Transcribe your podcast
[00:00:00]

Goeiedag mijn naam installeer Veerkade. Ik ben correspondent mobiliteit en straatleven bij De Correspondent. Ik ga nu een verhaal voorlezen dat ik een paar jaar geleden heb geschreven. Het is een kleine ode aan de fiets, die in veel gevallen sneller blijkt dan de auto. In 2015 deden wetenschappers van de Universiteit Utrecht een fascinerende ontdekking. We blijken in Nederland te kunnen reizen zonder tijdverlies. De onderzoekers hadden cijfers uit het doorlopende en grootschalige onderzoek verplaatsingen in Nederland vergeleken met wereldwijde statistieken van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO.

[00:00:36]

En daarbij het Nederlandse fietsgedrag nader onderzocht. Wat bleek? Die 75 minuten per week fietst, leeft ongeveer een half jaar langer. Zo rekenen de onderzoekers voor. En, zo schreven ze, konden we berekenen dat men gemiddeld door elk gefietst uur ongeveer een uur langer leeft. Oftewel de tijd die jij op de fiets zit naar de supermarkt. Krijg je er gewoon weer bij en niet pas als je uit een krakkemikkig bent. Wie fietst blijft namelijk ook langer gezond.

[00:01:04]

In een tijdperk waarin iedereen altijd maar sneller en efficiënter denkt te moeten zijn en het ideaal van rijst tijdwinst, ons wegen beleid bepaalt, is dit spectaculair nieuws. En daar zetten de radicale implicaties voor hoe miljoenen mensen zich vandaag de dag verplaatsen. Had de Kroatische Oostenrijkse filosoof Ivan Iliaz, die overleed in 2002, nog geleefd, dan had hij de ontdekking in Utrecht vast mooi gevonden. In de jaren zeventig was cliche internationaal populair om zijn onconventionele, zeer goed onderbouwde ideeën.

[00:01:32]

Algemene leerplicht afschaffen ziekenhuizen slecht voor je gezondheid, energiecrisis bestaat niet. Ook in Nederland laten veel mensen zijn werk. Ivan Elias had een ontdekking gedaan die omgekeerd was dan die van de Utrechtse onderzoekers over autorijden. Hij liet zien dat dat juist meer tijd kost dan we denken. Een gemiddelde Amerikaanse man zei Élite is wel vier uur per dag kwijt aan zijn auto. Ga maar na. Behalve de tijd die je in je auto rijdt en stilstaat, moet je ernaartoe lopen en de auto zoeken.

[00:02:00]

Maar vooral moet je het geld verdienen voor de maandelijkse aflossing termijnen, voor de wegenbelasting, de benzine, de verzekeringen, pechhulp, reparaties, de parkeerbonnen en eventuele boetes. En met een beetje geluk is je werk leuk, maar toch als je alles hij meerekent die het kost om het geld te verdienen dat je voor je auto nodig hebt. Hoeveel kilometer per uur rijdt je auto dan? Wat is je echte snelheid? Elites rekenen het voor. De modale Amerikaan moet zestienhonderd euro uittrekken om twaalfduizend kilometer per jaar te kunnen rijden.

[00:02:32]

Dat is minder dan 8 kilometer per uur. De grote vraag is natuurlijk hoe pakt deze berekening nu uit voor de modale Nederlander? Degene met het meest voorkomende inkomen? Hoe snel rijdt zijn of haar auto? Ik maakte een bierviltjes berekening om een gevoel te krijgen. Ik vroeg me af hoeveel tijd is een modale Nederlander kwijt om in een Volkswagen Golf te rijden, al jaren een van de best verkochte auto's van Nederland? Ik ga er voor de berekening even van uit dat de auto wordt gekocht vanuit het netto inkomen.

[00:03:02]

En ik geef deze persoon de naam Sasha. Dit kan een vrouw zijn of een man die alleen woont of deel is van een twee verdienen stel of gezin. Hoe snel rijdt Sascha in een Volkswagen Golf? Als ze de uren meetellen die hij of zij ervoor moet werken, dan gaan we. Sascha verdient anno 2018 per maand 1983 euro netto. Dat komt neer op een netto uurloon van ongeveer 13 euro negentig. Een nieuwe Volkswagen Golf kost Sasse circa 55 100 euro per jaar, inclusief afschrijvingen, benzine, belastingen, verzekeringen, onderhoud, parkeerkosten en boetes.

[00:03:37]

Deel 55 100 euro door sashuis uurloon van 13 euro negentig en je weet hoeveel uur zij of hij moet werken voor een auto 396 euro. Dat is 7,6 uur per week, bijna een hele werkdag. Om erachter te komen wat de echte snelheid is van Sashuis Golfje tellen we deze 7,6 uur per week op bij het aantal uren dat Sasja in de auto zit om zich te verplaatsen. Een gemiddeld Avebe lid redelijke kans, dat zag je er lid van is, rijdt 8 uur per week en legt dan gemiddeld 336 kilometer af.

[00:04:11]

Sasja Schoof weet zich dus voort met een gemiddelde snelheid van 42 kilometer per uur. Tel je bij die achter rij uren 7,6 uur op die hij of zij per week op de werkvloer besteed aan het afbetalen van de auto. Ervan uitgaande dat Sasse die alleen financiert, dan zakt de snelheid van de auto terug naar 21,5 kilometer per uur. Dat is iets sneller, maar niet zo heel veel sneller dan een fiets die 17 kilometer per uur gaat gemiddeld en die je binnen twee werkdagen kunt verdienen.

[00:04:42]

In bovenstaande berekening zit nog niet de tijd die filosoof Elysee meetelden rondom de auto, het jaar heenlopen, het wassen etcetera. Terwijl je de ontdekking uit Utrecht bij op en je ziet fietsen, gaat veel sneller en autorijden aanzienlijk trager dan je denkt. Er zijn uiteraard kanttekeningen mogelijk bij de berekeningen rondom Saussez Volkswagen en voor elke auto valt de rekensom anders uit. Je kunt een reële snelheid van jouw eigen auto zelf berekenen op de door Ivan Iles geïnspireerde website, gemaakt door docent economie en filosofie en fietsenmaker Sam Devlieger.

[00:05:13]

De auto van Ivan UNL. Mocht daar nu uitkomen dat je werkelijke snelheid wel erg laag ligt en heb je die auto vooral vanuit de gedachte om zelf snel ergens te kunnen komen. Meer dan om zware goederen te transporteren. Dan kun je het volgende overwegen de auto wegdoen en een dag minder gaan werken als je de overige vier dagen eerder van huis moet. Verdien je die tijd waarschijnlijk meer dan terug op je vrije vijfde dag? Hoe is het mogelijk dat een auto zo weinig tijdwinst oplevert?

[00:05:42]

Ivan Iliaz gaf uitgebreid antwoord. Zijn berekening maakt deel uit van een fascinerende verhandeling over de vraag waarom we onze eigen energie proberen te besparen door motoren voor ons te laten werken en wat de gevolgen zijn van motor, snelheid voor de maatschappij en voor sociale rechtvaardigheid. We onderschatten collectief onze natuurlijke, voor bewegende kracht, zei Elias. Motoren kunnen worden gebruikt om de zieken, de lammen, de ouderen en degenen die gewoon lui zijn te vervoeren. Maar jezelf verplaatsen met een motor als je benen hebt.

[00:06:11]

Waarom zou je? Mensen kunnen zich zonder hulpmiddelen al behoorlijk efficiënt voortbewegen. Paarden en sommige vissen blijven ons voor. Maar gemeten naar lichaamsgewicht en uitgedrukt in calorieën verbruikt een mens te voet minder energie om zich te verplaatsen dan bijvoorbeeld een rat of een os. Efficiënt energieverbruik is één van de sleutels van ons succes als diersoort. En toen vormen we ook nog de fiets uit. Een fietser is een energie mirakel. Hij of zij gaat 3 à 4 keer sneller dan een voetganger, maar gebruikt per afgelegde kilometer of een vlakke weg vijf keer minder energie.

[00:06:46]

Zo rekende Elias voor. Dat de fietser kon komen, is vooral te danken aan de kogellager, die verkleint de wrijving tussen wiel en as met een factor duizend. Daarmee werd het wiel eindelijk bruikbaar om een mens zichzelf voort te laten bewegen en mensen op de fiets bedachten. Ilic is niet alleen energiezuiniger dan welke motorische machine ook, maar gemeten naar gewicht ook efficiënter dan alle andere wezens in het dierenrijk. Er zijn wel dieren die sneller kunnen dan fietsers, maar dat houden ze maar heel kort voor.

[00:07:16]

Nu kun je zeggen het bouwen van een fiets en een fietspad kost ook energie. Die calorieën zitten hier niet in verwerkt. Laten we dus niet doen alsof een moeder natuur hebben overtroffen en de fossiele energie die het kost om de boterhammen en de pindakaas te produceren die we eten voordat we op de fiets stappen. Dat zit hier ook allemaal niet in. Maar ja, die weg ligt er toch al. En de meeste Nederlanders eten een stuk meer dan noodzakelijk. Fietsen is in Nederland de normaalste zaak van de wereld.

[00:07:42]

Dat maakt het soms moeilijk de verwondering over te voelen. Maar de fiets is echt een van de grootste door de mens gemaakte wonderen op aarde. Fietsen is een betoverende, perfecte balans tussen mens en techniek die heerlijk aanvoelen en die fantastisch werkt. In Nederland, waar volwassenen circa duizend kilometer per jaar fietsen en tieners zelfs tot 2000, raken mensen veel overtollig vet kwijt. Daarom is obesitas in Nederland veel minder groot probleem dan in andere Europese landen. Op twintig kilo staal kun je als het moet ook een heel gezin vervoeren over een weggetje van 75 centimeter breed en, merkte Ivan Iljitsj op.

[00:08:17]

Daar waar je niet kunt fietsen, kun je je voertuig altijd nog voortduwen. Ter vergelijking een Volkswagen Golf weegt 70 keer zoveel en heeft vijf keer zo breedeweg nodig die ook nog eens veel sneller slijt zonder dat degene die erin zit veel sneller gaat. En dat is precies de reden dat 70 procent van het verkeer over een brug tijdens spitsuur over het fietspad kan gaan, terwijl Dorpat maar een vijfde van de breedte in beslag neemt en de rest door auto's wordt gebruikt.

[00:08:42]

Vooral in de stad ervaar je het verschil als je de volgende keer een drukke fiets kruispunt passeert. Zo eentje waar 32.000 fietsers per dag overheen komen, zoals in Utrecht. Stel je dan dit voor. Wat als al deze fietsers hier in auto's zouden zitten? In sommige situaties is een auto verrekte handig, bijvoorbeeld om zware spullen te vervoeren of als je naar een tante in een afgelegen gehucht moet in een westers storm. Een roadtrip door een dunbevolkt gebied is een geweldige ervaring, maar als voertuig voor jezelf in of door stedelijke omgeving, zowel in tijd als in ruimte, is de efficiëntie van een fietser gewoonweg onovertroffen.

[00:09:18]

We hebben het dan nog niet eens over het feit dat een fietser in direct contact staat met de omgeving en wat daar de waarde van is, of over het feit dat je als fietser haast onmogelijk iemand dood kan rijden. Uiteindelijk is het heel simpel, ook in Nederlandse dorpen, steden en daartussen is nog ruimte om meer, veel meer te gaan fietsen. En ook heb je dus de tijd om dat te doen, want die tijd krijg je gewoon weer terug.

[00:09:41]

Voor Ivan Iljitsj was de fiets het voorbeeld van modern zelf aangedreven vervoer. Modern hoeft namelijk niet per se groter, sneller of zwaarder te zijn. De filosoof zei het mooi. Op de fiets kunnen mensen sneller bewegen zonder veel schaarse ruimte, energie of tijd in te nemen. Ze kunnen elke kilometer in minder tijd afleggen en tegelijkertijd meer kilometers per jaar maken. Ze kunnen de voordelen van technologische doorbraken benutten zonder het ritme en de energie of de ruimte van anderen bovenmatig te belasten.

[00:10:11]

Ze worden meesters van hun eigen verplaatsingen zonder die van een medemens te blokkeren. Dit was een verhaal van de correspondent, met dank aan onze correspondent leden Jan Juffermans, Stefan de Bruijn en Jan Derk Stegeman en collega correspondent Thomas Aardman. Ben jij nog geen lid van de correspondent? Ga naar www. Punt, De Correspondent Panel en meld je aan. Doy.