Welkom. Wij zijn onbehaarde apen. Dit is een podcast van NRC over wetenschap.

Welkom in 2021, als het goed is, wordt dit het jaar waarin we allemaal onze meao mogen oprollen en een vaccin krijgen tegen het verdomde coronavirus.

De eerste korona vaccins zijn goedgekeurd en in landen om ons heen wordt er al druk gevaccineerd.

En ook in Nederland is vandaag begonnen met de vaccinatiecampagne. Het zal ongetwijfeld nog een hele poos duren voordat we echt bevrijd zijn van het virus.

Maar het eindspel is duidelijk ingezet. Een goed moment om het medisch redacteur Niki, kortweg de balans op te maken. Wat weten we over vaccins, over de veiligheid ervan en over de verspreiding van die vaccins? Hoi Nicky Lucas.

Niki Jij volgt de ontwikkeling van deze vaccins eigenlijk al vanaf het begin in. In maart ging het hier in Nederland serieus mis. Voor de eerste keer. En als ik jou toen als medisch redacteur toen had gevraagd, hebben we over een jaar een werkzaam veilig Kroonen vaccin. Wat had jij toegezegd? Al had ik nooit geloofd. Nee, ik herinner me nog goed dat wat toen Dirk de wereld reikhalzend uitkijkt naar een vaccin. Heel veel producenten gingen de één maken.

Het begon met tachtig mensen die er aan begonnen, maar inmiddels zijn er tweehonderd pogingen in de maak. En ik herinner me dat toen wel. Iemand zei na Als alles helemaal goed gaat, dan zou je het misschien binnen anderhalf jaar kunnen halen. Maar normaal gesproken worden vaccins. Ja, dat doen ze. Doe je vijf jaar tien jaar over, soms nog langer. Dus euh, nee, ik. Ik had niet verwacht dat dit echt zo snel gelukt zou zijn.

En dat is dan misschien ook het grote wonder van het hele proces dat die Vaxelaire er nu zijn, dat ze klaar zijn, dat ze eigenlijk al ja arme ingaan. Ze zijn er gewoon. En en ze lijken best wel goed te werken.

Nou dat. Vooral dat laatste ook de. Ik vind het echt een enorm wonder dat ze dit zo snel hebben kunnen maken en testen. Maar ja, we hebben echt enorm geluk, ook dat het zo goed werkt. Ja, en tegelijkertijd die snelheid. Die roept ook weer vragen op van. Kan dat wel zo snel? Wat weten we dan over de veiligheid? Ik ben benieuwd. Krijg je ook in je privé omgeving veel van dat soort vragen?

Ja, ik krijg best veel vragen, omdat mensen ook wel weten dat ik er dat ik bovenop zit. En ik wilde dat hij ook wel echt heel graag weten. Hoe veilig is dat nou? Wat weten we daar nou allemaal over? Want sommige van die vaccins, zeker die nu zijn goedgekeurd, dat zijn toch nieuwe technieken? Uh, die waren nog niet op de markt. Dus ja, ik kan me niet die vragen levendig voorstellen. Ja die had ik zelf ook.

En we gaan er heel diep in duiken. Maar ik wil nu alvast wel weten ben je dan overtuigd geraakt van dat t dat kan een een veilig vak zijn in jaar? Ja ja. Tot mijn stomme verbazing. Ja, ik zou dit zo nemen.

Dat vind ik alvast heel geruststellend. Uhm, ik zeg al. Er zijn veel vragen over vaccins en we hebben die vragen ook gesteld aan jullie. De luisteraars hebben opgeroepen om vragen te sturen. En wat hebben jullie ook gedaan? Heel veel goede vragen kregen we binnen. En euh ja, Niki. Ik ga ze gewoon straks één voor één op je op je afvuren. En dan hoop ik dat je dat vragenvuur. Euh, dat je dan nog één keertje wil ondergaan samen met ons.

Tuurlijk nog vaker. Ja en ik had een eigenlijk. Ik wil beginnen met een vraag die Eddie die niemand dan stelt. Dus ik ga me eigenlijk stellen. Maar ik wil even gewoon helemaal terug naar het begin. Wat is een vaccinatie eigenlijk ook alweer? Waarom willen we dat? Waarom gaan we dat doen?

Wat is het principe van een vaccinatie? Ja. Na een vaccinatie dat is bedoeld om afweer op te wekken tegen een bepaalde ziekteverwekker. Een virus in ieder geval. En dat doe je door een heel klein stukje of een onschadelijk deeltje van het virus in te spuiten. En dan ziet jouw afweersysteem zo'n onbekend eiwit je of een onbekend virus deeltje. En dan maakt het daar antistoffen tegen. Afweercellen worden worden geactiveerd en er wordt een immune geheugen aangelegd, zodat als je dan echt geïnfecteerd wordt met met dit virus euh.

Dat je wat het afweersysteem dan klaar staat en dat het snel kan opruimen. Je gebruikt dus eigenlijk uhm, een natuurlijk proces. Want het heet deze reactie die beschrijft dat dat je lichaam zeg maar ja leert om een ziekteverwekker te herkennen. Dat dat doet het ook gewoon met. Maar als je als je een echte virusinfectie doormaakt, maar dat dat proces. Gebruik je dus eigenlijk. Maar dan maar met met een met een stukje van het virus. Met een onschadelijk stukje of doodgemaakt virus.

Of. Iets wat op het virus lijkt, maar waar je niet ziek van wordt. Ja, je bootst eigenlijk gewoon een infectie na.

En op deze manier houden we nog heel veel kinderziekten, ook onder de duim van mazelen tot rodehond. BoF?

Ja, een heleboel ziektes zijn we. Ze hebben de baas en polio is natuurlijk een van de eerste ziekte waar een vaccin tegen ontwikkeld is. Nou, dat is in de westerse wereld uitgeroeid. Mazelen is ook wel een flink stuk op weg. Er zijn een heleboel ziektes die op deze manier sterk zijn teruggedrongen en en heel soms zelfs uitgeroeid. En het is dus ook niet gek dat Albert ja, eigenlijk al vanaf het vroegste begin wat dat deed dit virus eigenlijk de kop opstak.

Dat er meteen aan vaccins gedacht wordt van van. Dit is een goede wapen om in ons arsenaal te hebben en er eigenlijk vanaf het begin met die ontwikkeling is gestart.

Nee, dat ja. Vaccin makers staan daarvoor paraat. En bij een eventuele uitbraak van een epidemie is is één van de eerste dingen die je moet gaan maken een vaccin. En dat natuurlijk ingewikkelder, want het is een nieuw virus. Je weet je nog niks van. Maar ja, dat is wel wat ge gedaan moet worden. En jij zegt al. We krijgen nog veel. O ja, oldskool uh vaccins. Maar wat is dan een een euh. Ik bedoel, het is nu 2000 éénentwintig.

Wat is een nieuw schoolvak?

Nou, oldskool is inderdaad is. Je geeft verzwakt levend virus of je geeft doodgemaakt virus. Dat zijn twee opties, maar nieuwere technologie. Daarbij maak je zelf een stukje eiwit van het virus. Dat kan met de huidige biotechnologische technieken gewoon in een lab. Dus dan kun je in een lab een stukje korona eiwit maken. In dit geval en dan spuit je dat gewoon in. Zo hoef je niet meer zo'n euh zo'n virus Pirotte te maken zeg maar. Maar maak je gewoon een schoon stukje eiwit, dus dat is een manier.

En dan heb je nog geavanceerdere technieken. Dat zijn genetische vaccins. Dan spuiten een klein stukje genetisch materiaal in van het coronavirus in dit geval. En dan gaat je lichaam daar korona eiwit van maken. En dat zit aan je afweersysteem waarop het antilichaam gaat maken en en afweer reactie maakt.

En dat is een compleet nieuwe manier van euh, van vaccins ontwikkelen eigenlijk dat je dus ons eigen lichaam weer gebruikt om dus vrij virus eiwitten aan te maken.

Ja, dat is vrij nieuw en zeker. Daar zijn dan ook weer twee verschillende manieren voor eigenlijk. En de vaccins die nu zijn goedgekeurd. Dat zijn RNA vaccins en dat is eigenlijk de allernieuwste manier. Daarvan waren nog geen vaccins goedgekeurd en op de markt tegen andere ziektes, maar ze worden wel veel onderzocht tegen kanker. Op een andere manier gebruiken ze een vaccin dan. En er zijn ook wel een aantal proeven bij bijvoorbeeld griep. Sommige infectieziekte daar wordt werd het wel op uitgetest, dus het is niet zo nieuw in die zin.

Ze zijn al bijna dertig jaar mee bezig, maar het is wel voor het eerst dat het nu goedgekeurd is om een infectieziekte te bestrijden en een genetisch vaccin. En ook de lettercombinatie Rema die. Dat klinkt misschien M een beetje spannend, een beetje heftig. Maar dat dat Rema. Dat zit gewoon eigenlijk van nature. Ook in onszelf toch? Ja, in alle cellen zit RNA. Ja, DNA, dat kennen veel mensen wel. Dat is het genetisch materiaal wat in onze in alle kernen van al onze cellen zit.

Dat is de blauwdruk van wie we zijn eigenlijk. En als je DNA beschouwt als het kookboek waarin alle recepten staan van alle eiwitten waar we uit bestaan dan. Nou, dan is mRNA waar deze nieuwste vaccins nu van gemaakt zijn. Dat is eigenlijk het. Het klopt blaadje waarop je het recept overneemt uit het kookboek wat je op die dag gaat maken. Dus het euh. Het eiwit wat zo'n cel dan op dat moment nodig heeft. Daar wordt al snel een kladje van gemaakt.

En mRNA? Dat wordt uit de celkern gehaald en in in het binnenste van de cel wordt dan dat eiwit gemaakt. En dit vaccin? Ja, dat gooit er gewoon een kladje bij in. In elke cel zitten we na zeker tienduizend van dat soort mRNA moleculen. En dan? Ja, met dit vaccin krijg je dan gewoon krijg een paar cellen rond om die prik plek krijgen dan zo'n kladje erbij en die gaan dan korona eiwit maken en met het kookboek zelf besmet met ons DNA.

Daar wordt dus niet mee gerommeld. Daar wordt niet mee gerommeld. Nee nee.

En in die kratjes uit onze cellen gaan die virus eiwit maken. En op dat moment zit je eigenlijk al op hetzelfde spoor als die oude vaccins, want dan is er ineens een eiwit dat dat je lichaam niet kent. En daar kan dan die afweerreactie die je eerder beschreef zeg maar op gang komen. Ja ja. En nu hebben we de afgelopen weken maanden kwamen de eerste voorzichtige resultaten van verschillende valse vaccins ontwikkelaars binnen. En over die effectiviteit die heel vaak ja trots bekend werd gemaakt van vaccin zussen Masao is negentig procent effectief.

Daar kregen we ook een vraag binnen van Marijke Gitta Onbehaarde Андрей met Marijke Iittala uit Vlissingen. Ik heb een graag voor jullie podcast over de effectiviteit van het vaccin en dat gaat erom dat als je zegt dat een vaccin negentig procent effectief is, dat ik eigenlijk niet goed weet wat dat betekent. Betekent dat dat negen van de tien mensen die besmet worden niet ziek worden? Of betekent dus dat van de tien mensen die besmet zijn door het virus bij zich dragen, dat ie dat negen van de tien niet?

Ook het virus weer over kunnen dragen aan mensen?

Ja, dat is een hele goeie vraag. De fabrikanten buitelen over elkaar heen met met percentages de ene was negentig procent en de volgende 92 en de andere vijfennegentig procent.

En dan kwam er eentje tussen met 65. En daar waren we een beetje teleurgesteld ja. Terwijl dat aanvankelijk eigenlijk ook al een heel hoog mooi percentage zou zijn. En ja, wat die percentages uitdrukken is eigenlijk het eerste wat wat Marijke zei. Als het negentig procent euh effectiviteit geeft, dan dan zeg dat eigenlijk dat negen van de tien mensen niet ziek wordt die het vaccin hebben gekregen. Dat zegt dus nog niks over of je. Al niet meer besmettelijk, want dat is nog niet bekend.

Dat moeten echt nog de studies uitwijzen. Dit vaccin die daar zijn ze die zijn uitgekozen op dat ze beschermen tegen de ziekte. Ja, dus je bent uiteindelijk wat er in die studies is gedaan. In in de grote Stiers met veel proefpersonen is dat er gekeken is mensen met vaccin en daarvan werden er zoveel ziek en mensen zonder het vaccin daarvan werden zoveel ziek. En dan kun je je uiterlijk die rekensom maken en zeggen nou, dit vaccin is negentig procent effectief, dus het voorkomt negentig procent van de ziektegevallen.

Je kan het zo zeggen. Precies ja. En hoe bereken je dat percentage? Want je hebt een vaccin? En wat ik weet van die proefpersoon studies is dat je wel. Een deel van de groep geef je het wel en een deel van de groep geeft het niet. En hoe gaat het dan verder? Nou ja, bij Varèse bijvoorbeeld hebben ze iets van veertigduizend mensen. In die studie opgenomen en twintigduizend kregen wel het vaccin, twintigduizend niet. En niemand wist wie het wie wat had van die proefpersonen.

En ja. Wat? Alle vaccins maken ze dan doen ze wachten tot een bepaald aantal mensen Korona heeft gekregen, dus ziek is geworden. Covic het heeft gekregen. En dan gaan ze kijken welk percentage van die mensen in welke groep zat. En van tevoren heeft de FDR, die de Amerikaanse Geneesmiddelen Autoriteit, vastgesteld dat het ongeveer 150 tot 200 ziektegevallen moeten zijn. Een virus heeft dus gekeken. Die hadden ik meen 100 96 gevallen en daarvan zat 95 procent uiteindelijk in de groep die niet het vaccin had gekregen.

Dus laten we zeggen er waren 200 Covic gevallen en daarvan zaten er 10 in de groep die wel gevaccineerd was en 190 in een groep die niet gevaccineerd was. En dat betekent dan dat de effectiviteit zo heet dat vijfennegentig procent is, dus in 95 procent van de gevallen krijg je dan geen Covic?

Als je wel gevaccineerd bent ja, want redelijker gewijs zou je mogen verwachten dat als die groepen even groot zijn en helemaal vergelijkbaar dat er ook 200 mensen zijn geweest als het vaccin helemaal niet zou werken, die dan ook ziek zouden zijn geworden in dezelfde omstandigheden. Dat is dus blijkbaar niet gebeurd.

Ja, als het vaccin gewoon als het helemaal niet zou werken, dan zouden de 100 in de ene en 100 in de andere zijn. Ja en euh. Nou ja, de de grens die de FDR zo'n beetje stelde was nou, we willen dat het ongeveer 50 procent effectief is. Een vaccin. Willen we überhaupt gaan kijken of het wel of we het gaan goedkeuren? Dus dat was zo'n beetje waar een vaccin makers dan zich op richten en ze hoopte 70 procent.

Ja dus toen dat dat eerste percentage bekend werd gemaakt. Pfizer. De eerste resultaten was negentig procent. Nou nou, iedereen viel daar steil van achterover. Je noemt nu Pfizer of Nikky met een effectiviteit van negentig procent. In ieder geval in eerste instantie wat. Wat? Euh. Kun je je nog meer percentages geven? Waar hebben we mee te maken? Waar kijken naar wie? Ze is er nog meer in de reeks?

Ja nou, dit viezer is al over de eindstreep eigenlijk, want die is goedgekeurd nu voor gebruik en de de laatste effectiviteit zelfs nog hoger dan dan negentig procent vijfennegentig. Daarnaast heeft natuurlijk het vaccin van Moderna, dat in de VS ook al is goedgekeurd en deze week ook in Nederland. En dan zijn er nog wel andere die in de running zijn om goedgekeurd te worden. Je hebt het vaccin van AstraZeneca, dat ze in samenwerking met de Universiteit van Oxford hebben ontwikkeld.

Dat is nu goedgekeurd in Engeland.

Voor om voor gebruik. En in India. En daar voorwaarden de de resultaten dat. Dat weet ik nog. Toen hadden we. Eerst kregen we Pfizer 90 en wordt daarna nog iets hoger. En AstraZeneca zat daar toen onder. Ja, dat waren hele verwarrende resultaten die. Die hadden eigenlijk een tweeledige tweeledige resultaten. Aan de ene kant was het 62 procent van S. In een studie in Brazilië en de andere kant was het euh, ik geloof ook negentig procent.

In een studie in in het VK en dan samengenomen was het ongeveer 70 procent naar de totale verwarring eigenlijk. En dat ondermijnde wel het vertrouwen in dat vaccin. Maar ondertussen is het dus toch goedgekeurd. Uh, in Groot-Brittannië om gebruikt te worden. Is dit ook een RNA volxem of is het een ander type? Nee, dat is een ander type. Dat is een ja, een virale vector vaccin, zo heet dat. En euh ja, dat is eigenlijk een een omgebouwd onschuldig virus verkoudheidsvirus vaak, waarin dan een stukje van een genetisch materiaal van het coronavirus is gezet.

En ja, dat dat virus besmet. Tussen aanhalingstekens. You een aantal van jouw cellen waardoor jouw cellen dat coronavirus eiwit je gaan maken en aan je afweersysteem weer aan de slag kan. Dus dat is een beetje vergelijkbaar met met UH en Murena vaccins, maar net weer een andere techniek. Dan hebben we nog een vaccin van Janssen of Johnson en Johnson. Dat is ook een virale vector vaccin. Die zijn ook onderweg. En dan hebben we natuurlijk ook nog vaccins in in China en in Rusland.

In China zijn vier verschillende vaccins goedgekeurd. Die worden ook al gebruikt. Nou ja, ze zijn allemaal goedgekeurd voor noodt gebruiken. Dus het is nog wel euh. Slagen om de arm zijn er nog wel. Maar in China zijn er dus vier vaccins die gebruikt worden en in Rusland ook twee. Luisteraars die meer willen weten over al die vaccins die ontwikkeld worden. Vooral de vaccins die in de laatste fase zitten, zoals die Chinese en Russische waar ik het over had, maar ook degene die nu zijn goedgekeurd.

Wij houden het verloop van al die vaccins bij in een vaccin tracker. In de show Noodt staat de link. Daar kun je naartoe en dan kun je meer lezen over al deze vaccins. Die grote studio's zijn natuurlijk niet alleen bedoeld om de effectiviteit te beoordelen, maar ook om gewoon te kijken wat er gebeurt. En ik ben wel benieuwd Niki. Wat weten we al over wat er met je gebeurt zodra je die vaccinatie hebt gekregen? Uhm, in in de eerste uren dagen weken, want dat weten we inmiddels wel.

Ja, daar zijn inderdaad die studies natuurlijk heel erg op ingericht om de bijwerkingen van zo'n vaccin in kaart te brengen. En als die te erg zijn dan. Dan worden ze gewoon niet gebruikt. En dat is nu al veel bekend over de korte termijn bijwerkingen van deze vaccins. En ja, wat je eigenlijk het meeste hoort is pijn op de prik plek een rode plek. Sommige mensen worden ook één of twee dagen na die prik een beetje moe. En met je hoofdpijn spierpijn wordt ook gemeld.

En nee, dat zijn eigenlijk de belangrijkste bijwerkingen. Daar hebt u ook gradaties in en de n wordt een beetje hongerig en de ander heeft echt wel zoveel last dat je dat je even een dagje niet moet gaan werken. En dat laatste was en dat je er echt last hebt bij je dagelijkse bezigheden. Dat is bij 1 op de 10 van de mensen het geval en ik dat ze eigenlijk goed te overzien. Die bijwerkingen. Ik wou zeggen gaarne mezelf, want je krijgt nog n vaccinatie als je 11 12 bent in in Nederland en ik herinner me dat dat ook daar van de een zo gevoel in je arm, van dat van een beetje tintelend en inderdaad me maar.

Maar waar komt dat vandaan? Is dat een. En uhm. Er werd toen gezegd ja, dat is een goed teken, want dat betekent dat je dat je lichaam bezig is is. Dat is dat ook zo? Is dat het immuunsysteem dat je eigenlijk aan het werk voelt?

Ja, ja, dat is duidelijk een teken dat het je afweersysteem aan de slag is gegaan. Euh, een allerlei euh cellen en daar naartoe haalt en allerlei euh processen in werking stelt om om je afweer op te bouwen. Dus eigenlijk zijn deze bijwerkingen een goed teken. En uhm, nu kan ik me voorstellen dat er ook gekeken wordt naar ja misschien zeldzamere, want dit zijn nog veel voorkomende bijwerkingen, maar dingen die misschien zeldzamer zijn, maar die kunnen alsnog heftig zijn.

Ik herinner me ook nog dat het één van de onderzoeken een tijdje is stilgelegd omdat er dan een sterfgeval blijkt te zijn. En die moet dan worden uitgezocht. Ja, wat hebben we daarvan geleerd?

Ja, dat wordt dus ook heel nauwkeurig bijgehouden, zeker in deze D. Die laatste grote studies onder tienduizenden mensen. Daar wordt gewoon echt geturfd hoeveel mensen een hartaanval krijgen, hoeveel een hersenbloeding of noem maar op. Alles wat er gebeurd wordt, wordt bijgehouden en wordt natuurlijk goed gekeken of dat vaker voorkomt in een groep die je die het vaccin heeft gekregen. En tot nu toe zijn er geen alarmerende dingen uitgekomen, maar dat is natuurlijk wel een angst die die bij veel mensen leeft.

Misschien komt er nog iets over en een paar maanden uit echt zeldzame bijwerkingen. Daarvoor lopen deze studies gewoon nog te kort om om daar daar iets over te kunnen zeggen voor die hartaanvallen.

Hersenbloedingen is dus geen effect. Maar er zijn ook berichten geweest over mensen die een allergische reactie krijgen na het krijgen van een vaccin.

En daar over kregen we ook een vraag binnen Beste waar apen mijn naam Cheron van de Kamer en ik woon in het prachtige stadje Utrecht. Er zijn mensen die allergisch zijn voor bepaalde vaccins. Waarschijnlijk hebben ze ook maar een kip eiwit of iets dergelijks te maken. Uhm. Is er bekend van tevoren al wat voor mensen mogelijk allergisch zouden kunnen reageren op dit nieuwe vaccin? En dan? We hebben er momenteel drie verschillende die allemaal wat verschillend reageren. Is daar iets bekend over?

Vriendelijke groet Jeroen.

Ja, hoe zit dat met KUKA? Kun je allergisch zijn voor een vaccin? Ja zeker? Ja, dat komt was voor. Dat is dus ook al wel voorgekomen bij dit vaccin. Een heel enkele keer kan zo'n vaccin bij mensen die daar gevoelig voor zijn een hevige allergische reactie opwekken. Dat is twee keer voorgekomen in in het Verenigd Koninkrijk en één keer in Canada. Voor zover ik nu weet. Maar misschien ook nog wel een andere keer, maar het komt toch niet zo heel veel voor.

Maar het kan wel gebeuren. En dat is eigenlijk bij alle geneesmiddelen zo. Euh, je kan onverwacht allergisch zijn voor een bepaald bestanddeel wat erin zit. En dat is niet van tevoren goed te zeggen of dat zal gebeuren. Maar daar staat wel op alle Prick locaties normaal gesproken een couverte klaar met een euh, met een injectie een adrenaline injectie om dat tegen te gaan. Stel, je had een pinda allergie en je eet mogelijke Pinder en dan krijg je ook zo'n injectie om om je immuunsysteem weer een beetje tot tot bedaren te brengen.

Ja euh, dat gebeurt dan ook als. Als ze dat doorkrijgen dat je daar op dat moment een hevige allergische reactie krijgt. Ja, want zo'n reactie dat dat treedt vrijwel direct op het binnen 15 minuten. Dus euh ja, dan ben je er op tijd bij. En dan? Ja, het is echt lastig te zeggen. Kijk, mensen die van zichzelf weten dat ze dat ze erg allergisch op dingen reageren. En daar daar neemt kant natuurlijk. Toe, Maar het is lastig te zeggen bij wie dat zou gaan gebeuren.

Want ja, net als je kunt ook ineens zo'n allergische reactie op een BST krijgen, bijvoorbeeld terwijl je al die jaren ervoor dat niet had. Dus dat is niet helemaal euh, goed te zeggen wie bij wie dat zal gebeuren. En deze meneer, die vroeger ook nog naar een aan kippenei eiwit, kip, ei, allergie. Dat hebben wij mensen natuurlijk. En dat is ook wel een hele goeie vraag. Want euh, er zijn vaccins die worden gekweekt, zeg maar op kippeneieren.

Maar dat zijn deze vaccins niet, dus daar zit ook geen kip en ei eiwit in. Eerste mens met een kippenei allergie hoeven niet meteen euh zich zorgen te maken.

Niet bij deze vaccins. Nee. Ja. Ik las ook dat het RIVM adviseert om als je van jezelf weet dat je eerder op een vaccinatie allergisch hebt gereageerd omdat in ieder geval wel aan te geven, want dat. Dat kan misschien uitmaken voor of je op dat moment ook een allergische reactie kan krijgen, omdat een van de bestanddelen bijvoorbeeld overeenkomt. Maar namens grenswacht Gaal en ik kom met al Van Rijn. Ik had na een vraagje voor jullie. Er is natuurlijk een hoop euh hoop zorgen over.

Over het vaccin wat het effect van tax vaccins zijn. Nu kunnen we natuurlijk kortetermijn effecten ondertussen al wel zien. Maar hoe zit het met langetermijneffecten? Zijn er manieren waarop je nu al een goeie inschatting kan maken van wat de langetermijneffecten van die vaccins zijn? Ik vraag me af waarom je nu weer antwoordt You. Bedankt! Ja, dat leven natuurlijk veel zorgen over die lange termijn effecten. En ik had eigenlijk diezelfde vraag en ik ben er ingedoken en dat is eigenlijk iets waar waar een vak zijn.

Maak er zelf ook heel erg euh. Mee bezig zijn is zelfs nu in deze pandemie een denktank opgericht door de Amerikaanse overheid. En daar zitten eigenlijk afgezanten in van alle alle Växjö makers, ook wetenschappers. De FDP schoof af en toe aan en daarom bespreken ze allerlei thema's die spelen bij VAX hem. De Växjö maken Reie tegen Co wit en waaronder ook natuurlijk dit soort bijwerkingen. Dus er is eigenlijk heel veel openheid en een discussie over. Bij vaccin maken ze onderling en het scherpst wordt gelet op een vaccin geassocieerde versterkte ziekte.

Dat is afgekort. In het Engels. En daarbij uhm, heb je eigenlijk de vervelende situatie dat iemand na een vaccinatie juist erger ziek wordt als je dan besmet raakt met dat virus waar je eigenlijk tegen gevaccineerd bent? En dat is in het verleden een aantal keer voorgekomen één keer bij een vaccin tegen het RS virus ook een ademhalings virus en ook een keer met een vaccin tegen knokkelkoorts. En het is ook gezien in dieren studies met euh, vaccins tegen SARS en MERS.

En dat zijn ook coronavirus. Dus ja, daarom zijn vaccin makers daar extra alert op. En op basis daarvan heeft de FDR ook nog extra eisen gesteld aan de resultaten van die Vacca zijn bewakers, want er is een bepaalde immunologische cell celtype. Uh, waar je er meer van moet hebben dan van een ander type lens. Die verhouding moet kloppen en dat verkleint de kans op. Op dit soort ziekten. Het is dus ook nog helemaal niet gezien bij geen enkele van deze korona vaccins.

Dus dat euh. Het is zeker niet gezegd dat dit zal gebeuren, maar ze zijn er heel erg alert op en met behulp van die extra eis proberen ze de kans daarop zo zo veel mogelijk te verkleinen. Ja dus ze zijn wel uhm, zeg maar systemen neergezet om dit in de gaten te blijven houden. En dus ook al om om bij voorbaat de kans kleiner te maken. Ja, bij voorbaat al die FDR die stelt als eis dat de helper n cellen.

Dat is een heel specifieke groep immuuncellen. Dat die sterk geactiveerd moeten zijn door het vaccin en Helpoort. 2 cellen juist minder sterk. En euh ja, al die vaccins die worden goedgekeurd, die moeten daar dus aan voldoen.

Waarnamen Sander. Ik kom uit Haarlem en mijn vraag over het vaccin is het volgende. Dat is dat gaat eigenlijk niet over. Het kon afhakt zijn zelf, maar over alle andere vaccins die in het verleden zijn ontwikkeld en of daar op de lange termijn nou nadeliger bij effecten en bijwerkingen uit zagen komen. Want dat is in mijn omgeving vooral de twijfel en de angst die ik hoor bij mensen. En dat heb ik zelf ook wel een klein beetje. Dus ik ben benieuwd of jullie hier een zinnig antwoord op hebben.

Ik ben zelf behoorlijk gevaccineerd, want ik heb gewoon meegedaan aan het Rijksvaccinatieprogramma. Ik voel me nog goed Nikky. Maar wat weten we over de D? De lange termijn? Mogelijke langetermijngevolgen van vaccins?

Ja, nou inderdaad. Om te beginnen is het. Tuurlijk, als je er een aan denkt. Er zijn bijna acht miljard mensen op de aardbol en heel veel daarvan zijn minstens één keer gevaccineerd en misschien zelfs al 20 keer of 10 keer. Ik weet niet hoeveel we er inmiddels in onze in arm hebben gekregen. Uhm. Dus ja, als er nou iets is wat veilig is en wat heel weinig bijwerkingen heeft, dan zijn het wel vaccins. Zou je zeggen, want er zijn zoveel mensen die dat hebben we hebben gehad.

Dus in dat in die 's koop moet je het wel zien eigenlijk vaccins, maar die ook. Die zeldzame bijwerkingen. Die worden natuurlijk goed in de gaten gehouden. En dat? Dat kan alleen maar uh, terwijl het al gebruikt wordt omdat we gewoon de tijd tekort komen. En uhm, daar is uh da da. Daar wordt op Europees niveau naar gekeken en daar is een monitoringsysteem voor opgezet waarbij ze kijken naar nou wel achtendertig verschillende aandoeningen die eventueel zouden kunnen optreden.

Die hebben ze al in kaart gebracht om te kijken hoe vaak dat voorkomt, normaal gesproken, zodat ze dan goed kunnen zien. Als straks iedereen gevaccineerd is in Europa over of dat dan verhoogd is na de vaccinatie en euh, eigenlijk maar 7 van die achtendertig aandoeningen. Dat zijn dingen die wel eens zijn voorgekomen bij een eerdere vaccinatie. En waar moet ik dan aan denken? Ik vond het echt geruststellend. Weinig eerlijk gezegd. Ja, want ik. Ik schrok eerst een beetje van uw achtendertig dingen die je kunt krijgen.

Misschien na vaccinatie, maar dat is dus helemaal niet zo. Er zijn er zeven die wel eens zijn voorgekomen of waarvan ze denken dat het wel eens zou kunnen zijn voorgekomen. Want het is ook nog eens heel moeilijk om het te relateren aan een aan een vaccinatie, zo'n bijwerking. Omdat het zo zeldzaam is en omdat het. Uiteindelijk heel weinig voorkomt. Maar ja, dat zijn dan dingen. Uhm, nou, zo'n ernstige allergische reactie bijvoorbeeld. Dat is zo'n ernstige bijwerking.

Daar wordt op gelet. Euh. Koorts, stuipen of euh ja, ontstekingen van hersenen of zenuwen. Of van euh, van bloedvaten. Uhm. Dat soort ziektes. Euh. Zijn wel eens voorgekomen.

Maar altijd zeldzame gevallen is het nooit voor Unifac zijn wat er op grote schaal dit zou veroorzaken, want dan zou het zijn ontdekt in in een van die eerdere, korter lopende studies.

Ja, ik kan me nog het verhaal herinneren van de devorige bijna pandemie, zou ik willen zeggen. De deMexicaanse griep, waar toen ook op geen mens sprake was van een vaccin dat er toen wel iets speelde met narcolepsie, de slaapziekte. Ja, dat was na een vaccinatie tegen de Mexicaanse griep in 2009. Toen leek bij kinderen in Scandinavië het aantal kinderen dat narcolepsie kreeg, dus die slaapziekte, wat leek verhoogd, dus dat is daarmee in verband gebracht. Maar dat is nog niet eens helemaal duidelijk aangetoond.

Of dat nou wel echt daardoor kwam? Euh, maar ze denken uiteindelijk dat dat door een euh een hulpstof is gekomen die in het vaccin zit. En de adjudant, zo heet dat. En dat soort stoffen wordt vaak gebruikt om om de immuunreactie te versterken. Euh ha, om te zorgen dat je echt een goeie afweerreactie krijgt. En wat de theorie eigenlijk is, is dat de Mexicaanse griep zelf. Daar is ook een n van de ziektes die je kunt krijgen narcolepsie.

En ze denken dat de kinderen die dit is overkomen dat ie misschien deze infectie al gehad hebben en dat het dus versterkt is door dit vaccin. Die narcolepsie dus dat het niet perfect door het vaccin komt, maar een versterking van euh, van het griepvirus zelf.

En destijds werden ook kinderen gevaccineerd omdat bij griepvirussen juist kinderen risico lopen. En dat is natuurlijk anders met dit coronavirus. Ja, vooralsnog zijn deze vaccins ook nog niet goedgekeurd voor kinderen, omdat ze gewoon nog niet goed uitgetest zijn bij kinderen. Daar kregen we ook een aantal vragen over binnen. Niet over kinderen specifiek, maar wel over ja, voor wie het kon een vaccin eigenlijk bedoeld is. En euh, ja, of eigenlijk al bekend is of het voor al die groepen even goed werkt.

Hoi, ik ben Mayte uit Rotterdam. Niet alle korona vaccins zijn even effectief. Maakt het dan nog uit welk je krijgt? En zo ja, kan je daar dan uit kiezen? Bij de huisarts? Dank je wel ja. Je maakt het uit hoe oud je bent en welke vaccin je krijgt. Ja, dat is eigenlijk nog niet goed te zeggen. Maar wa? Ze hebben wel allemaal ouderen mee moeten nemen in hun studies, dus ze hebben wel gezien dat het werkt in elk geval aan ouderen.

En dat is al heel fijn omdat het afweersysteem van oudere mensen ja iets minder goed werkt en je dus vaak ook een minder goede afweer respons krijgt na een vaccinatie. Soms heb je gewoon ook veel meer vaccin nodig om dezelfde respons te krijgen en dat lijkt niet het geval bij deze vaccins. Dus dat is alleen maar goed nieuws. Maar ja, ik zou nog niet zo kunnen zeggen dat dat ene vaccin beter is voor ouder dan anderen. En mensen verschillen niet in leeftijd.

Ze verschillen ook in formaat dag.

Brenda Schmitz uit Westzaan. Mijn man, die weegt 85 kilo en ik ben 55 kilo. Krijgen wij straks dezelfde doses van het vaccin en gaat dat dan wel goed? Ja, nee. Iedereen krijgt wel gewoon dezelfde dosis. Het is echt een one size fits all. En euh ja, dat. Dat is best wel gek eigenlijk bij zijn vak zijn. Want ja, mensen verschillen niet alleen qua gewicht, maar ook ja. Iedereens afweersysteem is ook weer net iets anders opgebouwd.

Je bent genetisch anders. Je hebt andere ziektes gezien als kind. Euh, dus daar zijn best wel verschillen in. De ene reageert heftiger, de ander juist misschien wat minder heftig. Maar ja, daar kan zo'n vaccin allemaal geen rekening mee houden. Iedereen krijgt gewoon dezelfde dosis en euh, die werkt bij de meeste mensen prima. Ik kan me voorstellen dat ook een kwestie is van logistiek. Gewoon, want je moet uiteindelijk toch een bepaalde hoeveelheid vaccin in een bepaald flesje stoppen.

En dat het heel erg lastig is als je er op moet vertrouwen dat de persoon die de prik zetten uiteindelijk allemaal door de juiste hoeveelheid af meet. En dat slikken dat dat gewoon extra. Ja, dat moet gewoon gestandaardiseerd.

Om ook om fouten te voorkomen en tegelijkertijd ja, het maakt men met een geneesmiddel bijvoorbeeld. Maakt het wel uit hoeveel stof je binnenkrijgt omdat. Euh ja, een grote man van 85 kilo die. Die bestaat uit meer water, ook dan een. Een vrouw van 65 kilo. En dat dat verdunt dan al op een andere manier. En dat bij een Vaxelaire gewoon niet. Dat speelt niet zo, want je zet je spuit in en ter plekke moet zo'n afvoersysteem gaan reageren.

En daarvoor is die dosis prima in ieder lichaam. Het is sowieso een hele lokale reactie. Weet je, het is niet t is niet dat euh. D. D. De cellen in je in je tenen persee bereikt hoeven te worden.

Het Messi's. Het blijft gewoon lokaal. Ja, dus dat heeft geen invloed. Nee uhm, hij is ook nog. Euh ja. We hebben t graag over onszelf als we nadenken over een vaccin. Maar we. Ja, we hebben te maken met een partner het virus. En euh, dat muteert ook pleit. Daar krijgen we ook een vraag over binnen.

Lucas Ludo hier in Dordrecht. Mijn vraag is als volgt het griepvaccin wordt dankzij de constante mutatie eigenlijk jaarlijks aangepast. Nog geen week geleden is er in Groot-Brittannië al een mutatie van covering 19 vastgesteld. Hoe groot is de kans dat het huidige fucks wordt in januari beschikbaar? Wordt gesteld nog effectief of relevant gaat zijn? Over een half jaar?

Ja, dat is een hele spannende vraag die ook vaccin makers bezighoudt, al veel eerder dan deze Engelse variant. Eerlijk gezegd, want dit virus muteert inderdaad. Euh ja, het verandert gewoon terwijl het zich voortplant.

Maar tot nu toe maken ze zich nog niet heel druk over of die mutaties nou effect hebben op euh, op de afweer die een vaccin opwekt. En dat komt omdat. Ja, dat zijn eigenlijk maar ook kleine veranderingen die die vaccins die wekken afweer op tegen het Spaink eiwit en dat is. Ja, zo'n spijker vormig eiwit wat aan de buitenkant van coronavirus zit. En die mutaties dus die veranderingen in die in die Engelse variant bijvoorbeeld. Dat is eigenlijk maar op drie plekken op dat hele eiwit.

Dat hele eiwit bestaat uit 1250 50 bouwstenen. En nou ja zeg drie daarvan. Uh, die zijn iets veranderd. Maar dan heb je nog altijd antilichamen tegen al die andere plekken die een die nog steeds euh, het virus kunnen weggevangen. Dus vooralsnog maken ze zich daar niet zo'n zorgen over. Maar het is natuurlijk ook wel iets wat heel erg in de gaten gehouden wordt. Want inderdaad, bij griep moet je ieder jaar opnieuw gevaccineerd worden en het is gewoon nog niet bekend of dat hierbij ook zal moeten.

Het coronavirus wisselt gelukkig niet zo snel af van uiterlijk als het griepvirus, dat griepvirus is echt wel heel grillig, bestaat ook uit twee delen die elkaar steeds afwisselen. Dat gaat veel langzamer dan bij de griep. Dat is geruststellend. Maar ja, het vee, het muteert wel. Dus dat is euh afwachten.

Stel, er duikt een een variant op die ja, waar we, waar de d de bestaande immuniteit die mensen dan hebben opgebouwd omdat ze of het virus eerder al een keertje hebben gezien of omdat ze het vaccin hebben gehad. Is er dan snel een nieuw vaccin te maken met. Euh ja, de recepten die nu zegmaar klaarliggen? Nou ja, dat is natuurlijk wel het hele mooie van deze RNA vaccins die. Die kun je heel makkelijk maken. Dat is gewoon een sliertjes genetisch materiaal.

En als er dan een andere code komt of kleine veranderingen in die code, dan kun je dat eigenlijk gewoon namaken en dat dan als vaccin gebruiken. Maar ik vermoed wel dat je dan toch weer een aantal studies moet laten laten zien om dat goedgekeurd te krijgen.

Maar misschien hoef je niet weer helemaal vooraan aan te sluiten in de rij bij de F2 en EMA. Ja dat.

Dat zou je hopen. Ja ja. Je nieuwe voor de keuze staan? Wie gaan we als eerste vaccineren dan de Juwet? Je merkt ook dat die discussies leven in in de samenleving, maar mensen vragen dat zich natuurlijk ook over zichzelf af van euh ja, u wil ik wel een vak zijn? En welke zou ik dan willen? In eh, moet ik er wel eentje? Want een aantal luisteraars, die vroegen zich toch af. Stel, ik heb het coronavirus al gehad.

Heeft een vaccin dan nog wel zin?

Hallo, onbehaarde apen? Uhm. Fresnes Herbers uit Nijmegen.

Als je korona gehad hebt, heeft het toch nog zin om je uberhaupt te laten vaccineren, want dan kan mijn vaccinatie weer naar een ander. En het scheelt weer. Ja, dat is op zich een sympathiek idee natuurlijk, als je denkt nou, ik heb er toch al gehad. Ik schuif mijn vak zijn door naar iemand die het euh goed kan gebruiken. Maar toch wordt iedereen die die misschien wel gehad heeft gevaccineerd omdat je niet weet ja, hoe goed die afweerreactie dan is, hoe hoelang die precies blijft bestaan.

En ja, ik kan me ook voorstellen dat het een logistieke nachtmerrie wordt. Als je dan moet bijhouden wie het al gehad heeft en wie dan nog geen vaccin heeft gehad en naar wie het dan is doorgeschoven. De Gezondheidsraad heeft bepaald dat toch iedereen het moet krijgen, ook als je het al gehad hebt. Sympathiek maar onpraktisch. Ja, en het kan ook helemaal geen kwaad als je het krijgt terwijl je al Korona hebt gehad. Want dan? Ja, dan bouwt je lichaam gewoon een extra goeie afweer respons op.

Ja of het euh. Het reageert gewoon al. Het ruimt het gewoon vanzelf op omdat je als ook goeie antilichamen hebt. Dan ruimt het gewoon het vaccin op. Er zijn ook mensen die zich eigenlijk het omgekeerde afvragen en denken van ja. Biedt het straks wel honderd procent bescherming. Ook omdat we van mensen gehoord hebben die ja, soms twee keer besmet lijken te zijn geweest met het coronavirus? Kan dat straks ook na de immuniteit die is opgebouwd door het korona vaccin Haarlo 10 van onbehaarde apen?

Euh, ik ben niet Nauta en ik wel vanuit San Cristobal de las Casas. Dat ligt in zuid Mexico. Mijn vraag gaat over immuniteit. En wat is het verschil in de immuniteit die je opbouwt door de ziekte door te maken, door Corona te krijgen, besmet te zijn en de immuniteit die je opbouwt als je het vaccin zou krijgen, omdat er steeds gezegd wordt dat ietsje Corona gehad hebt dat je hier besmet zou kunnen raken. En ik zou ook graag weten hoe groot die kans is op haar besmetting, of dat nog steeds uitzonderlijke gevallen zijn of dat dat steeds meer voorkomt.

Nou ja, dat is het wel.

Bedankt je haar. Haar eerste vraag gaat over of of dat verschilt. H. De V. De immuniteit die je opwekt. Euh. Met een vaccinatie ten opzichte van immuniteit die in een echte infectie op. En daar zitten inderdaad wel wat verschillen in, want een echt virus komt binnen via je slijmvliezen, via je neus en je keel in je longen. En euh ja, als je daar een afweerreactie opwerkt, dan loopt dat net iets anders dan als je het in een spier spuit.

Euh, maar ja, of dat voordelen heeft of nadelen. Dat dat eigenlijk niet te zeggen. En of haar besmetting mogelijk is na vaccinatie, dat is een hele goeie vraag, die ook nog niet duidelijk is. We weten nu dat u dat de vaccins beschermen tegen de ziekte. Maar we weten nog niet of het ook beschermt tegen infecties met het met het virus. Dus het kan zijn dat je straks na de vaccinatie toch nog het virus bij je draagt en dat je daar dus toch nog een ander mee kan besmetten die nog niet is gevaccineerd.

En dat is ook de reden waarom toch we nog lang met die maatregelen die we die we nu allemaal zo goed met elkaar volhouden, dat we nu nog een tijdje vol zullen moeten houden omdat dat gewoon nog niet bekend is.

Hoi, ik ben al uit Hoevelaken en ik ben nu 26 weken zwanger. Door de gezondheidsraad wordt maar afgeraden om me te laten vaccineren. Maar eigenlijk zou ik me toch wel graag beschermen tegen Korona. En mijn ongeboren kind ook.

Wat kan ik nu eigenlijk doen? Ja, de Gezondheidsraad heeft inderdaad gezegd maar als je zwanger bent. Euh. Doe maar even niet. Tenzij het voordeel van een vaccinatie opweegt tegen een nadeel van het niet doen. Dus als je een hoger risico loopt nog de FDR Amerika die zegt naar je moet het gewoon overleggen met je met een begeleidende arts. Euh, dus ja, landen zitten daar verschillend in. Maar in principe is de boodschap natuurlijk we doen het nog niet bij zwanger omdat dat nog niet goed genoeg getest is.

Dat is eigenlijk zo voor alle vaccins. Euh, en tegelijkertijd worden ze ook wel gegeven aan zwangere. Als dat nodig is. Als. Als bescherming tegen die ziekte duidelijk voordelen heeft ten opzichte van een niet doen. Iets om te bespreken, in ieder geval met de huisarts lijkt me. Uhm GGD'en.

Er zijn natuurlijk mensen die JAMbe om verschillende redenen twijfelen aan de intenties van een vaccin makers of overheden en die om die reden een vaccin niet willen nemen. Uhm, vroeg me af hoe ga jij daarmee om als medisch journalist? Wat, wat? Euh. Hoe krijg je dat soort signalen en hoe verhoudt jij je daartoe?

Ja, dat vind ik heel lastig. Er is natuurlijk een groep die die echt overtuigd is ervan dat het niet nuttig is of zelfs schadelijk. Euh, om zo'n vaccin te nemen. En ik heb het idee dat daar ook niet, hoeveel informatie er ook geeft dat daar ook niet makkelijk verandering in komt. Uiteindelijk is natuurlijk ieders eigen beslissing. Dus ja, als je echt niet wil nemen dan euh. Dan neem het gewoon niet. Het is daarbij wel altijd o ja, een afweging tussen het individuele belang en het groeps belang.

En uhm, ik denk dat mensen dat misschien niet altijd even duidelijk voor ogen hebben. Je doet het echt voor de groep. Ja, dat kun. Niemand kan het in zijn eentje. Dat moet echt. Dat kan alleen gebeuren als iedereen zich beschermt tegen deze infectie. Dus euh, ja, het is echt in ieders belang om mee te doen. Eigenlijk in het groeps belang dus. En dat verbaast mij nog wel eens. Soms zijn zijn echt weldenkende mensen.

En ook ja natuurliefhebbers. Ha die in die echt begaan zijn met het lot van de wereld. En ik denk dat juist dit. Iets is om om de wereld mooier en beter mee te maken, wat het misschien ingewikkeld maakt, is dat er partijen bij betrokken zijn. Farmaceutische bedrijven uhm, die uiteindelijk toch bedrijven zijn en in geld verdienen aan het maken van van medicijnen en het maken van vaccins. Uhm, daar krijgen we ook een vraag over.

Je een navenant Lukáš. Dit is Patrick van Reenen uit HOOFDDORP. En ik zit hier op de bank, wetende dat ik zelf het virus heb. Maar mijn vraag gaat eigenlijk ergens anders over. En Lucas, kan jij mij vertellen hoe groot is de kans dat we over een maandje of wat ergens in het euh. In de krant lezen dat de eigenaar van viezer, de eigenaar van de maker van van de Fakse euh ja, multi multi multimiljonair is geworden door de verkoop van van de vaccins?

Is het zo dat die bedrijven hier niet gewoon mega winsten mee gaan maken? Dat is mijn vraag. Ik heb zelf natuurlijk ook bijvoorbeeld profiler gelezen van de dit jaar door de eigenaars of de de The de de directieleden van Verbon Tech, de de demensen die de technologie hebben ontwikkeld en die samenwerken met de viezer. Inderdaad. Uhm, er worden uiteindelijk ja de d. Daar wordt geld aan verdiend. Uhm is het. Is het zo dat dat mijn mensen hier rijk van worden?

Van van euh, het maken van deze vaccins uiteindelijk?

Ja dat valt wel mee. Euh, heel veel VAX zijn makers die hebben afgesproken dat ze zonder winstoogmerk deze vaccins zullen maken en leveren. Uhm, in elk geval voor de duur van de pandemie. En er zitten natuurlijk altijd wel clausules bij, want uiteindelijk willen ze ook gewoon geld verdienen. Maar euh. Veel producenten doen er wel aan mee, maar Pfizer bijvoorbeeld niet. Die heeft daar bewust niet aan meegedaan. En dat is aan de ene kant ook wel een beetje te begrijpen.

Want Boomtak. Euh, dat bedrijfje wat je net al noemde. Je hebt natuurlijk jarenlang geïnvesteerd in het ontwikkelen van dit platform, zoals we dat noemen. Uhm ja. En als je dan eindelijk een uh een vaccin werkend op de markt krijgt dan. Dan wil je ook die ontwikkelkosten terug terugverdienen. Uhm. Dus ja, vaccin makers maken daar een keuze zijn. Pfizer heeft daar deze keuze in gemaakt. Dus ja, die zullen we zeker niet euh, niet minder van worden.

Euh, ik las ook dat die vijzels CEO Albert Bourla. Uhm, dat ie zijn aandelen Anele en tweederde van zijn aandelen verkochten heel kort nadat ie die aankondiging was gedaan van Pfizer. Van die negentig procent. Ja en euh. Hij zegt zelf dat dat al een plan was. Sowieso al vooropgezet, euh, al in augustus afgesproken. Maar goed, hij heeft er echt wel al miljoenen aan die verkoop verdiend. Euh ja, dat is wel wat gebeurd.

En dat. Ik begrijp ook heel goed dat mensen daar euh vreemde gevoelens van krijgen. Wat raar dat er geld aan verdiend wordt en. En je noemt aan het begin van deze aflevering al een vaccin wijsheid, namelijk dat het 5 tot 10 jaar kost. Normaal gesproken om een vaccin te ontwikkelen. Een andere vaccin wijsheid die die ik wel eens gehoord heb is dat ook gewoon niet zo heel veel normaal gesproken en niet zo heel veel geld te verdienen is aan vaccins.

En dan? En ja euh, als je kijkt ja dee dee dee dee dee dee dee dee mazelen vaccin. Ik bedoel in Nederland is is je. Euh ja, je afzetmarkt is het aantal kinderen dat dat per jaar geboren wordt. Een keer twee, want dat moet twee keer. Ja, nou ja, dan heb je het wel te. Terwijl uhm euh. Maar ja, met diabetespatiënten of of kankerpatiënten. Daar komen er steeds nieuwe van bij. Weet je wat nou?

Daar kun je je hele ja en die moeten jarenlang die medicijnen slikken. Ja, hartpatiënten. Nee. Daarom het is veel lucratiever om geneesmiddelen te maken tegen een chronische ziekte. Dus ja, dat is ook wel de reden waarom vaccins vaak niet worden doorontwikkeld. Bijvoorbeeld die vaccins, ook tegen SARS en MERS. Daar was ook een beginnetje mee gemaakt. Maar ja, toen die ziektes een beetje onder de duim waren is dat gewoon gestopt. Terwijl eigenlijk als je als ze daar toen mee door waren gegaan, dan waren ze nu ook nog sneller weer klaar geweest.

Maarja dat dat Salmon euh. Een afweging van de kosten en baten. Uh, en uiteindelijk is inderdaad aan vaccins gewoon niet zo heel veel te verdienen omdat ja mensen dat n 2 keer krijgen behalve aan een vaccin.

In een pandemie misschien ja of aan een vaccin word je ieder jaar moet krijgen. Nou ja, misschien dat daar het enthousiasme van een van de makers zo door gevoed. Ja en uhm, wie weet wat het er al in het begin al over in in maart had je niet gedacht had dat dat we hier nou zouden zitten en met konden hebben over al die vaccins die ineens op tafel liggen en ik ben. Ik ben wel benieuwd met. Je hebt met vaccin makers gesproken en ook met met mensen die weten hoe dat precies afloopt met die regelgeving.

En wat je al moet indienen. Uhm, in jouw perceptie wat? Wat is het nou geweest dat het maakte in ingrediënt is? Dat het dat die platformers zo briljant zijn is dat het dat al die mensen s slapeloze nachten hebben doorgehaald en doorgewerkt? Om het maar af te krijgen is het dat er heel veel geld ineens tegenaan is gesmeten. Waar zit hem dat in? Dat het binnen een jaar is gelukt?

Ja. Nou, ik denk Olof die hierboven al de vakjes. Euh ja, er is ontzettend veel mankracht natuurlijk vrijgemaakt om euh, door al die farmaceuten om je heen te werken. Heel veel geld ook. Want dat ja daar hè. Hebben we t net niet over gehad. Maar uiteindelijk heeft dit natuurlijk die farmaceuten heel veel geld gekost. Om te beginnen. Dus ja, het feit dat ze daar winst op willen maken uiteindelijk begin kun je ook nog wel begrijpen.

Maar ook dat Empresa systeem. Dat is heel ingenieuze omdat wat heel snel te ontwikkelen is. Euh, modern na die vaccin maker. Die had binnen drie uur nadat we de genetische code van het SARS virus bekend werd, hadden ze al een eerste prototype van het vaccin. Je kunt het heel snel maken. Gewoon in een reageerbuis je is. Er komt geen ja, geen cel kweek aan te pas. Het is wel heel clean eigenlijk. Dat heeft geholpen en ik denk dat dat bepaalde dat daardoor deze RNA vaccins zo snel klaar zijn.

Tegelijkertijd vraag ik me af. Uhm. De informatie waar wij het mee moeten doen. Die is wel direct afkomstig van euh, van bedrijven. Je noemde. Ja en net open krijgen. Euh. Persberichten binnen van een hoera euh. Negentig procent. En de afzender is natuurlijk wel een. Een bedrijf dat er winst mee moet maken. Hoe ga jij daarmee om als mede journalist?

Ja, dat is dé. Dat druist eigenlijk compleet in tegen tegen mijn journalist zijn om euh afgaan. Afgaande op een persbericht. Euh. Deze informatie naar buiten te brengen dat. Dat deed ik eigenlijk nooit. Maarja, in deze pandemie euh. Zijn de dingen anders dan die persberichten zijn. De enige is de enige informatie die ze naar buiten brengen op zo'n moment. En euh ja, dat, dat wil je dan toch brengen met alle euh, mitsen en maren die je daar nog bij kan verzinnen.

Die is aan de ene kant zijn die bedrijven natuurlijk. Die beschermen hun studies die die vertellen nog niet precies wat ze hebben gedaan, precies hoe hun vak zijn eruitziet. En tegelijkertijd euh, wil iedereen natuurlijk van elkaar weten wat ze dan precies gedaan hebben. En dat weet je. I in die zin dat bijvoorbeeld de FDP die euh. Die bekijkt natuurlijk ook achter gesloten deuren, maar die doet wel n publieke heering per fax zijn. Euh en dat kun je gewoon volgen online.

En dat is bijvoorbeeld voor voordat Pfizer vaak zijn gedaan voor moderne ook al. En dat zijn echt acht, negen uur durende sessies waarin het volledig wordt doorgesproken. Ja, hoe zij alles hebben beoordeeld. Euh, dus in die zin is dat wel openbaar. En daar zitten dan ook al die makers euh, met Arches Arches oren en te luisteren naar en te kijken naar wat er dan gezegd wordt omdat daar toch wel openbaar wordt gemaakt wat er dan gedaan is.

En uhm ja, sowieso de. De stapel aan documentatie die zij moeten aanleveren aan aan die goedkeurende instanties, aan FDG en aan de eenmaal hier in een Europa, dat zijn echt enorme pakketten ik. Ik hoorde van Hanneke Schuitemaker van Janssen dus dat het echt elfduizend pagina's zijn ofzo.

Nou ja, dat die krijg je niet te zien, maar die wil je misschien ook niet allemaal zien.

Die wil ik niet overal zien. Maar ja, ik vind het wel een indrukwekkend aantal en dat laat ik wel zien dat. Ja, dat er echt heel erg grondig wordt gewerkt. Ik heb ook wel meelij eigenlijk met de mensen dan bij de emer en bijna iedereen die daar wel doorheen moeten spitten.

We krijgen dus ook een vraag binnen over van een luisteraar die eigenlijk hem een beetje bezorgd is over het harde werk dat jij en anderen doen om zeg maar dat dat die informatie te filteren, te schiften en te duiden. Uhm, of die wel op de goede plek terechtkomt. Hallo, onbehaarde Андрей.

Dit is Bart. En mijn vraag gaat over wetenschapscommunicatie. Tot een paar jaar geleden gaf ik maatschappijleer aan leerlingen in Venlo op basis van die lokale klassen. Veel van mijn leerlingen Mister Peschel achtergrond bij dit soort lastige onderwerpen. Dat maakt het lastig om met hen over een onderwerp als Korona te praten, anders dan op basis van meningen en hun gevoel. Ik merkte dat dit bij mijn leerlingen best wel snel leidde tot angst of onverschilligheid. Dat probleem speelt natuurlijk bij meer onderwerpen, maar in dit geval kan het echt letterlijk gaan om kwesties van leven en dood.

Dus ik vraag me af hoe proberen wetenschappers groepen mensen te bereiken die de NRC niet lezen? Hoe worden maar leerlingen voldoende geïnformeerd om dit voorjaar goed de keus te kunnen maken zich wel niet te laten inenten? Alvast ontzettend bedankt.

Ja, dat is echt een probleem. Wat wat heel erg blootgelegd wordt vind ik door deze pandemie. Dat je ja met elk UM media uiting maar een beperkte groep bereikt. En euh ja, dat iedereen zijn eigen kanalen heeft en z'n eigen nieuws bijna heeft. Dus ja, je moet eigenlijk voor. Voor al die verschillende groepen weer een ander ander kanaal. Ze in een andere campagne. Verzin een of andere manier om om die informatie duidelijk te maken. Ik heb daar ook niet echt een antwoord op, moet ik zeggen.

Ja, behalve dat ik zoveel mogelijk probeert te verspreiden. Wat ik zelf dan weet, in de hoop dat dat dan voor doorgegeven wordt. Ja je. Ik weet je ziet ook allemaal wel die die de zoon Diederik Gommers die dat even met Vancluysen op Inza gaat in een poging om die euh jongere groep te bereiken. Euh ja. Je ziet echt wel mensen daarmee worstelen vind ik. Wetenschappers. Uhm ja, het enige wat ik kan doen is uh. Alle informatie die ik vind euh verspreiden.

En euh ja, dat doe ik dan in de papieren krant en online en in deze podcast. Ja en ik kan. Het is misschien wel een vraag aan de luisteraar omdat dan verder te verspreiden. Ja, ik denk als je het hebt over de. De bubbels zijn eigenlijk kanalen. Ik denk dat dat iedereen wel euh. Kijk niet, niemand zit totaal overkoken. Iedereen heeft de familieleden en buren in. En euh klasgenoten of euh ouders van van euh.

Voor kinderen die die kent en die misschien ja misschien wel gewoon reële vragen hebben. En ja, ik denk dat het niet vreemd is om van van euh euh Fromm van mischien naar mensen te vragen die die er wel net iets meer van weten om ook die kennis dan wel te verspreiden. Ik weet alleen niet of of kennis alleen genoeg is dat dat. Vraag me soms af wat je doet, dus zit een beperking in. Je kunt heel vaak de de werking van het immuunsysteem bijna uitleggen.

Uhm, je kunt het proces uitleggen. Fans van hoe een en een vak zijn beoordeeld wordt. Er is maar zoveel wat pure informatie kan doen. Er zit ook heel veel emotie hier in. Uhm, maar je kunt er bijna niks anders dan dan. Dan doe je toch wat wat nuchterheid tegenover te stellen. En ik denk dat je dat wel gedaan hebt deze aflevering. Niki dus heel erg bedankt voor jouw tijd.

Uhm. Heel erg. Bedankt ook aan de luisteraars met andere vragen en nieuwsgierigheid.

Als ik jullie in het nieuwe jaar iets mag wensen, dan is het veel nieuwsgierigheid dat luisteraars daarmee. Daarmee kom je heel ver. Uhm, wil je nou ja, meer weten? Dan staan we.

In de Shauna staan allerlei artikelen die je die Nikky de afgelopen tijd geschreven heeft onder het interview met Hanneke Schuitemaker.

Luister deze week ook naar vandaag. Dan hoor je onze collega Sander Voormolen vertellen over hoe die genetische code in een jaar geleden, in de eerste januari weken vanuit China eigenlijk online is gezet. Dat is een spannend verhaal. En als je die podcast gaat luisteren, waarom doe je dat dan niet in de nieuwe NRC Audio app? In die app kun je naar podcasts luisteren en nieuwe podcasts ontdekken.

Mirjam van Zuidam bedankt voor de productie van deze aflevering en de muziek die je hoort is ingespeeld door het duo kwartet.

Wij zijn er volgende week weer tot dan.