Transcribe your podcast
[00:00:00]

NPO Radio 1 podcast Suitcase. Toch gaat een beetje rechtop staan en ik zeg altijd een klein beetje arrogant kijken, dus niet omhoog, niet omlaag, maar gewoon dat je met recht recht hoofd staafje gaat. Dan 2 centimeter je neus en dus niet te diep. En dan duurt een klein beetje tegen je neustussenschot en draai je een keer of vier draaien rond. Het wordt na de vaccinatiecampagne gezien als de volgende belangrijke stap naar de uitgang van de korona pandemie op grote schaal regelmatig, zelfs preventief testen.

[00:00:32]

In Engeland gebeurt het al. Iedereen krijgt daar binnenkort twee keer per week gratis een zelftest. En voor schoolgaande kinderen en mensen die niet thuis kunnen werken, zijn die nu al beschikbaar. In Nederland is de zelftest sinds vorige week bij apotheken en een drogisterijketen verkrijgbaar. En als het goed is, liggen ze straks ook in de supermarkt. En vanaf deze maand worden ze ook aan docenten en studenten gegeven, zodat het onderwijs mogelijk verder open kan. Voor negen euro heb je een test die je bij jezelf kunt afnemen met een wattenstaafje dat minder voor je neus ingaat dan in de test.

[00:01:03]

Te laat. En binnen een kwartier heb je de uitslag. Het klinkt te mooi om waar te zijn en dat is het misschien ook wel. En daarom in de podcast De Korona zelf test bijsluiter arts. Viroloog Anne Wensink van het UMC Utrecht vertelt hoe de test werkt. Hoe betrouwbaar die is, wat je ermee kan en wat niet. Wat de haken en ogen zijn en of hij, zoals minister De Jongen hoopt, geschikt is om mensen met een negatieve uitslag meer vrijheden te geven.

[00:01:30]

Een kleine spoiler vooraf? Voorlopig waarschijnlijk niet. Fijn dat je luistert. Ik ben Elisabet Steins en de dag is dinsdag 6 april.

[00:01:41]

Ze hebben gehoord dat je je zelftest kunt aanschaffen. Dat klopt. Vlot mooi. Nou jullie alleen dat linolzuur.

[00:01:50]

Euh ja. De soms wat geregisseerde opwinding was vrij groot toen afgelopen week de eerste zelf testen bij apothekers over de toonbank gingen. Korona minister De Jonge tòch voor een media momentje naar een apotheek en kocht er meteen maar vier. Vijfendertig 80 jongens en heel wat verslaggevers staken in het kader van de participerende journalistiek de wattenstaafjes live twee centimeter in de neus. Wij hebben er één en ik ga mezelf nu proberen te testen op Korona. Ik zou zeggen geef dat stokje maar hier, dan gaan we dat doen.

[00:02:22]

We moeten dan twee druppels op 1 2.

[00:02:27]

Ik hou de microfoon voor jou vast en dan moet ik m gaan draaien door mijn neus.

[00:02:32]

Nu een kwartier wachten en de uitslag is negatief. We zien één streepje bij de controle en we zien voor de rest helemaal niks.

[00:02:40]

En heel fijn. Ik ben negatief getest. Alles om maar duidelijk te maken dat het een fluitje van een cent is en dat het een barrière weg kan nemen die veel mensen toch nog voelen om naar een GGD destraat te gaan voor een korona test. Dat lijkt te werken, want er ontstond direct een stormloop op de zelf testen.

[00:02:58]

T Is echt gekkenhuis sinds gisterochtend. Apotheken konden de vraag nauwelijks aan. Ze blijven binnenlopen.

[00:03:03]

Van mij. Hebt u testen? Ja, helaas. Betrouwbaar, laagdrempelig. Thuis testen is iets waar al sinds het begin van de Korona crisis naartoe gewerkt wordt. En er zijn in een jaar tijd ook al heel wat test kits voorbijgekomen. Aanvankelijk waren er de antistoffen testen om erachter te komen of je al korona had gehad om de test uit te voeren.

[00:03:22]

Heb je een vinger prikje nodig je bloeddruk op? Die wordt in het eerste druppel Gadd gedruppeld van de cassette. Maar die waren niet erg betrouwbaar en ook was niet duidelijk of en hoelang je dan immuun bent voor Corona na besmetting. En verschillende commerciele bedrijven kwamen met allerlei Thuis' testen die lang niet allemaal betrouwbaar zijn. Het ministerie van Volksgezondheid heeft nu twee bedrijven toestemming gegeven om bestaande sneltest ook als zelftest op de markt te brengen. Die gaat de overheid ook zelf inkopen om beschikbaar te stellen aan bijvoorbeeld de onderwijssector.

[00:03:55]

En veel bedrijven doen dat ook voor hun werknemers. Uit onderzoek blijkt dat deze testen acht op de tien besmettelijke mensen opspoort. En dat is iets minder dan een PCR test, maar nog altijd een goede score. Ja, het is altijd handig om zo'n test thuis te hebben. Kan je gelijk? Test als je klachten hebt en dan weet je het gelijk.

[00:04:13]

De hoop en de verwachting is dus dat vanaf nu veel meer mensen zich gaan testen en ook veel vaker. Dus niet alleen als je klachten hebt, maar ook preventief. En dat is naast vaccineren een van de belangrijkste dingen om te doen. Als je Korona onder controle wil krijgen, zegt arts viroloog Anne Wensink van het UMC Utrecht.

[00:04:32]

Na massaal testen is eigenlijk ontzettend belangrijk, omdat je toch merkt dat heel veel mensen een ander besmetten als ze zelf nog niet doorhebben dat ze besmettelijk zijn. Je geeft eigenlijk de burger gewoon meer vrijheid in de hand hebben, omdat je zelf kan bepalen wanneer het je uitkomt om te testen. Stuk veel makkelijker dan een afspraak maken. Ergens naartoe gaan.

[00:04:51]

Ja. En hoe kunnen dan? Hoe zou je zeggen dat die zelftest ons kunnen helpen naar de uitweg van de pandemie? Nou, ik denk als je vaker jezelf kan testen. Het moment dat je twijfelt denk je Aramco een afspraak maken daarnaartoe zoals je dan zelf duizend test kan doen, is die drempel toch lager. Dus hoop je op die manier meer mensen te identificeren die positief zijn en besmettelijk zijn. En zorgen die mensen dan op dat moment even niet meer actief deelnemen aan de maatschappij en daarmee toch de verspreiding te voorkomen?

[00:05:18]

Wat is nou het ideale moment om deze test in te zetten? Wanneer moeten we m gaan gebruiken? Gewoon standaard, een paar keer in de week of euh, voordat we iets gaan doen? Of er sowieso bij klachten? Ha, want dat heb je de hoogste kans dat je besmettelijk bent. Maar ook als je misschien denkt dat je ergens uh uh gevaar een risico hebt gelopen. Maar het beste zou natuurlijk zijn als iedereen dat gewoon een aantal keer per week doet.

[00:05:42]

Op moment dat je vaker test is de kans veel groter dat we in gesprek met iemand vinden en is het ook makkelijker om die pandemie onder controle te krijgen. Hoe vaak je test, hoe beter. Wij denken dat met het toevoegen van wat wij noemen preventief testen, dat je dan een aantal sectoren op een verantwoorde manier open kunt zetten die nu gesloten zijn. En dan hebben we de distantie over onderwijs. Er was.

[00:06:08]

De afgelopen weken hebben studenten in meerdere steden de zelftest al getest. Want het is de bedoeling dat het met regelmatig preventief testen. Eind deze maand al mogelijk wordt voor studenten om de fysieke colleges weer op te starten. In ieder geval één dag in de week. De zelf testen moeten dan natuurlijk wel beschikbaar zijn als studenten zichzelf vanaf eind april twee keer in de week moeten testen om één dag samen te komen. Betekent dat dat er tot de zomervakantie zo'n 20 miljoen zelf testen nodig zijn?

[00:06:39]

En er wordt op dit moment nog gewerkt om dat mogelijk te maken. Maar los van die logistieke uitdagingen is de zelftest wel veelbelovend, zegt Anja Verwensing. Het afnemen is in ieder geval als je de instructies volgt niet moeilijk.

[00:06:51]

Nou, je moet wel even goed de bijsluiter van het tasje lezen, want in principe is het zo dat je een controle streep krijgt. En dan weet je dat je de test goed heb uitgevoerd, maar dat betekent niet dat je besmettelijk bent. Pas als er een tweede streep bijkomt, dan betekent dat besmet is. Net zo goed dat als je als je een zwangerschapstest doet als er een tweede streep bijkomt, dan weet je dat je zwanger bent. Ja, daar is het heel goed mee vergelijkbaar.

[00:07:12]

En daarmee met een zwangerschapstest heb je ook altijd dat ie dan. Na een kwartier moet je er eigenlijk niet meer op kijken. Want dan? Dan kan er ook van alles gebeuren waardoor die niet meer betrouwbaar is. En dat is ook vergelijkbaar.

[00:07:23]

Je hebt een bepaalde periode waarin je tasje kan aflezen. Dat verschilt per testje en het is heel belangrijk om je daaraan te houden, want anders kan je inderdaad denken dat je positief bent. Dat niet zo is.

[00:07:34]

Hoe nauwkeurig is die nou? Want daar lees ik toch wel verschillende dingen over? Wat is het risico op 1 valse positieven of vals negatieve uitslagen? Risico op fout positief is vrij klein, maar je kan natuurlijk wel fouten maken met het aflezen en dergelijk en daardoor denken dat je positief bent en het risico op nee fout negatief is. Euh, vrij groot. Als je er vanuit gaat dat je wil aantonen of je geïnfecteerd bent met het virus of niet, maar als je wil aantonen of je besmettelijk bent, dan is die euh, dat risico op fout negativiteit veel kleiner.

[00:08:08]

En hoe zit dat nou precies na? Die testen zijn wat minder gevoelig dan de antigeen testen die de GGD gebruikt en nog een stuk minder gevoelig dan de PCR. En dat komt ten eerste omdat je voor de PCR en de antigeen testen die de GGD gebruikt echt helemaal achterin de neus materiaal afneemt. Maar dat is een beetje risicovol thuis. Dus thuis testjes adviseren om meer hij halverwege de neus materiaal af te nemen. We noemen dat met nasaal en tweede is zo dat je dan als je dat doet, daar gewoon minder kans hebt dat je virus.

[00:08:43]

Euh ja meeneemt op je wattenstaafje en en aantoont in het testje. Het wil niet zeggen dat de test niet goed is, want de test is toch wel in staat om de mensen die besmettelijk zijn echt met hele hoge kansen uit te halen. Dus het dit meet de besmettelijkheid die je hebt en niet niet of je korona hebt? Nee, dat klopt omdat. Als je besmettelijk bent heb je veel virus bij je. En dan heb je grote kans dat de test positief is.

[00:09:08]

Maar voordat je echt besmettelijk wordt en met name nadat je besmettelijk bent, is er ook virus aanwezig. En dat pak je eigenlijk niet zo goed op met zo'n test, dus het is een momentopname. Het is een momentopname. Ja, en hoelang kan je je dan tussen aanhalingstekens veilig voelen na zo'n zelftest?

[00:09:24]

Ja kijk, dat virus wordt op een gegeven moment. Gaat het zich vermeerderen he? Daar is geen afspraak over dat dat maar zoveel uur of zoveel dagen is. Maar je kan je wel voorstellen dat eigenlijk heel geschikt zou zijn als iedereen zich elke dag zou testen. Ja ja, dan zouden we elke dag eigenlijk voordat we t. Voordat we naar buiten gaan van zo'n test s ochtends moeten doen. Ja, na het tandenpoetsen. Ja ja, uhm. Wanneer ben je tijdens een infectie eigenlijk het meest besmettelijk?

[00:09:46]

Is dat voordat je klachten krijgt of terwijl je klachten hebt? Maar je ziet dat eigenlijk al dat net vaak bij veel mensen er op het moment van klacht of net daarvoor begint. En uhm dan een aantal dagen aanhoudt. En dat verschilt een beetje hoe je immuunsysteem hebt als je afweersysteem reageert op het virus. Als je afweersysteem wat minder sterk is, maar bijvoorbeeld mensen in een ziekenhuis bepaalde medicijnen krijgen om het afweersysteem te remmen, dan kan het virus al weken heel erg besmettelijk aanwezig blijven.

[00:10:14]

Maar als jij euh, een goed werkend systeem hebt, dan is het meestal maar een paar dagen dat je besmettelijk bent.

[00:10:20]

Is een test op een bepaald moment van de infectie meer of minder gevoelig? Het test is eigenlijk het meest gevoelig als er veel virus aanwezig is. En als mensen dus echt besmettelijk zijn.

[00:10:30]

Het is dus heel belangrijk om te weten dat de zelftest niet vaststelt of je een corona infectie hebt. Hij kan alleen zeggen of je op dat moment besmettelijk bent. Het kan dus zijn dat je wel een infectie hebt opgelopen, maar dat je de volgende dag pas besmettelijk wordt doordat de virusdeeltjes zich dan pas hebben vermeerdert. En je denkt dan de test is negatief, dus ik heb het niet. Maar wat klopt dan niet? En de sneltest werkt ook vooral goed bij mensen die al Covic klachten hebben en veel minder goed bij mensen zonder klachten.

[00:10:58]

In Nederland werden de sneltest getest in een test straat in Tilburg en daar spoorden ze vier van de vijf gevallen op. Maar dat waren wel allemaal mensen die met een reden naar de straat waren gegaan. Bij mensen zonder klachten scoor je ongeveer de helft van de gevallen op, blijkt uit vergelijkend onderzoek naar sneltest. Toch denkt Wensink dat het voordeel groter is dan het nadeel van eventuele schijnveiligheid.

[00:11:22]

Je hebt toont eigenlijk alleen de infectie aan bij mensen die echt besmettelijk zijn en dus veel virus bij zich hebben. En dat zijn ook vaker mensen met klachten. Maar wat je wel moet realiseren is dat het soms best moeilijk is als je al een tijdje hoest en je bent één keer negatief getest. Ga je dan weer opnieuw in dit destraat. Dat vinden mensen soms best een hoge drempel. Als je dan zelf thuis een tasje hebt, kun je dat toch makkelijker doen?

[00:11:44]

Of als je twijfelt heb ik hooikoorts of niet? Weet je dus ik denk dat de drempel verlagen van het thuis test echt het grote voordeel is. Maar ja, deze test is juist eigenlijk bedoeld voor mensen die preventief willen testen, die nog geen klachten hebben. Want er wordt het advies blijft dat als je klachten hebt om dan naar de GGD te gaan? Is het dan niet een probleem dat deze snel testen vooral gebruikt gaan worden voor mensen zonder klachten, terwijl ze daar juist dan weer minder gevoelig voor zijn?

[00:12:08]

Ja, ik denk toch dat je echt het voordeel moet zien van wat mensen die gaan testen die zich nu niet testen. En ik denk dat daar het grote voordeel in zit. En als je dat allemaal consequent doet en vaak doet, dan gaat het ons echt voordelen opleveren.

[00:12:20]

Toch is het toch ook wel onder wetenschappers? Enige discussie over ja, dat is natuurlijk met elke benadering he. Dat heeft. Het heeft voordelen, maar er zijn dus zeker nadelen als die schijnveiligheid is dus wel een nadeel. En ik denk dat het ontzettend belangrijk is dat iedereen zich realiseert dat je besmettelijkheid aantoont en dat het niet is dat je de infectie niet hebt. Als je als het pasje negatief is en zolang als dat om.

[00:12:42]

Realiseren is denk ik echt een heel belangrijke toevoeging aan de maatregelen die we nu al hebben. Ja, precies dus. Je neemt terrein en zegt oké, ik ben op dit moment niet besmettelijk. Dus ik kan nu terwijl ik nog dezelfde afstands regels in acht neem, maar toch misschien met een iets makkelijker gevoel bij mijn oma op bezoek of afspreken met vrienden. Precies ja, dat is het hele idee. Ja, en er zijn er al langer euh, allerlei verschillende antigeen testen op de markt.

[00:13:08]

Euh, werken die allemaal hetzelfde zijn, die allemaal even betrouwbaar? Het principe van de test is eigenlijk hetzelfde. Ze zijn niet allemaal even betrouwbaar, dus er komt ook een lijst op de rijksoverheid punten nl. Waar je kan zien welke testen eigenlijk een ontheffing hebben om thuis te kunnen testen. En die testen zijn ook echt geschikt voor de thuis afname, omdat heel veel testen zijn op dit moment alleen nog maar ja, gevalideerd noemen we dat dus echt. Euh.

[00:13:34]

Bekeken hoe betrouwbaar ze zijn met zo'n Watt die helemaal achter in de neus gaat terwijl je voor thuis testen. Dus wat niet zo ver in de neus steekt. En dat betekent dat je eigenlijk opnieuw moet kijken hoe betrouwbaar elke test is. Maar testen die dat? Of fabrikanten die dat al hebben gedaan? Die komen op de lijst bij de rijksoverheid punten namelijk. En daar moeten we dus kijken. En dan weten we welke we moeten hebben. Ja, en dan is het belangrijk om daar te kijken.

[00:13:56]

Hij weet je wel, een test koopt die ook werkelijke goed in staat is om de besmettelijkheid aan te tonen.

[00:14:02]

Ja, en maken dan die testen? Ook de andere meteen overbodig? Ik denk dat goed is dat we veel verschillende testen hebben, want dat betekent ook dat ze te duur zijn denk ik. Als er wat concurrentie is. Dus ik zou zeggen koop het zoveel mogelijk. Fabrikanten zorgen dat ze op die lijst komen voor thuisgebruik. Dat is natuurlijk een pre, eigenlijk een politieke vragen van hoe zet je die zelf testen in? Waarvoor zijn ze bedoeld? Wat is de strategie erachter?

[00:14:25]

U zegt van het beste zou zijn zo vaak mogelijk bijna zoals het zou kunnen. Elke dag even preventief testen, dat zou het allerbeste zijn. Maar uhm, waarvoor zou wat u betreft die sneltest nou gebruikt moeten worden als een soort rood licht van. Als je positief test dat je dus die mensen er sneller uit haalt en dat die in quarantaine gaan of als een soort groen licht reist. Wat als je een negatieve test hebt dat je dan ook meer mag?

[00:14:50]

Wat zou u adviseren?

[00:14:51]

Ja kijk, dat is echt een ontzettend mooi. Euh euh. Uitgelegd door jou. Ik denk een rood licht test. Dat is echt wat je in eerste instantie wil bereiken. Positieve test niet naar buiten, maar je kan je voorstellen als je test je direct doet voordat er een bepaalde event is dat je uiteindelijk, als we met meer ervaring mee doen, misschien ook iets kan zeggen over groen licht. Maar ik denk dat dat type moment erg vroeg is.

[00:15:13]

Dus op dit moment is de zelftest een een rood licht test, eigenlijk een extra test die meer risico's eruit gaat filteren. Ja, en wat je ziet is dat er op dit moment wel een soort groen licht experimenten gaande zijn. Dat noemen we de Field Lab experimenten. En wat je daarbij ziet is dat er eigenlijk gebruik wordt gemaakt, met name van ofwel de PCR test, ofwel de antigeen testjes waarbij de diepere neus wat wordt afgenomen en euh. Eerst moeten we ervaring opdoen met die field lab testen voordat we zeg maar uh, ook deze keer thuis testen is echt als groene licht testis gaan gebruiken.

[00:15:48]

Die zijn er op dit moment eigenlijk nog niet. Is nog niet duidelijk genoeg of die daar geschikt voor zijn? Nee, maar hebben echt meer informatie nodig.

[00:15:54]

Maar al met al euh, een mooie stap richting verder, richting de uitweg. Ik denk het wel. Een mooie stap om toch meer vrijheid in eigen hand te krijgen.

[00:16:02]

Absoluut niet. Juist negatief zeker. En dat was m weer. Wil je reageren? Stuur dan een mailtje naar de dag en het Radio 1. Pantanal vind het heel erg leuk en morgen staat er aan het begin van de middag weer gewoon een nieuwe podcast voor je klaar. Fijne dag.