven water gekomen over de aanwezigheid van rechts extremisme in Duitsland? Welke dreiging gaat ervan uit? En hebben de autoriteiten er inmiddels wel grip op? Fijn dat je luistert. Ik ben Elisabeth Steins en de dag is vrijdag 29 januari.

Laat en modellen dus haast letterlijk jongens van binnen en buiten. Luc verdichten zich de Hindostaanse daarover. Dat ze zich Gemeiner profiteurs motiveert het tapkraan uiteraard. De moord op Walter Luyken op 2 juni 2019 was een schok voor Duitsland, die zijn weerga niet kende. Het was namelijk de eerste politieke moord in Duitsland met een extreemrechts motief sinds de Tweede Wereldoorlog. De schok werd overal gevoeld, maar met name in de politiek. Flupke was een partijgenoot van bondskanselier Merkel, die zichtbaar aangeslagen was.

Ik kwam nog uit een tak in DIMM. Alle Oogink bedanking bij de familie rond bij de Van Weiter Lukaku's.

Luke was een christendemocraat van de CDU en iemand die niet bang was om publiekelijk voor een ruimhartiger vluchtelingenbeleid te pleiten is dat juist.

Maar achteraf lijkt n optreden hem fataal geworden, want midden in de piek van de vluchtelingencrisis in 2015 sprak hij in het stadhuis van een kleine plaats waar een asielzoekerscentrum zou komen. Een groep rechtse extremisten was er ook op afgekomen en zij zouden hem uit. Ze filmden het en ze zetten het op internet.

Leuven Die video ging viral in rechts extreme kringen en Lücker werd mikpunt van hoon en bedreigingen en op bijeenkomsten werd vaak over hem gesproken.

Hoe? Vier jaar later werd hij in zijn tuin doodgeschoten door de neonazi Stefan Ernst. Het bleek de eerste van drie dodelijke rechts extremistische aanvallen in korte tijd. In oktober van 2019 probeerde een zwaarbewapende man met explosieven een synagoge in Halle binnen te dringen. Toen dat mislukte, schoot de dader twee mensen dood op straat en hij bekende later dat hij handelde uit antisemitische, racistische en xenofobe motieven. Een extreemrechtse achtergrond is. Net als Luke is hij inmiddels veroordeeld tot levenslang.

Jons die de cursus voor mannen met mij dat is maar wat voor een krom geplooid op een knop.

En in februari vorig jaar pleegde een Duitser een aanslag op twee shisha bars in Hanau, waar negen mensen van buitenlandse afkomst om het leven kwamen. De dader liet een racistisch manifest achter.

Racisme is a gift. Daar had het. Racisme en haat zijn een gif dat in onze samenleving zit, zei Merkel in reactie op de aanslag in Hanau. En dat gif is de reden voor veel te veel misdrijven. Je hebt hier een fabriekje. De aanslagen riepen ook de vraag op of de Duitse inlichtingendiensten wel genoeg zicht hadden op de groepen rechts extremisten in Duitsland die bereid zijn om geweld te gebruiken. Of was er misschien te weinig aandacht voor geweest? Zo had de moordenaar van Walter Lübecker een lange geschiedenis van geweldsmisdrijven, vertelt NOS correspondent Judith van der Hulst.

BEEK Stefan RCE is echt een neonazi in hart en nieren. Hij is 47, getrouwd en twee kinderen. Is opgegroeid in Kassel. Dat is een stad in de deelstaat Hessen, maar echt een overtuigde rechtsextremisten. Tijdens het proces zei hij zelf dat hij de buitenlander haat met de paplepel ingegeven heeft gekregen van zijn vader en oom. En het is ook een heel gewelddadig iemand. Hij zegt dat er al heel snel om in geweld. Vanaf zijn vijftiende is die meerdere keren veroordeeld voor verschillende misdrijven tegen buitenlanders of of Duitsers met een buitenlandse achtergrond.

Hij is. Op z'n vijftiende heeft hij brand gesticht bij een Turks gezin. Later hoorde die een brandbom op een asielzoekerscentrum. Hij heeft ook een keer iemand neergestoken en daar heeft hij ook voor in de gevangenis gezeten. Maar ook na die straf sloot ze zich gewoon weer aan bij die neonazi's zien in Kassel, waar ie echt diep in verankerd was. Dus echter na een doorgewinterde neonazi.

Waarom hielden de autoriteiten hem niet meer in de gaten? Ja, dat is een vraag die ook na dit proces nog heel erg hier speelt. Het was ook niet onder. Onderwerp van het proces. Maar hoe heeft dit kunnen gebeuren? Inderdaad, want uhm. Ze dachten namelijk de inlichtingendienst die dachten dat hij een UH afgekoeld was. Ha, dat hij dat gedachtegoed afgezworen had. En dat kwam omdat die iets rustiger was geworden. Hij heeft een vrouw, hij was getrouwd en had kinderen gekregen, haalt gewoon werk.

En dat noemen ze ook in in die. Euh ja, jullie polit politiekringen noemen ze dat. De drie wezen woning, werk en wijf. Dat weet je een hele stomme term. Als dat zo is, dan denken ze dat ze euh, dat dat de criminelen euh ha rustiger worden en dat ze niet meer zoveel crimineel criminele neigingen hebben. Dat bleek dus bij Stefan Erno te zijn. Maar dat was duidelijk niet zo, want achteraf is ook wel gebleken dat ie altijd contacten heeft gehouden in die oude vriendenkring.

Zelfs met hele euh, nou ja, hele bekende neonazi's zoals Thorsten Heise. Dat is er een. En die zit in de top van de PD, de neonazistische partij hier. En ja, ook zijn gedachtengoed had ie echt niet afgezworen. En dan stak die ook niet onder stoelen of banken, want op zijn werk was het heel erg duidelijk dat ie die buitenlander haat nog steeds had. Maar ja, bij de inlichtingendiensten gold hij als een een een neonazi in ruste zeg maar.

Dus ze hielden ze me niet meer in de gaten.

In Duitsland maken ze zich al een aantal jaren zorgen over de toename van het aantal rechtsextremisten in 2019. Zo heeft de inlichtingendienst al dat het er niet alleen meer waren geworden, maar dat ze ook gewelddadiger lijken te zijn. De interesse in geweld en wapens is groot en ze zijn beter georganiseerd. Dat was bijvoorbeeld ook goed te zien bij protesten in Kanye's in augustus 2018, die waren georganiseerd en aangewakkerd door een groep neonazi's, hooligans en leden van extreemrechtse partijen. Nadat daar een Duitser door een asielzoeker was neergestoken.

Rechts extremisme is een groot en serieus te nemen gevaar voor onze samenleving, zei de minister van Binnenlandse Zaken Seehofer vorig jaar terwijl hij de cijfers presenteerde waaruit blijkt dat de toename inderdaad enorm is om een toename.

De rechtse extremist softrock. Om een kom op 4 procent die antisemitisch gestoofd Transcend in Bluts nu ook draait, zijn botsend Christian rij nooit 6,4 procent. De antisemitische mestoverschotten.

In een rechtsextremistische intro komt één van de neo nazistische groepen die eruit springt en waar de moordenaar van Walter Lübecker, al contacten mee had. Is Combat Etien, een van oorsprong Britse organisatie die ook afdelingen in andere landen heeft, waaronder dus in Duitsland en ook in Nederland. De 18 van Combat Ethyn verwijst naar de eerste en achtste letter in het alfabet, de A en de H. Dat zijn de initialen van Adolf Hitler. In september 2017 werd een deel van de Duitse Combat Etien Tak gearresteerd na een schiet training in Tsjechië, een plek waar ze regelmatig samenkwamen en het Duitse Panorama van de Aarde nam maar undercover een kijkje op de schietbaan.

In vorige Anders zien we Amerika en laat minister en Sein und eine Mut met Strootman krap een buste van Hitler, een SS helm en een pet met SS doodshoofd. Geen frisse groep dus. En de club is vorig jaar ook verboden. Maar, zegt Judit. De leden zoeken nu gewoon weer aansluiting via andere kanalen. Wees toen niemand ge euh, niemand gearresteerd. Dus die leden daarvan, die duiken gewoon weer onder. Die zoeken nieuwe structuren die vinden. Nou ja, of die.

Die sluiten zich aan bij dingen die dit bij groepen die nog wel bestaan. Dus uhm ja, die die groepen, die zijn er. Euh, dat zijn ook een beetje de oude structuren. Hij echter echter van die van die typische oude neonazi's. Daar zitten ook veel van die van die uiterlijk herkenbare neonazi's bij. Maar er zijn ook hele nieuwe structuren ontstaan. Uhm, en de die bijvoorbeeld aanhaken bij Pegida. Bij die demonstraties. Euh, die euh.

In. In het oosten van Duitsland voornamelijk zijn begonnen tegen tegen de islam. Maar ook uhm ja, allerlei andere groepen. De demonstratie groepen en heel veel groepen op internet. En daar is nu veel minder zicht op. Dus daar ja, daar trekken die oude neonazi's ook naartoe. Ja, er is sinds de moord op Lübecker en ook de incidenten die daarna zijn gebeurd, de aanvallen best veel onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van rechts extremisme in Duitsland. Welk beeld?

Euh. Is daar nu van bekend? Ja, inderdaad, er is meer zicht op euh. Uhm. En ze weten wel dat het aantal rechts extremisten op dit moment toeneemt. De. En in 2018 waren toen nog 24 duizend bijvoorbeeld. Maar de laatste cijfers die we kennen dat zijn er zijn dat er al ruim 32.000, een toename van 30 procent. Uh, die via die stijging. Die is deels te verklaren, ook door de bijvoorbeeld de vluchtelingencrisis.

Vanaf 2015 doen is is is. Heeft die hele beweging wel weer een nieuwe schwung gekregen eigenlijk? Inderdaad. Uhm. Maar ja, ze. De inlichtingendienst zegt op dit moment dat ze er twaalfduizend echte hardcore rechts extremisten als potentieel gevaarlijk zien. En dan nog 70 mensen op dit moment die ze echt en in staat achtte om ook geweld te gaan gebruiken. Dus dat is echt al een hele substantiële groep. Ja, en waar vinden deze mensen dan aansluiting? Je hebt dus aan de ene kant die oude die oude clubs?

Inderdaad. Dat zijn die die die zien. Die zijn ook nog best wel oud. En die openheid, die gaan bijvoorbeeld na van die rechtse rockconcerten en die zijn bekend ook bij de inlichtingendiensten. Maar dan heb je ook nog een een andere groep waar ze zich heel erg zorgen om maakt. En daar zat bijvoorbeeld de dader van de aanslag in hallen bij H. Dat zijn mensen die zich radicaliseren op internet, maar ook heel erg in die in die fora zitten in die image.

Bij games bijvoorbeeld, en daar gelijkgestemden vinden. En dan heb je nog een groep waar ze zich ook echt heel erg zorgen over maakt. Dat zijn. Ja, van die Prep ers dus. Mensen die denken dat Duitsland afstevent op de ondergang. Uh, en voornamelijk omdat er veel buitenlanders naar Duitsland komen die v die zich voorbereiden op een dag. Ik zeg dat. Dat zijn ook mensen die. Daar is onlangs bijvoorbeeld een groep opgepakt. Uhm, die hete groepen Ceti daar hun aanvoerder Werner S.

Dat zijn twaalf mannen. Nou, die waren echt al heel erg ver met allerlei plannen om er om een aanslag te gaan plegen. BVVO in in de trant van uh, zoals daar in Christchurch. Ze hadden een moskee uitgezocht waar ze dat aan wilden gaan doen, maar ze hadden ook lange dodenlijst met allerlei politici daarop die zich uh, die het volgende deel links waren of zich inzetten voor vluchtelingen. Uhm, nou ja, die zijn onlangs opgepakt omdat ze echt al heel ver waren met hun plannen.

Maar die die. Dat soort groepen, die hebben zich nooit in t m d. Nou, deze groep C heeft zich maar twee keer in het in het echt euh ontmoet. Dus die de rest van euh ja, hun contact. Dat verloopt allemaal via euh, telegram, whatsapp, internet. Dus de dieje daar is ook heel moeilijk greep op te krijgen. Warnier werd eigenlijk duidelijk dat er een probleem is met rechts extremisme in Duitsland en dat dat dus kennelijk een toenemende groep mensen is.

Nou ja, dat probleem van rechts extremisme en ook echt gewelddadig rechts extremisme werd natuurlijk al begin in 2000 duidelijk. Toen die 1 moorden reeks op Duitse Turken plaatsvond door de Nationaal Socii Socialistische Underground, de NSU. En daar werd ook meteen al die blinde vlek van de UK. Bij de politie en bij de inlichtingendienst zit er duidelijk Rijckholt en zelfs de National Socialist aan de grond en neo nazi terrorist zelf dat weer meent aan dit hek zit voor 14. Als het kindacteur de serie is dat me dus pan met hacks en tank robbery is de Vivi NZS die we trouwens aan presterend hebben in het kuip en complexity onderdak bij altijd schepen die een Wiking member of the terrorist shri hebben.

Euh ja, dat trio. Dat kon eigenlijk jarenlang hun gang gaan zonder dat ze zonder raad, maar werd gedacht aan een rechts extremistisch motief. Omdat de politie in eerste instantie heel erg zat op hun op Uhm. De. Dat het afrekeningen waren in het criminele circuit, dus daardoor zijn er allerlei moorden gepleegd zonder dat de politie ook maar één keer ja, ik ging kijken naar die rechtsextremistische zien. Dus daar uit die dat proces werd ook heel erg duidelijk dat daar een probleem zit bij de politie en de inlichtingendiensten.

En dat is de afgelopen twee jaar dus wel meer aandacht voor gekomen, maar daarvoor kennelijk niet. Euh, en dat is volgens mij ook de kritiek in Duitsland. Ha dat er te lang euh is weggekeken van euh. De toename van het aantal rechtsextremisten in Duitsland. Ja, de was eerst heel veel focus, echt op open terreur vanuit de jihadistische hoek. En dat was denk ik overal wel een beetje zo in Europa. Maar tegelijkertijd werd ook wel echt dat probleem van rechts extremisme.

Dat werd niet erkend of onderschat of gebagatelliseerd, zeggen sommige mensen zelfs. Dat had ook te maken met de bazen op dat moment van de inlichtingendiensten. Euh, Hans-Georg Maassen heet ie nou? Die had heel erg die focus op euh, jihadisme. En euh, daar wordt ook wel gezegd dat hij nou ja, dat rechtse extremisme in die nieuwe structuren echt niet wilden zien. Oke, later is ook gebleken dat ie heel erg euh euh affiniteit had met die groepen.

Uhm. Dus dat ie daar ja heel weinig euh focus op legde en eigenlijk ook heel weinig onderzoek deed. Nou, daar is een nieuwe chef gekomen. Die heeft die focus helemaal verlegd. Uhm, en daar zijn ook 300 nieuwe plekken gecreëerd op dat dossier. Rechts extremisme bij de inlichtingendienst dus. Er zijn er nu wel echt wel harder aan bezig. En je hoort ook de minister van Binnenlandse Zaken zeggen dat rechts extremisme op dit moment de grootste bedreiging is voor Duitsland voor de Duitse democratie.

Dus dat nemen ze nu echt wel serieus. Naast de grote aanslagen is er op verschillende plekken in het land een toename te zien van rechts extremistische incidenten. De BBC maakte een reportage in de Berlijnse wijk Neukölln, waar het hoofdkantoor van de neonazistische politieke partij NPD zetelt. Allerlei mensen in die buurt, die op welke manier dan ook duidelijk maken dat ze het niet eens zijn met de standpunten van die partij, worden aangevallen of geïntimideerd, zoals een linkse lokale politicus die achtervolgd werd en bij wie brand gesticht werd.

Of deze vrouw die zei dat ze geen propagandamateriaal wilde ontvangen van de NPD is stuikt, want haar denkt dat de fnpt und propagandamateriaal had dat Rafke komt een hak staat is mij staatsmuseum mekaar. Er werden meerdere keren molotovcocktails tegen haar huis gegooid. Die NPD werd in 1964 opgericht en heeft ze een neonazistische politieke gedachtengoed nooit onder stoelen of banken gestoken. Het ledenaantal neemt al jaren af, omdat jonge rechts extremisten meer aansluiting vinden bij andere groepen. Maar af en toe weet de NPD Duitsland toch op scherp te zetten.

Bijvoorbeeld toen anderhalf jaar geleden een politicus van de NPD werd benoemd tot burgemeester van het dorpje Wald, ziet Long in de deelstaat Hessen. De PD politiekosten van Jacques Bauwens, de misdaadbaas, aan gewerkt worden. Mocht u voor Triton gewoon CDU, SPD die op FDP hoqv in gestemd.

Het feest ging uiteindelijk voor de NPD niet door, want onder grote druk uit het hele land koos de gemeenteraad uiteindelijk toch voor een CDU burgemeester. De invloed van de NPD blijft dus beperkt. Maar, zegt Judit, Je ziet wel dat het gedachtengoed onder een bredere groep leeft en de vraag is dus nu of en hoe en waar deze mensen elkaar gaan vinden.

Die rol van de NPD, die is ook overgenomen door allerlei andere structuren, dus veel meer. Uhm ja, door die groepen is bijvoorbeeld door die diehij, die die mensen die zich of bij demonstraties of op internet ontmoeten. Dus uhm ja, die. Dat is meer van van vroeger. En daar zijn nu rechtsextremisten van nu en die zijn een groter gevaar zeggen jullie. Wat is nu de analyse? Als je zo euh. Het is nu weer even heel erg in het nieuws in Duitsland, met name door de uitspraken rondom deze zaak van Lübecker.

Wat is nou de analyse van wat er aan de hand is en hoe dit zo heeft kunnen groeien tot een niveau dat euh. Dus Merkel en de minister van Binnenlandse Zaken zegt dit is de grootste bedreiging voor de democratie in Duitsland op het moment. Ja, de analyse is dat de samenleving uiteenvalt en dat die die die Polen, die worden ook steeds extremer, dus i d. Daardoor groeit die groep ook op rechts, dus de h het uiterste uit. Te slecht groeit ook en dat heeft de.

De vluchtelingencrisis heeft echt als een katalysator gewerkt. Daarbij heb je natuurlijk ook wat je overal ziet. Ha, dat wantrouwen in de regering dat groeit. Uhm. T Is te zeggen inderdaad dat dat er ook wel omdat er steeds meer bijvoorbeeld partijen zoals de Alternative für Deutschland in Uhm in de Bondsdag taalgebruiker waarin uh vooroordelen over buitenlanders wordt genormaliseerd. Uhm en uhm. Dat G. Groepen rechts extremistische groepen daardoor ook wel zich gesteund voelen in hun ideeëngoed en daardoor ook brutaler worden.

Makkelijker naar buiten treden en zich ook gesteund voelen om om daar euh, op te handelen, dus daar zit ook wel een deel van de analyse. Ja, en is het idee dat nu er dus wel meer focus is gekomen op dit onderwerp? Dat de autoriteiten ook meer valt te krijgen op deze groep? Euh, in Duitsland en de organisaties die daaraan gelieerd zijn. Nou, daar worden goede pogingen gedaan en worden ook voorwaarden gecreëerd waar meer mensen bij de veiligheidsdiensten.

Euh, de wetten worden aangepast op dit moment bijvoorbeeld door mensen, ook mensen die op internet al laten zien hoe die haat PO geposte doen of bedreigingen. Om die beter aan te kunnen pakken. Maar dat staat allemaal nog wel een beetje in de kinderschoenen. En ook bijvoorbeeld het zicht op die iMesh boards of de hedde kennis bij de inlichtingendiensten over dat soort radicalisme. Online radicaal Lisasi. Dat is nog echt wel een work in progress.

En dat was m weer maandag aan het begin van de middag. Dan staat er weer een nieuwe podcast voor je klaar. Fijn weekend!