Transcribe your podcast
[00:00:00]

NPO Radio 1 Castrol Outcast. Dit is een extra editie van de stemming van Vullings en Van der Wil. Nu krijgen we een paar kruimels toegeworpen als het gaat om het versoepelen. Met het eerste grote verkiezingsdebat van de NOS op NPO Radio 1. Hier zijn Xander van der Wulp en Joost Gunnink. Voorzitter Dat is niet waar. Welkom bij een extra editie van podcast De Stemming, een bonus track, extra gratis bonustrack. Ja, wat kunnen we dan gaan beluisteren?

[00:00:47]

Nou, ik mij dus niet. Nee dus. Dat is eigenlijk wel al afrader, zeg maar. Ik denk dat ik twee uur lang niet bij. Ik denk dat er nu al heel veel luisteraars afhaken. Maar leuk euh, dat je nog blijft luisteren. Voor degenen die daar nog zijn. Ik ben wel blij met de surfers hoor. Ook dit is niet een gewone podcast. De stemming waarin Joost en ik euh, de politieke week doornemen. Dat kan je natuurlijk elke vrijdag doen.

[00:01:10]

En dan is er weer een Zythos.

[00:01:11]

De aflevering zit al in je podcast player als het goed is. Maar nu gaat de grote nationale verkiezingscampagne echt afgetrapt worden. Op Radio 1 op vrijdagmiddag tussen vijf en zeven jaar. Nou kan ik me voorstellen dat niet iedereen tussen 5 en 7 Rizzi aan de radio gekluisterd was. Twee uur lang achter elkaar. Maar wat voor een medium is dan een hele mooie plek om dat nog eens even terug te luisteren als je geïnteresseerd bent in politiek? Een podcast op een podcast.

[00:01:42]

Maar welke plek zet je dat dan? Bij de NPO? Ik kende ze de hele succesvolle podcast. De stem van Vullings en Van der Wulp luisteren heel veel mensen naar die geïnteresseerd zijn in de politiek. Leuk dat je luistert. Als ik dan de NPO was, zou ik aan die twee jongens vragen van de slijter tv in Ja ja, CTV. Die zitten voor dat debat af als podcast in. In dat kanaal. Ja, dus is die hierna te beluisteren.

[00:02:05]

Ik was bij dat debat. Ik praat nu in de verleden tijd, maar het moet eigenlijk nog aanvallender gaan gebeuren. Ja, ik ga dat samen met Lara Rense. Ja, want als je dat wat gedaan met praten graag, dan is dat gewoon lage rente. Dat is niet jouw is voor jou, ze is er niet bij. Voel je je gepasseerd? Nee, want ik heb er zelf voor gekozen om afscheid te nemen van de NOS en een aantal jaar terug.

[00:02:26]

Hij was altijd de man van de radio debat. Ja, kan jij het nog even aankondigen? Knippen jullie wel gewoon alle reclames? Jaja toestanden, de reclame, verkeersinformatie, weerberichten, het radionieuws. Dat hoef je allemaal niet te luisteren, dus het wordt korter. Dan wordt het koud. Echt netto dus. Het wordt eigenlijk een anderhalf uur in anderhalf uur ofzo. Wel klaar zijn. Ja dus. Euh. Dit is echt voor de langeafstands hardloop dames en heren.

[00:02:49]

De opening van de verkiezingscampagne 2021 komt tot u met Lara Rense, Xander van der Wulp en dertien politici. Tankje Joost Goedemiddag. Welkom in de oude zaal van de Tweede Kamer bij het NOS verkiezingsdebat op NPO Radio 1. Het eerste grote debat met 13 lijsttrekkers. En van die 13 zijn er vijf vrouw. Dat is een record en acht man. En met die dertien mensen gaan we het hebben over thema's waarvan uit onderzoek blijkt dat u de luisteraars belangrijk vindt. Dat zijn onder meer wonen, onderwijs, zorg en klimaat.

[00:03:27]

En natuurlijk gaan we het ook hebben over Korona en alle gevolgen die dat heeft.

[00:03:31]

Dat zal ongetwijfeld in verschillende debatten terugkomen en we debatteren in acht rondes van 10 tot 12 minuten, dus er is flink wat tijd met telkens drie deelnemers. Geen stellingen, maar een open discussie. Hopelijk een echt gesprek. Grootste partijen gaan drie keer, de middengroep twee keer en de kleinste partijen doen één keer mee.

[00:03:49]

En u kunt ook kijken naar dit radio debat. Dat hoort natuurlijk tegenwoordig. Dat kan via NOS.nl of via Radio 1 punten, nl. Via de Radio 1 app, via de NOS app en ook via NPO Politiek China.

[00:04:04]

En we gaan beginnen. En dit verkiezingsdebat vindt plaats in natuurlijk een bewogen tijd, waarin het kabinet dat demissionair is voor uitdagingen staat en waarin de voor burgers heel veel op het spel staat. Vertrouwen in de overheid is cruciaal. Maar juist dat vertrouwen is de afgelopen tijd op de proef gesteld. Er worden verstrekkende beslissingen genomen over onze gezondheid, bewegingsvrijheid, onze privacy. Maar zijn de korona besluiten die juist? Dan komt het goed met de afwikkeling van de gas schade in Groningen onder andere.

[00:04:31]

En hoe gaan we verder na de kinderopvangtoeslag affaire? Ik ben Vitré. Ik heb daar een aantal dingen gezegd die ik anders had moeten zeggen. Dit kabinet heeft de waarheid verdoezeld. We laten die ouders ook wel weten we dat het onterecht is creperen onder beslag. En al die acht maanden zitten de ouders in de ellende, worden het huis uitgezet.

[00:04:52]

Wanneer Pantin versterking dan? Luister gewoon eens naar je burgers. We gaan het hebben over de betrouwbaarheid van de overheid. Wat is er de laatste tijd geleerd en waar moet een nieuw kabinet mee aan de slag? Hier aan tafel de lijst trekken van de SP. Lilian Marijnissen en het Forum voor Democratie Nature, Sherborne. Welkom ook en van de VVD Mark Rutte meneer Rutte.

[00:05:15]

Om maar met u te beginnen. Euh, het is nog maar een paar weken geleden toen u het aftreden van uw kabinet euh aankondigde. Is het. Uhm, op dit moment niet.

[00:05:25]

Eigenlijk een rechtvaardige conclusie om te zeggen dat het toch wel symbolisch was. U bent zo makkelijk weer doorgegaan. Nee, dat was zeker niet symbolisch.

[00:05:32]

Euh, we hebben toen wel gezegd. Euh. Je hebt uhm. Een kabinet ook nodig nu op het punt van de korona bestrijding en ook de afwikkeling van die verschrikkelijke kinderopvang toeslag euh affaire. En op die twee punten hebben wij het gevoel dat we ook de steun van de Kamer hebben om wel alle dingen te doen die nodig zijn. Op alle andere zaken past ons natuurlijk grote bescheidenheid.

[00:05:54]

Heeft u zich moeten aanpassen in de afgelopen weken omdat u dacht o jee, nu ben ik demissionair.

[00:05:59]

Ja, je ziet het ook als we het kabinet praten over Kamer moties. Als ze praten over nieuw beleid, dan zijn we daar zeer terughoudend mee. De debatten die ik zelf doe over Korona met Hugo de Jonge Tamara van Ark, ja, daar zijn we natuurlijk wel. Echter, ook is het noodzakelijk dat we in die crisis door kunnen. En ik denk dat het goed is dat we dit thema bespreken. Want nu we uit de crisis hopen te komen.

[00:06:18]

Hij moet eerst naar het eindpunt met z'n allen. Daarna moeten we ook weer een start maken. Is dat vertrouwen in de overheid heel belangrijk? Ja, mevrouw Marijnissen, uw partijgenoot Renske Leijten heeft een grote rol gespeeld in die toeslagen affaire. Uhm ja, ziet u verschil tussen de gewone Rutte en de demissionaire Rutte?

[00:06:34]

Nou dat vertrouwen in die overheid is? Dat is inderdaad flink geschaad door de kinderopvangtoeslag affaire. Maar ook Groningen werd net al even genoemd. Uhm. En er is dus heel veel werk te verzetten om dat te herstellen. Het kabinet is demissionair inderdaad, maar de Kamer is dat niet en daar zien wij zeker verschil. Bedoeld is ons de afgelopen weken gelukt om de huren te bevriezen, bijvoorbeeld van mensen in een sociale huurwoning. Heropening van de SW bedrijven. Een meerderheid in de Kamer voor het stijgen van de salarissen van zorgmedewerkers.

[00:07:02]

Het gelijktrekken van de salarissen voor de leraren in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs moet. Dan kan dat nog wel gaan uitvoeren. Dat is waar, maar dat is allemaal in een paar weken tijd gelukt. In de Kamer waar de macht van de VVD nu dit kabinet is gevallen wat kleiner is en dan zie je wat voor mooie dingen er mogelijk zijn. U heeft eerder ook gezegd.

[00:07:19]

Euh ja, die man die tien jaar lang premier was en waaronder dit allemaal is ontstaan. Die kan eigenlijk niet. Dormer meneer Rutte. Die zit hier omdat ie gewoon weer de nieuwe premier van het land wil worden.

[00:07:30]

Dat begrijp ik dat hij dat zegt. Ik denk dat we de vraag moeten stellen of de mensen die verantwoordelijk waren voor de grote problemen waarin we nu zitten ja, of dat ook de mensen zijn die het gaat oplossen. Dat denk ik niet. Als je kijkt naar dat wat van ons allemaal is, wat vermarkt is de afgelopen tijd. Ja, dat zal hersteld moeten worden. Als we kijken naar de economie die niet werkt voor iedereen, maar die toch vooral met de VVD voorop is opgezet volgens de zogenaamde trackball down.

[00:07:57]

Als het maar goed gaat met de grote bedrijven en rijke mensen, dan gaat het met iedereen goed. En dat is allemaal niet juist gebleken. En thema van dit gesprek een betrouwbare overheid. We hebben gezien met de VVD voorop. Waar dat toe kan leiden tot een kinderopvangtoeslag affaire? Ja, en ik denk niet dat je een pyromaan moet vragen om een brand te blussen.

[00:08:15]

Nou, dan bedoelt u meneer Rutte, daar komen we zo nog even bij terug. Uh, die kan zo daar wat op terug zeggen. Maar meneer Bourdain, hoe zou uw partij ervoor willen zorgen dat BUR burgers in de toekomst niet vermalen raken in het systeem?

[00:08:29]

Nou, het belangrijkste van de hele toeslagen affaire, maar ook van de t. De slachtoffers gas slachtoffers in Groningen die niet gecompenseerd zijn en nu weer met het korona verhaal, wat volkomen irrationeel is. We weten dat mondkapjes niet werken. Toch moeten we ze dragen, wetend dat die anderhalve meter in totaal niet nodig is. Toch moet het, enzovoorts. Dat is de oplossing is om een overheid te hebben die luistert naar de burgers en dat is niet gebeurd. De afgelopen 10 jaar is de politiek in Den Haag gesloten geraakt en dat is het meest duidelijk gesymboliseerd in de oprichting misdaad, zeg maar waar Forum voor Democratie uit voortgekomen is, namelijk het negeren van het Oekraïne referendum en daarna het afschaffen van het referendum.

[00:09:11]

Dat is symbolisch geworden voor een een, een, een kabinet èn een regeer wijze waarin men helemaal niet meer dacht dat men hoeft te luisteren wat mensen vinden. Dat doet er helemaal niet toe. Dus de slachtoffers van die toeslag affaire. Ja, die. Die konden nergens terecht. En dus de belastingdienst. Totaal rigide, maar geen idee. Helemaal niet geïnteresseerd in de Groninger slachtoffers? Nog steeds niet gecompenseerd in heel veel gevallen. En nu gaat half Nederland failliet.

[00:09:36]

80 procent van de jongeren zit tegen een burnout aan. Ouderen vereenzamen en het kabinet dendert maar door. Terwijl we allang weten dat die PCR test niet werken. Dat Corona veel minder gevaarlijk is dan men dacht. Enzovoorts. Meneer we, op 17 maart moeten de oren en ogen opengaan hier in Den Haag. Dan is het doel.

[00:09:52]

U zegt de toeslagen verder. En zo nog een rijtje. Dat u kunt opnoemen waar het verkeerd. Gaan is dank u, maar noemde Korona ook, maar dat is natuurlijk niet echt iets wat de overheid gecreëerd heeft. Dat is iets waarmee ze geconfronteerd. Maar goed, de de. Een jaar geleden werd Corona ingedeeld in de categorie ebola virus. Toen was het misschien rationeel om heel ingrijpende maatregelen te nemen. Nu weet heeft u dan ook voor u? Gries zit?

[00:10:18]

Dat klopt. Nu weten we dat het in de categorie zit van een zware griep en is het volstrekt absurd en irrationeel om deze maatregelen door te zetten. Maar opnieuw luistert de overheid niet. Meneer Rutte. Euh, u heeft niet genoeg geluisterd afgelopen tien jaar.

[00:10:32]

Ik heb geleerd heel veel te luisteren. En euh, ik denk dat mevrouw Marijnissen ook terecht een paar punten noemt. Euh die euh ja, Florentina niet goed zijn gegaan. De kinderopvangtoeslag affaire is een grote smet en vooral voor de mensen zelf is het verschrikkelijk. En de afwikkeling van de aardbevingsschade in Groningen? Dat moet ook met veel meer voortvarendheid. Ik ben ook trots op wat de afgelopen jaren wel is gelukt en ik denk dat je nu moet doen. En dat is echt de komende tijd van belang, ook als we dadelijk naar het eindpunt gaan van de crisis en een vliegende start moeten maken met z'n allen in Nederland.

[00:11:05]

Zoals we uit deze Cronin crisis komen is een overheid die er staat dus een sterke overheid is nodig die ook een menselijk gezicht heeft die ons kan beschermen en die ook toelaten als echte les uit de kinderopvangtoeslag affaire die ook toelaat dat een mens een kleine fouten mag maken. Er is geen fraude, maar dat je een keer een administratieve vergissing maakt en dan niet vervolgens eindeloos vervolgd wordt. Uhm. En daar hoort ook bij dat die overheid dus bereikbaar moet zijn. Dat er een menselijk gezicht moet zijn, dat je letterlijk in staat moet zijn om iemand aan de lijn te krijgen, maar dit letterlijk in staat moet zijn om iemand te spreken.

[00:11:36]

En nog even op meneer Boden. Want uhm, wat hij doet natuurlijk over Korona mag men mogen van mening verschillen over die aanpak. Maar op dit moment liggen er 530 mensen weer op een intensive care bed. We zijn gelukkig nu weer bezig een beetje ook de normale behandeling in de ziekenhuizen op te schalen voor hartoperaties, operaties, voor kanker, operaties. Dit zijn een tijdlang in belangrijke mate uitgesteld. Het is een zeer serieuze gezondheidszorg crisis die we met z'n allen moeten euh, managen en het ontkennen wat bijna is wat een vorm lijkt te doen.

[00:12:06]

Dat er een probleem is met Corona, dat gaat ons niet verder helpen. Mevrouw Marijnissen hoor, maar ik word hier heel direct aangesproken en toch eventjes regeren. Want dit is dus precies het gepruts dat we tien jaar lang hebben gezien. Hoe kan je nou volhouden dat je met meer voortvarendheid een paar duizend of dat gaat over een paar tienduizend aardbeving slachtoffers in Groningen wil compenseren? Als je 10 jaar zelf aan het roer heb gestaan daarvan? Het is toch absurd dat dat niet kan.

[00:12:34]

En ik kan me niet voorstellen dat er mensen in Nederland zijn die zeggen ja, we gaan nog eens een keer op Rutte stemmen, want hij heeft nu 10 in hebben gehad met meer voortvarendheid doen. Die belofte, daar zitten we op in. Wat is dat voor waanzin? Wat is dat voor overheid die dat niet gewoon kan fixen? We hebben in Nederland meer geld nu uitgegeven aan taxateurs enzovoorts dan mensen die voortvarend. Hupsakee, compenseer die mensen en zorg ervoor dat die schade wordt hersteld.

[00:12:59]

Meneer ze, vooral de gene die de gaskraan in Groningen het liefst nog verder open wil draaien. Want dat is dus precies. Dat is dus precies wat wat het zo absurd maakt. Deze regering blundert in het compenseren van een slachtoffer enerzijds en laat vervolgens de rest van Nederland daar voor bloeden met windturbines, onbetaalbare energieprijzen enzovoorts anderzijds. Dus aan twee kanten wordt enorm geblunder de gaskraan nog verder opendraaien. Groningen lijkt me ook niet bepaald een oplossing voor de mensen daar.

[00:13:26]

Wij hebben met tientallen experts gesproken en als je het op een stabiel niveau houdt, dan heeft dat helemaal niet per se meer effect.

[00:13:34]

En als je dan als je de omwonenden aandeelhouder maakt van de NAM, dan profiteren ze het ook nog eens een keer van iedereen blij.

[00:13:41]

Een korte reactie. Ik vraag uh aan die woorden, want het gaat nu over vertrouwen in overheid he? Daar heb je t over. Ja en uhm past daar dan bij? Zou ik tegen hem willen zeggen om twijfel te zaaien over de betrouwbaarheid van de verkiezingen wat hij doet nadat hij eerst uh uiting heeft gegeven aan antisemitisme in appjes en uitingen and uiting heeft gegeven aan homofobie. Euh. Uiting heeft gegeven aan racisme en daarmee zijn kiezers eigenlijk in de kou laat staan.

[00:14:06]

Maar dat maakt het onmogelijk. Het Forum en Brabant kun je mee regeren. Het Forum in de Eerste Kamer kun je zaken mee doen. Dat is een vorm van Baudet. Kan niet. Ik had dat niet verwacht. Ik mag het even af. Is dat nou toch niet waarover?

[00:14:16]

Ik had niet verwacht dat de minister president zich zo snel zo in het nauw gedreven zou voelen in dit debat om op deze manier laag, echt beneden elk peil uit.

[00:14:27]

Ook inhoudelijk kunnen ritsen. Dat ga ik ook zeker doen.

[00:14:30]

Dit zijn allemaal totaal valse beschuldigingen waar ik op allerlei momenten stuk voor stuk op heb gereageerd. Het is dus echt kamp, dus dat is geen minder shortton. In de Tweede Kamer dan ik. Nooit zal ik iemand veroordelen op huidskleur afkomst. Dat u ook ons hele verkiezingsprogramma draait om gedeelde liefde voor Nederland. En ik heb ook geen twijfel gezaaid over verkiezingen. Ik heb er een Kamervragen ingediend gister. En ik ga ervan uit dat die voor de verkiezingen worden behandeld.

[00:14:59]

Dank u wel. Dat de verkiezingen anders verlopen. Structureel anders verlopen nu dan ooit eerder met brief stem wordt ineens een handtekening hoeft te zetten met het staken van stemmen, mogelijk als de tellers moe worden. Dat geeft allemaal uiting aan serieuze en legitieme vragen. En om dat af te doen als twijfel zaaien, wantrouwen dat soort zaken. Want het vertrouwen van mensen in de overheid ondermijnt hun een staat die ze argumenteerden en wel geven aan een tafel gezet met aan de ene kant un premier.

[00:15:30]

Succes als staatsman. Volgens mij geen campagne voert en zegt u moet het toch vooral geen verschillen benadrukt worden. En misschien is het diep in zijn hart kijk de verkiezingen wel over zou willen slaan. Aan de andere kant meneer Baudet die met een complot karavaan het land doorgaat. Nu weer zegt Korona is slechts een griepje. Nee, nee. Uiteindelijk riep zware griep een zware griep.

[00:15:50]

Maar de mortaliteit is niet anders dan die van mevrouw Marijnissen.

[00:15:54]

Wat wilde u nog zeggen dat ik geloof? Ik geloof niet dat hiermee, als het gaat over een betrouwbare overheid, dat met beide heren niet een betrouwbare overheid dichterbij komt. Als u zegt het is slechts een greep, meneer Wooden, en dan laat u al die zorgverleners in de steek die nu al keihard moeten werken, die nog harder zullen moeten werken als er meer besmettingen zijn. Dan laat u al die mensen in de steek die ziek zullen worden. Laat u al die ondernemers in de steek die nog langer zullen moeten wachten voordat onze samenleving weer open kan.

[00:16:20]

Volgens mij is dat niet de weg naar een eerlijke overheid. We sluiten dit debat. Enige besluiten dit debat af. Mijnheer Baudet, dank voor uw komst en meneer Rutte uiteraard. En uw Marijnissen.

[00:16:29]

Mevrouw Marijnissen mag blijven zitten terwijl hier aan tafel wordt gewisseld. Gaan we even kijken in de oude zaal, want daar zitten natuurlijk nog tien andere lijsttrekkers en daar loopt ook collega Wilco Boom rond. Ik zie hem daar met een lange hengel. Euh Wilco. Wie zag jij schudden? Wie zag je? Knikte instemmend afkeurend.

[00:16:50]

Ik ga hier even naar mevrouw Ploumen van de PvdA, want het was eigenlijk haar partij die als enige een een politieke prijs betaalde voor het uffw gebrek aan vertrouwen in de overheid. H. Lodewijk Asscher trad af als partijleider. Mevrouw Ploumen. U hebt. U bent hem opgevolgd. Wat? Wat moet de politiek doen om het vertrouwen van de burgers, dat onder andere door die toeslagen of verder zo is geschaad, te herstellen?

[00:17:11]

Ja, wat wel? Allereerst moet gebeuren is dat de mensen die slachtoffer zijn van die toeslagen affaire echt nu snel gecompenseerd moeten worden. Dat geldt hetzelfde voor de mensen die te maken hebben met aardbevingsschade in Groningen. Die wachten echt al veel te lang. En dan moet er nog twee andere dingen gebeuren. Wat mij betreft n. Dat stelsel van die toeslagen, dan moeten we echt van A. Dat komt uit de koker van rechts en dan moet er echt hard afscheid van nemen.

[00:17:37]

En 2. Het moet weer mogelijk zijn om ja je veilig te voelen bij de overheid en dat betekent dat je dus niet in een of ander bel menu terecht moet komen met allerlei door kiezen nummers en nooit naar iemand spreekt. Het moet weer een menselijke overheid worden die voor je zorgt en die voor je beschermt. En dan dragen we allemaal verantwoordelijkheid voor. Kan de overheid dat nog wel?

[00:17:59]

Want diezelfde overheid heeft dat vertrouwen de afgelopen jaren groters beschaamd. Alle partijen die hebben geregeerd die he. Die zijn daar medeverantwoordelijk voor. Dus lukt dat nog wel is. Is dat vertrouwen nog wel te herstellen?

[00:18:12]

Of dat lukt is een politieke keuze. Dat betekent dus investeren in een overheid, in ambtenaren, in mensen om ervoor te zorgen dat we ook allemaal. Ja, dat menselijke gezicht kan ervaren. Het is geen natuurkracht die over ons heen is gekomen de afgelopen jaren. Er zijn verkeerde keuzes gemaakt. Rechts beleid ligt daaraan ten grondslag. Dat moet gewoon een einde aan gemaakt worden.

[00:18:36]

Dank u wel. Terug naar Alexander waren ja.

[00:18:39]

In de corona pandemie heeft de zorg veel aandacht gekregen. We hebben geklapt voor de zorgmedewerkers, maar ze kregen er van het kabinet geen structureel salaris bij. Want de zorg is al zo duur, was de redenering. En dat de gezondheid van Nederland belangrijk is, daar zijn we ons meer dan ooit van bewust. Maar welke rol kan het nieuwe kabinet daarin spelen? Hoe moet het verder? Wij kloppen vanavond voor alle zorgmedewerkers in Nederland. Kamerleden steun niet alleen hen met applaus, steun en ook in de toekomst.

[00:19:15]

Ik heb in de afgelopen drie maanden heb ik meer dan 70 mensen zien overleden.

[00:19:20]

Dat kunnen wij nu niet aan. Hier aan tafel nog steeds. Lilian Marijnissen van de SP. Bij aangeschoven zijn twee nieuwe lijsttrekkers Liane den Haan van 50Plus en Jesse Klaver van GroenLinks.

[00:19:34]

Kinderen beginnen bij mevrouw Marijnissen en alle drie deze partijen willen structureel hogere zorg salarissen. En. Waar gaat u het regelen? Is het een voorwaarde om eventueel samen te werken in een kabinet? Mevrouw Marijnissen?

[00:19:45]

Nou dan zeker nog. Dat is inmiddels een meerderheid in de huidige Tweede Kamer. Inmiddels zijn D66 en ChristenUnie ook om en uiteindelijk. Na veel strijd in en buiten de Kamer is het gelukt om een meerderheid te krijgen die zegt de salarissen in de zorg moet omhoog. Wij denken dan wel echt aan een salaris op de werkvloer, dus echt de verzorgende, de verpleegkundige, de helpende. De mensen die echt het werk doen. En we denken dat dat ook nodig is.

[00:20:09]

Niet alleen omdat de mensen het verdienen, maar ook omdat er een gigantisch personeelstekort is. Niet zonder reden ontstaan. Door het vorige kabinet zijn natuurlijk ook tienduizenden zorgverleners de laan uitgestuurd. Een cruciale fout? Wat ons betreft, maar dan moeten ex-collega's bij. De werkdruk is ook te hoog. Moet uitgevoerd worden nog natuurlijk door een volgend kabinet, dus is dat voor u een voorwaarde? Ja, maar eventueel mee te werken. Ja, wij vinden überhaupt dat de lonen moeten stijgen.

[00:20:33]

De Rabobank heeft becijferd dat eigenlijk de afgelopen veertig jaar de reële inkomens van mensen nauwelijks zijn gestegen, terwijl het natuurlijk voor de korona crisis fantastisch ging met de economie. Maar het is dus een voorwaarde begrijpelijk voor deelnemen eventueel aan een kabinet. Nou, het lijkt mij niet meer dan eerlijk. Dat is nu ook een meerderheid voor in de Tweede Kamer. Ik kan me niet voorstellen dat applaus werd net weer aan gerefereerd. Zorgverleners hebben ook gezegd ja, toen we die schandelijke actie hadden van die coalitie Kamerleden die weg renden omdat ze gewoon niet durfden te stemmen voor een fatsoenlijke loonsverhoging in de zorg.

[00:21:04]

Dat voelde als van klappen voor de zorg na een klap in het gezicht voor de zorg. Nou, laten we ervoor zorgen dat deze mensen nu krijgen waar ze recht op hebben.

[00:21:10]

Meneer Klaver, is dat voor u een voorwaarde om mee te werken aan een kabinet, eventueel voordat we het impotente politiek heel erg politiek maken?

[00:21:18]

En is het dan voorwaarden? Of wat betekent een voor een volgend kabinet? Dat geeft aan hoe belangrijk het voor u is. Het is voor mij een teken van fatsoen. Mij is altijd geleerd. Als je iets belooft, dan moet je dat nakomen. Uh, en eigenlijk alle partijleiders. Hier heb ik prachtige woorden horen spreken over de zorg en dat ze de allerbeste waardering verdienen. En dat betekent het ook gewoon dat een volgend kabinet die lonen zal moeten verhogen.

[00:21:38]

En dat is een hele dure plicht die die op ons richten. Het vorige debat ging natuurlijk over vertrouwen in de overheid. Dat begint ermee dat beloftes die worden gedaan, dat je die ook nakomt. En ik denk dat als we daarmee beginnen in een volgend kabinet en die lonen dus verhogen voor al die mensen die in de zorg werken. Dat dat een hele belangrijke stap is.

[00:21:56]

Wat zijn voor u twee belangrijke dingen over de zorg die u meeneemt van vanuit deze crisis naar de komende periode?

[00:22:03]

Allereerst de mentale gezondheid. We hebben natuurlijk heel veel over onze fysieke gezondheid. We hebben heel veel over de intensive care. En terecht, maar na tien maanden crisis zien we ook wat. Uh, lockdown. Met je samenleving doet. En dat de mentale problemen van zeker jongeren steeds groter zijn geworden. En wat er de tekorten de wachtlijsten zijn in de geestelijke gezondheidszorg. Dat je daar soms 14 weken moet wachten totdat je kan worden geholpen. Uhm, wat? Wat mij ontzettend pijn doet.

[00:22:30]

Ze krijgt via Instagram onwijs veel berichtjes van van jonge mensen die zeggen help. Ik zie het niet meer zitten en er is voor mij geen plaats. Uh. Op die plekken waar ik geholpen zou kunnen worden en we hebben het over intensive care bij de als levensreddend. Maar een bed in de crisisopvang van de geestelijke gezondheidszorg is ook levensreddend. De nadruk op de mentale zorg en dat is tijdelijk gezondheid en met anderen.

[00:22:52]

Het andere is preventie. Uhm, we hebben het voortdurend over de zorg, maar eigenlijk zou dat met elkaar moeten hebben over gezondheid. Hoe zorgen ervoor dat we in Nederland gezonder met elkaar leven? Ik neem daar een voorbeeld van. Diabetes 2, daar zijn een miljoen mensen in Nederland die die last hebben van deze ziekte. Daar hebben ze een verhoogd risico, bijvoorbeeld op hart en vaatziekten. Daar kan je een medicijn voor gebruiken. Dat is heel winstgevend. Dat dat medicijn.

[00:23:17]

Farmaceutische bedrijven, die maken daar ontzettend veel winst op. Of je kan door levensstijl te veranderen zie je dat je deze ziekte onder controle kunt houden. Ik vind het heel belangrijk dat we daar stevig op inzetten. Wij werken hier allemaal in de Tweede Kamer en we herkennen allemaal door. Corona is het restaurant die s avonds dicht zoals we toch moeten werken. Ga je naar buiten om iets te halen en de kans dat je daar iets vets tegenkomt is vrij groot.

[00:23:40]

Dus heb ik ook gemerkt vandaag ja dan je dan dat je het gezond tegenkomt. En dat is precies. Dat is niet alleen voor ons als politici. Maar dat is ook op scholen als op heel veel plekken en een gezondere samenleving. Ja, daar zouden we het veel meer over moeten hebben dan alleen zorg worden.

[00:23:54]

Wat is voor u? Wat zijn voor u twee dingen die u meeneemt vanuit deze crisis naar een komende periode als het over zorg gaat?

[00:24:00]

Nou ja, een aantal dingen is net wel gezegd. Maar ik denk dat het heel belangrijk is dat we laten zien in de zorg dat we beter gaan samenwerken. Want natuurlijk kunnen er veranderingen aangebracht worden in stelsel. Ik denk dat alles gaat over financiering, dat dat ook moet. Maar t is heel belangrijk om te kijken naar hoe de zorg georganiseerd is. En we hebben gezien dat daar nog wel echt winst te behalen is.

[00:24:18]

Interessant, want hoe zou u dat willen veranderen? Ik heb begrepen dat u daar is. Wat daar zijn wat over. Inkomsten bij GroenLinks en de SP. In wat zij willen met de zorgverzekeraars willen het publiek en Zorgfonds de andere nationaal zorgfonds. Ik weet dat 50Plus altijd ook voor een nationaal zorgfonds was. Totdat u kwam.

[00:24:34]

Ja, ik ben nooit zelf voor een nationaal zorgfonds geweest. Ik vind dat de zorgverzekeraars het beter kunnen doen, maar ik vind eigenlijk dat de hele zorg beter georganiseerd kan worden.

[00:24:43]

Maar dat. Welke inzicht heeft u meegenomen vanuit uw werk? Want ik heb uw cv bekeken en heeft veel werk in de private sector gedaan. Welke ervaring neemt u mee waardoor u nu zegt geen nationaal zorgfonds of geen publiek zorgfonds?

[00:24:56]

Nou, ik denk dat daar nogmaals. Ik zei net al ik denk dat heel belangrijk zorg beter georganiseerd wordt. Dat moet redelijk snel gebeuren. Dat is gemeen leggen. Dat wil gaan doen. Dat moet een regionaal gebeuren. We hebben ook gezien. Ten tijde van Coronet, als dat regionaal gebeurt, als het gaat met het uitwisselen van collega's, met de beschermingsmiddelen, met een heleboel andere zaken die ontzettend belangrijk zijn dat als je elkaar regionaal vindt en dan gaat het van de nul de eerste tweede lijn bij elkaar.

[00:25:19]

Die hele integrale keten. Dat is heel erg waardevol. Dat moeten we behouden. Ik zag vandaag in de krant dat dat nu alweer losgelaten wordt, omdat er bijvoorbeeld gestreden wordt bij ziekenhuizen om zorgpersoneel. Dat kan gewoon echt niet waar zijn, maar dat moet dus. Daar hoeft dus niets te veranderen aan het systeem van zorgverzekeraars, zegt u eigenlijk. Wat mij betreft moeten we kijken naar de doorgeschoten marktwerking, want daar zal echt sprake van als je bijvoorbeeld hebt over zorg Kauwboy.

[00:25:41]

Dat moet in Nederland niet mogen. En waar zit het verschil? Heel eventjes gaat. Waar zit het verschil tussen GroenLinks en de SP als het gaat om jullie plannen?

[00:25:48]

Dat is me niet helemaal duidelijk geworden, met name volgens mij, want ik zou graag aan mevrouw Dena v d. De overeenkomsten zijn volgens mij behoorlijk groot. Dat zei u net zelf ook al. Het gaat in ieder geval over het stoppen met de doorgeslagen macht van zorgverzekeraars. Het anders organiseren van de zorg, namelijk de samenwerking boven de concurrentie zetten. Maar ik zou aan mevrouw De Haas ook graag inderdaad willen vragen, want zij was inderdaad bondgenoot. Zijn we als bondgenoot?

[00:26:12]

Euh althans 50Plus, haar baas, bondgenoot bij het Nationaal Zorgfonds. Dat betekent stoppen met de doorgeslagen macht van zorgverzekeraars, maar ook stoppen met een oneerlijk eigen risico. En ze is mevrouw De Haan aan het roer is. Is 50+ gedraaid op het pensioenakkoord? Nou, dat is toch geen goed nieuws voor de gepensioneerden? Ik dacht dat 50Plus toch voor de ouderen was. Nou, laat die nou ook heel vaak last hebben van dat oneerlijke eigen risico een boete op ziek zijn.

[00:26:36]

En ook daarvan begrijp ik dat 50Plus nu zegt ja, dat eigen risico, dat willen we ook niet meer afschaffen. Wat toch ook een mooi onderdeel was van het nationaal zorgfonds worden reageert. Het eigen risico zouden we heel graag willen afschaffen, maar we gaan hem eerst verlagen naar 2 op 2 euro, las ik u op. Want het is namelijk ook heel belangrijk om met elkaar goed te kijken waar de rekening dan terecht komt. Want je kunt wel gewoon telkens een rondje gratis bier geven, maar uiteindelijk moet iemand de rekening betalen.

[00:27:00]

Dus als je risico betaald worden mevrouw Denhaen, door de grotere inkomens door in de zorg. Neem bijvoorbeeld de farmaceutische industrie waar miljarden winst wordt gemaakt. Dan kunt u die rekening toch niet bij de ouderen leggen? Nee, zeker niet. Komt de rekening dan terecht? De rekening wordt absoluut absoluut niet bij de ouderen gelegd. Maar wat wel belangrijk is, want daar kan je moet er dan toch ook niet 200 euro? Maar zieke Langendijk is dus om te kijken hoe we de zorg zeg maar nog efficiënter kunnen laten draaien als je ziet hoe.

[00:27:25]

Om hoeveel onnodige handelingen er in de zorg gebeuren. Uh. Specialisten kunnen in loondienst onnodige verwijzingen en de administratieve regel lastiger is dan de handshake DBC's. Er gebeurt onvoorstelbaar veel, wat heel veel geld kost. Door middel van het beter organiseren en meer inzetten op preventie en technologie kunnen we ongelooflijk veel winst behalen. En dan zou het eigen risico helemaal naar beneden kunnen. Goed en nog even naar u, meneer Klaver. Want uhm. Ze zijn er verschillen tussen de SP en GroenLinks als het gaat om dat Zorgfonds en de rol van zorgverzekeraars.

[00:27:56]

Of zijn er vooral overeenkomsten? Ga je elkaar er hoe dan ook daarin vinden?

[00:28:00]

Dat we elkaar daarop gaan vinden, dat lijkt dat. Dat is zeker. Kijk het ik. Ik zal eerst even de verschillen. Daarom waarom je zo'n zo zo'n stelselwijziging wel degelijk nodig is. De SP stelt een zorgfonds voor en wij stellen verschillende zorgfonds voor. Wat de belangrijkste overeenkomst is dus niet gericht op het maken van winst. Dus we maken het allebei publiek. Nou dat verschil. Ik denk dat we daar heel snel het over eens zouden worden. Waarom is het zo belangrijk dat je zo'n stelselwijziging komt om wederom alle collega's hier?

[00:28:26]

Alle politici praten ook in deze campagne. Let op over het terugdringen van de administratieve druk voor mensen die in de zorg werken. Fold verpleegkundigen zijn veertig procent van hun tijd soms bezig met het invullen van formulieren in de thuiszorg. Is het niet heel veel beter? Hoe komt dat? Omdat wij inmiddels zevenhonderd 24 zorgverzekeraars hebben. Heel veel bedoel ik daarmee te zeggen. En die hebben allemaal hun eigen manier om aan al die zorgverleners te vragen hoe ze zich moeten verantwoorden.

[00:28:52]

Daardoor is die adminstratie druk zo groot geworden. Dus als je als politicus zegt ik wil dat mensen die in de zorg werken eindelijk eens de aandacht kunnen geven aan patiënten die doen wat ze verdienen. Dan moet je van die marktwerking af in de zorg. En dat kan eigenlijk vrij eenvoudig door regionaal te organiseren en door die zorgverzekeraars dat hele winst element daaruit te halen. Maar ik denk dat we daar voor eens zijn. En dat winst element moet eruit. Aanbesteden hoeft op zich niet verkeerd te zijn, maar de manier waarop dat gaat is natuurlijk buitengewoon slecht.

[00:29:19]

Elk jaar weer, dat geeft een ongelooflijke hoeveelheid druk en werk. Dat zou je. Voetbalt ook voor vier of vijf jaar kunnen doen. Leuk en interessant deze discussie. Dank voor jullie bijdrage.

[00:29:30]

Ja, want gaat het snel en het gaat hier ook nog wel over de hele hoge kosten van de zorg willen hebben. Solidariteit is conflicten. Nou ja, noem maar 10 lijsttrekkers in 2 uur. Uhm ja, we moeten ook de vaart maken. En Wilko Boom, die loopt weer langs die andere lijsttrekkers.

[00:29:44]

Ja, en nu richting Geert Wilders, want ze zeggen van hem vaak dat ie heel rechts is. Maar als het om de zorg gaat zou ie links zijn, want hij wil ook heel veel meer geld voor de zorg. En de VVD heeft volgens hem de zorg kapot bezuinigd. Meneer Wilders, wat dacht u toen u deze discussie hoorde?

[00:30:00]

Nou, laat ik vooropstellen dat links heeft niet het monopolie op sociaal beleid. Dus goed zijn voor de zorg heeft niets met links of rechts te maken. Maar ik dacht ja, weet je. En wat hebben we nou de afgelopen 10 jaar? Heel veel partijen gedaan onder leiding van Rutte. Ze hebben voor een groot deel en hebben ze de zorg. En ja, afgebroken is een groot woord, maar ze hebben wel gezorgd dat die zorg verschraalt is. Een van de redenen dat wij in 2012 om een weggingen uit het Catshuis Rutte II was omdat er behalve de ouderen werd gesneden in die zorg en dat is bij alle kabinet Rutte daarna gebeurd.

[00:30:34]

Dus ik vind het wel erg belangrijk om vast te stellen dat als wij de zorg bij die topprioriteit willen maken, wat echt moet gebeuren, dat er dan veel meer moeten investeren in die zorg.

[00:30:44]

Dank u wel heer Wilders.

[00:30:46]

Dit is Nederland kiest. Nederland kiest. Eens verkiezingsdebat? We gaan verder met een nieuw debat. Ik zei net al over een thema dat rond deze verkiezingen met stip in de top drie is gekomen van wat mensen belangrijk vinden, namelijk wonen. Voor jongeren is een betaalbare woning niet te vinden. Momenteel uit een huurwoning doorstromen wordt steeds moeilijker en de huren die rijzen voor veel mensen de pan uit, zijn flink gestegen. Kortom, de woningmarkt is een van de grootste vraagstukken voor de komende tijd.

[00:31:17]

De situatie is nijpend. We hebben erg dringend woningen nodig om wat meer balans te krijgen, dus vraag en aanbod zo'n eengezinswoning, een rijtjeshuis ergens buiten een grootstad waar we nu een tekort geschat van ruim 300 duizend dat gaat oplopen richting 400.000, was het gevolg van politieke keuze.

[00:31:36]

Zeker voor ons niet te bereiken met een departij. Welkom aan tafel. Lilianne Ploumen van de PvdA. Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren en Wopke Hoekstra van het CDA.

[00:31:46]

Drie partijen. En om het even meteen maar duidelijk te krijgen. Een minister van Wonen of Volkshuisvesting. Ouderwets gezegd, die moet terug aan alle drie. Laten we even de hand opsteken. Dat is leuk voor de radio. Ja, ik zie drie handen. Inderdaad, meneer Hoekstra. Wat moet de minister gaan doen?

[00:32:01]

Nou, de minister moet in ieder geval zorgen voor meer regie, want daar is tuurlijk echt wel wat aan de hand op de woningmarkt. Ik denk dat we allemaal wel euh, jongvolwassenen kennen die eigenlijk heel graag het oude ouderlijk huis uit wil. Euh, om te gaan studeren of een opleiding te volgen. Of mensen kennen juist een fase verder die al aan het werk zijn, maar die willen gaan samenwonen en die eigenlijk geen goede huurwoning of koopwoning kunnen vinden. Nee dus.

[00:32:24]

Het is ontzettend belangrijk dat we heel veel extra gaan bouwen. Miljoenen extra huizen de komende tien jaar, maar dat we ook regie terugnemen zodat we zorgen dat die huizen er daadwerkelijk komen. Dat we zorgen dat ook wat mij betreft minimaal een kwart van die woningen daar komt voor jongeren en dat we het realiseren, want we lopen gewoon enorm achter dat best een ambitieuze minister moet dat worden. Heeft u, mevrouw Ploumen nog een ambitieuzere minister klaarstaan?

[00:32:48]

Nou uh. Dat moet zeker een ambitieuze minister worden. Maar het moet vooral een andere minister worden. Want het gaat al fout als minister. Anderen dan die mineermotten. Dat sowieso. Maar het gaat al fout als de heer Hoekstra zegt de woningmarkt moet veranderen. Maar wonen is geen markt worden, voor een deel wel op dit moment. Wonen is geen verdienmodel, het zou.

[00:33:07]

Het is een recht en dus de eerste opdracht.

[00:33:11]

Volgens. Volgens de Partij van de Arbeid is om te zorgen dat we speculanten huisjesmelkers aanpakken. Dat ze belasting gaan betalen over de huuropbrengsten. Wij noemen dat de Prins Bernhard belasting, dat we met dat geld honderdduizend nieuwe woningen gaan bouwen. Maar het moet weer terug naar wat het was. Wonen is een recht. Het is geen verdienmodel. En het is echt jammer dat het CDA de afgelopen jaren die Goethe eigenlijk gefrustreerd heeft. Maar goed. Nieuwe ronde, nieuwe kansen voor de heer Jan Hoekstra.

[00:33:43]

Dus ik zou hem willen uitnodigen en doe met ons mee en steun onze maatregelen om dan weer een recht van te maken en te kappen met dat verdienmodel. Korte reactie ja, naar B.

[00:33:55]

Om het om het als volgt te zeggen. Volgens mij was het subtiel anders. Mevrouw Bloem, bloemen? Uhm. We hebben als CDA hebben wij juist ingezet op meer volkshuisvesting, meer aandacht voor woningen voor jongeren. En volgens mij zijn er best een aantal thema's waar u en ik ook in dit debat elkaar de hand kunnen reiken. Want wij zijn allebei voor heel veel meer bouwen. Wij zijn er allebei voor dat de verhuurdersheffing wordt afgeschaft. Dat is een enorme pot met geld, loopt op tot ruim anderhalf miljard en daarmee kan je die woningbouwcorporaties heel veel extra laten bouwen.

[00:34:25]

Juist voor jongeren vinden wij belangrijk. Vindt u volgens mij ook belangrijk?

[00:34:28]

Maar ja, ze zitten al een beetje met elkaar te lonken. Nou, te vrouw, Ouwehand zit daar in het midden. In het midden moeten we een miljoen woningen worden gebouwd.

[00:34:37]

Grote vraag is dan natuurlijk waar moeten die komen te staan? Waar moeten die kunnen staan? De zeker en vooral ook wat we moeten doen. Er zijn inderdaad twee grote problemen wat mevrouw Ploumen net zegt. Wonen is een recht en geen verdienmodel voor beleggers. Wat? De VVD liep daarin voorop. Maar datzelfde denken vinden we ook terug naar rechts en zou ook wel in een weids weiland willen wonen. Een mooi huis. En zo kan we op probleem 2.

[00:35:01]

Euh, dat je wel keuzes moet durven maken over waar gebruiken we de grond voor? In Nederland is de minister van Wonen die er moet komen. Je moet heel nauw gaan samenwerken met de minister van Klimaat en Biodiversiteit. Wat ons betreft alle alle Roma nog een minister erbij zeker.

[00:35:15]

Want we hebben niet alleen te weinig woningen, maar ook te weinig natuur. En dat komt omdat de grond in Nederland voor twee derde wordt besteed voor landbouw. De helft van al onze grond wordt in beslag genomen voor de veehouderij. En daar zie je dan toch dat het CDA liever kiest voor het exporteren van varkens, order naar China en kaas naar Canada dan die grond vrijspelen om de natuurlijke nissens op te lossen.

[00:35:37]

Erik staat te trappelen, oordeelt dat de woningen ook weer gebouwd kunnen worden of bedrijven die moeten weg en daar komen dan huizen. Het is ontzettend belangrijk dat we die huizen op twee plekken bouwen in de stad. Maar niet alleen maar niet alleen in de stad, ook buiten de stad. En als je daar landbouwgrond voor wil gebruiken. Ha, waar ik helemaal niet tegen ben, dan heeft de Universiteit van Delft berekend dat je daar 1 procent van die totale landbouwgrond voor nodig hebt.

[00:36:01]

Dus daar kunnen we makkelijk over eens worden. De opgave is heel veel meer bouwen voor onze jongeren. Zorgen dat die een fatsoenlijk huur of koophuis kunnen vinden, net als wij allemaal in deze zaal.

[00:36:13]

Maar de opdracht is volgens mij ook om ervoor te zorgen dat speculanten en huisjesmelkers aangepakt. Woorden ha en de afgelopen jaren waren daar kansen. Die zijn niet verzilverd. Dat zijn vooral cadeautjes uitgedeeld aan het bedrijfsleven. Maar laten we nu met elkaar besluiten dat we inderdaad een Prins Bernhard belasting gaan doen. Zo, de jonge prins Bernhard gaat het dan ook. Ja, wat ben je precies een speculant. Nou Camp is een huis. De jonge prins Bernhard heeft vijfhonderd, negentig objecten in huis om in te wonen.

[00:36:44]

Niet om te verzamelen. En wat wij willen is dat de jonge prins Bernhard en zijn lookalikes, dat die allemaal keurig belasting gaat betalen over die huuropbrengsten. Dat maakt dat we die extra middelen kunnen inzetten voor de bouw van betaalbare woningen. Het maakt ook. Het is ook een signaal waar V. Waarin wij als politiek en ik hoop straks met een meerderheid zeggen dit is niet de manier waarop wij omgaan met dat woonrecht. Daar hebben ook andere voorstellen. Speculanten moeten we aanpakken.

[00:37:16]

Er wordt nu bijvoorbeeld in Amsterdam-Noord aan het IJ. Je hebt een groot bedrijf, heeft daar gewoon grond opgekocht en die wachten zo lang totdat ze dat kunnen verzilveren, omdat de gemeente daarmee woningen wil gaan bouwen. Op grond is geen verdienmodel, het is een publiek goed.

[00:37:32]

Het is van ons allemaal zeker zeker. Maar we moeten ook terug naar de mooie woorden die het CDA hier spreekt bouwen waar we bouwen. Ja, we hebben de bouwers gezien. Die stonden op het Malieveld te protesteren, samen met de boeren vanwege de stikstof crisis. En die is nog steeds niet opgelost. Dus je zult moeten investeren in natuur en dat betekent saneren van de veehouderij. Pas dan wordt het uberhaupt mogelijk om weer te gaan bouwen. En laat ik het dan vandaag vragen aan Dier en Eva Hoekstra.

[00:37:59]

In De Nieuwe Sesamzaad van de vraag heel kort in programma van het CDA staat, werd geen oplossing is ondenkbaar. Is het voor het CDA denkbaar om eindelijk die veehouderij te saneren, om de natuur crisis en de stikstof crisis op te lossen?

[00:38:12]

En waarom nemen we nemen toch eerst nog even een stap terug? Want het kan allebei. Het kabinet heeft 5 miljard ter beschikking gesteld om dat stikstof probleem op te lossen en daarmee kunnen we de ruimte scheppen om te bouwen binnen de stad en buiten de stad. Maar dat werkt niet zomaar.

[00:38:27]

We gaan bouwen, dat hebben we de afgelopen kabinetsperiode wel gezien. Maar wat? Maar maar.

[00:38:31]

Maar kijk dan naar wat we al gedaan hebben om ook honderdduizenden huizen extra te kunnen bouwen aan ruimte. Het is waar, mevrouw Ploumen en ik willen er een miljoen miljoen huizen van maken. Dan zou je meer ruimte nodig hebben. Maar wij doen daar als CDA ook de investering voor. We schaffen die verhuurdersheffing, schaffen we af, komen nog met een garantiefonds van een miljard voor als die huizen er onverhoopt niet komen. Dus die twee dingen kunnen wel degelijk hand in hand gaan.

[00:38:54]

Ik zal er wel één ding willen zeggen. Ook in de richting van mevrouw Ploumen over die die die belasting met die s nachts belasting.

[00:39:01]

Ja dus jullie het niet over eens worden, want ik vind dat.

[00:39:03]

Dat vind ik altijd zo makkelijk, dat soort. Dat soort bejegening. Kijk, waar we het over eens zijn.

[00:39:07]

Is dat als een nieuwe huizen gebouwd worden, dat ie dan niet in één keer door een speculant kunnen worden opgekocht, maar dat ie gewoon naar mensen gaan die daar zelf kunnen kopen en daar zelf kunnen kunnen gaan wonen. Ik vind het wel wat anders dat als je een kleine ondernemer bent en je hebt één of twee verdiepingen die je verhuurt. Ja, dat je dan niet, ook niet door de Partij van de Arbeid als speculant moet worden weggezet. Dat is voor mensen ook vaak een pensioen, een voorziening die ze nodig hebben.

[00:39:34]

Ik heb nog een vraag aan de heer Hoekstra. Uhm, ik is hij het nu met de Partij van de Arbeid eens dat er een belasting moet komen? Die mensen? Ik kom hem tegemoet. Uh, sommige heten prins ook die mensen tegemoet komt. Die mensen die uh uh verhuurder die zoveel panden verhuren dat die gewoon netjes belasting gaat betalen. Is hij dat met me eens? Ik heb het, dan zouden we elkaar daar in kunnen vinden.

[00:40:00]

Ja, we vinden elkaar een heel eind. Als het gaat om de verhuurdersheffing, over die volkshuisvesting gaat stoppen. Ik ga ook haarfijn aangeven waar we t niet over eens zijn. Dat is meer dan alleen maar de D. De namen van die belasting. Ik vind dat die nieuwe woningen dat ie er ook wel degelijk moeten komen voor jongeren. Ik vind ook dat gemeenten moeten kunnen afdwingen dat dat soort nieuwe woningblokken niet worden opgekocht door speculanten. Daar zijn we het over eens.

[00:40:22]

Maar zo'n belasting als u voorstelt, zeker als daar ook kleine ondernemers. Mensen die dat gewoon voor een pensioenvoorziening hebben willen realiseren dat die daar het slachtoffer van worden. Dat die de rekening betaalt denkt ook festivalpodia. Wilders lijkt als zijn speculant. Ziet aanpak niet prima heelder?

[00:40:37]

De conclusie mevrouw Ouwehand. En mijn conclusie is dat dat bouwen helemaal niet gaat gebeuren. Want de aanpak die het CDA nu heeft voorgesteld voor de stikstof crisis is een kopie van de stikstof aanpak die door de rechter onderuit is gehaald. Dus dit zijn allemaal loze beloften. Er komt geen woning bij als het aan het CDA ligt.

[00:40:52]

Anders, zoals we al een klein beetje aan kracht willen aansporen om de olifant in de kamer te benoemen en te kiezen voor wonen in plaats van export van vank varkens worden naar China.

[00:41:03]

We begonnen nog zo eensgezind aan dit debat dat dit rjl eist dat alle partijen zo minister willen.

[00:41:08]

Maar dat wordt nog heel ingewikkeld om te bepalen wat ie gaat doen. Even een kort rondje. Tot slot.

[00:41:13]

De huren zijn nu bevroren voor 1 jaar. Ja, moet dat voor langer wat u vertrekt voor de komende kamer? Nitsch Periode zeker, want die zullen we nodig hebben om de problemen structureel op te. Op de lijst met dingen die heel veel geld kosten. Wij hebben samen met Groen Links en met het kabinet een akkoord gesloten over de huren en we willen eigenlijk ook dat het systeem van die puntentelling ook gaat gelden voor commerciële verhuurders. Want daar Gijzen echte huur de pan uit.

[00:41:39]

Op de in de stad en op het platteland.

[00:41:41]

En dat moet echt stoppen, zijn de PvdA en de Partij voor de Dieren het eens. Maar het CDA? Nee, dus. Het is. Het is moeilijker, want u vindt ze ook nog minister van Financiën.

[00:41:48]

Maar waar in In alle holler kan ik dan rustig nee tegen zeggen? Het is namelijk niet verstandig om dat na dit jaar nog te continueren. Je moet het nu op de korte termijn in de korona crisis moet je doen, maar je helpt onze jongeren verreweg het meest door meer te bouwen zodat ze goedkoper kunnen huren en goedkoper kunnen kopen.

[00:42:07]

Dank u wel. Euh, meneer Hoekstra van het CDA. Ouwehand. Mevrouw Ouwehand van de Partij voor de Dieren en mevrouw Ploumen van de PvdA.

[00:42:15]

We gaan weer even naar Wilco en zijn microfoon. We Wilko.

[00:42:20]

Uhm, hoe is het bij de lijsttrekkers die die meeluisteren? Is er iemand die graag iets wil zeggen of anders denkt over bouwen en wonen?

[00:42:26]

Nou, ik wil niet vragen aan de heer Azarkan van Denk, want het ging hier veel over bouwen en over huren, maar niet over hypotheken. En ik zag in het partijprogramma van Denk staan dat denk rente vrije hypotheken wil.

[00:42:39]

En daarvan vroeg ik me af waarom wil denk dat omdat er te veel Nederlanders zijn die óf principieel zeggen ik wil niet meewerken aan het feit dat andere rente van mij ontvangen. Ik wil geen rente ontvangen om principiële redenen en het tweede is dat mensen dat om religieuze redenen doen. Daar zijn onderzoek naar gedaan. Een hoogleraar die Erasmus heeft daar onderzoek naar gedaan. In andere landen is dat al heel gewoon in Engeland. Dus ook een groeiende vorm. Omdat mensen soms dat kapitalistisch systeem ook een beetje zat zijn en eigenlijk op een andere manier zonder rente hun hypotheek willen afsluiten.

[00:43:16]

Maar ja, lenen zonder rente. Dat klinkt een beetje als gratis bier en dat krijg je nergens.

[00:43:22]

Ja kijk, u heeft zich denk ik nog onvoldoende verdiept. We hebben een aantal keren over gesproken, ook met de met de minister van Financiën. Uhm, ik heb hier ook met collega's over gesproken. De ChristenUnie, het CDA collega, CDA collega, maar ook de GroenLinks collega heeft aangegeven graag mee te willen denken over hoe we dit kunnen organiseren. En nogmaals, het gaat over mensen die soms vanuit principiële overtuiging zeggen ik wil rente vrij kunnen bankieren, maar soms ook best vanuit religieus oogpunt.

[00:43:48]

En ik denk dat als we dat mensen kunnen aanbieden, dan verrijkt dat onze samenleving. Dank u wel. Maar als we can.

[00:43:54]

We gaan het hier aan tafel hebben over veiligheid, een onderwerp dat altijd hoog op de politieke agenda staat. Criminaliteit is tenslotte niet gestopt in korona tijd. En er was de moord op advocaat Derk Wiersema, één van de meest schokkende gebeurtenissen in de afgelopen regeerperiode.

[00:44:11]

En er zijn meer dreigingen. Dit is een aanslag op onze rechtsstaat. Ongekend voor Nederland. Een advocaat die op straat wordt vermoord, een recordhoeveelheid van ruim 23 duizend kilo cocaïne onderschept met als bestemming Nederland.

[00:44:27]

Deze vermenging van boven en onderwereld noemen wel ondermijning.

[00:44:32]

Maar er is wel een Mocro maffia probleem. Gebleven Aan tafel is Wopke Hoekstra de lijsttrekker van het CDA en bij hem zijn komen zitten. Nu Sigrid Kaag van D66 en Kees van der Staaij van de SGP welkom ook allebei beginnen bij mevrouw Kaag.

[00:44:48]

We gaan naar de korona crisis. Een tijd in waarin er veel geld naar onderwijs gaat, naar de zorg. Zo gaan ook moorden, net al dat dat misschien ook wel gaat over het bevriezen van huren. Dat gaat ook geld kosten. Hoe hoog staat veiligheid op uw lijstje? Politie handhaving? Kwaliteit van rechtspraak? Uhm. Aanpak van drugscriminaliteit. Blijft daar nog geld voor over mij? Jazeker.

[00:45:08]

Veiligheid is voor mij en voor D66 ontzettend belangrijk. Uiteindelijk is het een van de pijlers waarop je de rechtsstaat kunt versterken en behouden. En dat willen wij natuurlijk allemaal. We verwezen net naar de verschrikkelijke moord op Dirk Leersum en dat is natuurlijk wel een. Een tijd waarin we leven dat de boven en onderwereld helaas samen is gekomen. Dus wij willen groots investeren nog meer. En dat hebben we ook deze kabinetsperiode gedaan. Maar in de politie, in de versterking van de hele rechts keten, maar ook aan preventie en natuurlijk de aanpak van drugscriminaliteit.

[00:45:41]

En daar verschillen wij verschil ik met de twee heren aan tafel, omdat wij natuurlijk ook vinden dat je drugs euh, wiet met name moet reguleren om de criminaliteit juist aan te kunnen pakken en het verdienmodel weg te kunnen nemen uit die uit de handen van diegene die daaraan geld aan verdienen. Ja, laten we daar zo op terugkomen. Uhm, u, meneer Hoekstra van het CDA, zo lezen we in uw verkiezingsprogramma, maakt zich grote zorgen over ondermijning door de georganiseerde criminaliteit.

[00:46:08]

Ik las. We moeten doorpakken om een serieuze ontwrichting van de samenleving te voorkomen. Wat is die serieuze ontwrichting?

[00:46:15]

We hebben echt een levensgroot probleem in Nederland als het gaat om de georganiseerde misdaad en de drugscriminaliteit. En we natuurlijk dat verschrikkelijke voorbeeld van de moord op Derk Pierson. Maar daar vinden ook liquidaties plaats op klaarlichte dag in Amsterdam met machinegeweren. Er zijn zwijgen wijken in Nederland. Daar zijn tal van bedreigde politici en burgemeesters. En soms is dat ook gerelateerd aan drugscriminaliteit. En wij zijn. Uhm, het land waar we meer xtc en speed exporteren dan kaas, melk en bloemen bij elkaar.

[00:46:48]

En dat vreet uiteindelijk de rechtsstaat aan. Dus ja, we moeten ook inzetten op preventie. Maar het is ontzettend belangrijk dat wij nu doorpakken en dat we zorgen dat we meer rechercheurs kruier krijgen. Dat we harder gaan straffen. Uh. Juist op het terrein van drugscriminaliteit.

[00:47:05]

Ja. En en het reguleren van euh. Van softdrugs bijvoorbeeld. Ja, dat is geen weg die het CDA. Nee, ik vind dat met met met met alles Speck. Ik vind dat echt ontwapenend naïef omdat wij zeventig, tachtig, negentig procent van al die drugs produceren voor het buitenland. De stemmers dat je dat reguleert reguleert. En daar kan je vervolgens nog precies net zo hard achter al die criminelen aan die dat gewoon produceren.

[00:47:28]

Voor ons vlakke land heeft geen enkele net geen zin om dit te doen, want dat is vooral voor het buitenland bedoeld. Ontwapenend naïef is te denken dat alle lessen ook uit het buitenland. Amerika heeft de oorlog tegen drugs verklaard. Nou, daar zijn ze tot de conclusie gekomen dat ze dus ook moeten reguleren omdat de oorlog tegen drugs zoals die gevoerd is door alleen repressie totaal heeft gefaald. Maar dit ging wat. Ik heb me even over iets anders, mevrouw Moroccan.

[00:47:50]

Dit ging over het feit dat je. Uhm. Uhm meneer Hoekstra. Nee.

[00:47:55]

Wat ik met mevrouw Car eens ben is dat t. Je moet en preventie, dus je moet investeren in wijken. Je moet geld wat je afpakt. Moet je ook weer terugbrengen naar die wijken. Je moet zorgen dat kinderen niet. Uh. Al op jonge leeftijd in de criminaliteit verzeild raken. Want hier geldt helaas ook. Uhm, jong geleerd is oud gedaan. Maar je zal ook moeten onderkennen dat dit probleem waar miljarden in omgaan, waar je de samenleving waar nodig als samenleving een rechtsstaat worden aangevraagd.

[00:48:20]

Maar ik bedoelde iets anders. U geef net aan dat het legaliseren Nederland niet zoveel zin heeft omdat de drugs naar buiten komen en bovendien bovendien. En bovendien mevrouw Kaga.

[00:48:28]

Niks van allebei zeer voor die internationale samenwerking. Het is niet zo dat Duitsland of Belgie of Frankrijk of de Scandinavische landen.

[00:48:35]

Volgens mij lopen hier dingen door die straffen. Dan komt de oppositie aan het woord op de leuke dingen door elkaar. Reguleren is om het verdienmodel van de staat. Ook daarin kunnen we elkaar vinden. Reguleren is om het verdienmodel aan te pakken. En natuurlijk wil je de rechercheurs hebben. Je wilt de criminelen natuurlijk pakken bestraffen. Dus dat is het verschil. Het gaat er wel om dat je het verdienmodel ook kapot moet maken eens dat je daarmee ook internationaal moet samenwerken.

[00:48:58]

Want je hebt specifieke rechercheurs nodig en je moet investeren in de politiecapaciteit en de hoge professionele extra caper expertise die nodig is. Dus het is een schijn tegenstelling om te doen of het of of is, laat staan naïef. Het is realistisch om zo het effectief te kunnen doen.

[00:49:14]

Meneer Van der Staaij, even naar de hele andere kant van de tafel moest u vanuit mijn ooghoeken zag ik u wel bewegen? Euh, dus ik zag u heus waar? Ja zeker. En is ie? Is het voor u of of en en repressie? Uhm, preventie? Misschien wel regulering. Hoe? Hoe kijkt u daar tegenaan? Ook uit uw partij daartegen aan preventie en repressie vind ik een mooie kom.

[00:49:35]

Natie die regulering? Daar zit ik ook aan de kant van degenen die zeggen van verwachten toch alsjeblieft niet alles van. En ik vond t overigens wel heel fijn dat CDA en D66 nu echt ook van mening verschilden, want de afgelopen tijd was ik een beetje bang dat het dat ze hetzelfde vonden met met die rare staats wiet experimenten en zowaar ook proefdieren. Ja natuurlijk in bv. Star.

[00:49:55]

Euh, dus wat dat? Dat was wel. Dat was wel jammer. Dus ik ik. Ik zie dat heel graag dat we daar weer brede front tegen maken. Want we hebben een alarmerend rapport op alarmerend rapport gehad hoe die zware drugscriminelen eigenlijk steeds meer ingang vinden. En dat is goed dat daar ook meer geld voor beschikbaar is gesteld voor die aanpak van ondermijning. Maar ik hoop dat we ook goed letten op informatie delen tussen justitie, politie en gemeenten. Belasting?

[00:50:22]

Fijn mevrouw Kaart dat u ook zegt zeker, want ik heb geen informatie delen om het apparaat activist functionality. Privacy hoorde ik D66 de afgelopen jaren dat b. Daar maakte ik me zorgen over, maar daar dan zien we dus nog de politie. U noemt de privacy van mevrouw krijgt laten reageren, maar ook zo ja, meneer Hoes. Het zijn maar nee op privacy. Natuurlijk vinden wij het ontzettend belangrijk en privacy is ook de veiligheid van de burger. We hebben laatst gezien dat de datalek bij de GGD alle gegevens over de personen liggen op straat.

[00:50:51]

Je kunt het apparaat op om als er geen gerede aanname is om onderzoek te doen. Dan zijn er de kanalen via de toezichthouder om die informatie te laten delen. En daar zei ik zeker op tot maar niet om de privacy op straat te gooien.

[00:51:05]

Tot zover de website van de overheid. Hoe het zou moeten gaan? Maar wat ik in de praktijk terug hoor is wel dat die louche handelaar die van Amsterdam naar een dorp in de buurt wil verhuizen, omdat de grond hem te heet onder de voeten wordt. Dat ie eigenlijk niet per se zo'n burgemeester ook de informatie krijgt over he. Maar wat is dat nou eigenlijk voor een Lushan? En dat er allerlei dan informatie beperkingen soms zijn? Uhm. En en en wilt u ook nu zeggen van ja, dat moet eindelijk weg.

[00:51:32]

Het moet makkelijker worden om informatie te delen, maar makkelijker betekent niet dat je zomaar de privacy kunt schenden.

[00:51:38]

Het systeem kan op een andere manier functioneren, maar het gaat altijd via de toezichthouder. En privacy van burger is ook een investering in veiligheid. Dat is het is een hoeksteen daartegen.

[00:51:47]

Ja, want natuurlijk is het allebei belangrijk. Maar als je als je nouriel bent en je neemt het op die net het probleem van die van die privacy, dan zie je dat onze diensten, de politie en justitie, dat allerlei organisaties schreeuwen om meer mogelijkheden. En laat ik er een voorbeeld bij geven. Op dit moment is het zo dat als een bank uiteindelijk met veel moeite heeft besloten om een vermeende crimineel die bank uit te werken en zijn rekening opzegt, dan kan die bank in Nederland gewoon naar de overkant van de straat.

[00:52:14]

Dan kan die daar opnieuw een rekening openen en dan is het die bank niet toegestaan, mede omdat de partij in de Kamer zijn, waaronder D66 die dat niet willen. Om die informatie te delen of met justitie of met die andere bank. En dat is voor politie en justitie vechten met n hand op de rug, gaf ik nog geen reactie hierop.

[00:52:33]

En dan gaan we naar een ander onderwerp verschil of het verschil wel mee. Want wij weten gewoon uit alle data dat de toezichthoudend het heel versneld kan doen als er een gerede aanname is. U doet nou net alsof de hele bureaucratie tegenwerkt. De optie seiner en privacy blijft bovenaan staan. Dat weten we ook dat de meeste burgers daar ten zeerste aan hechten. En dan moet het niet zomaar over de schutting weg gooien om met een makkelijk verhaal, want zo is de werkelijkheid niet eventjes naar een ander onderwerp.

[00:52:57]

Meneer Van de Stijkel. Dat we aan u vragen kan het ook aan alle andere vragen waar dat staat in bijna alle programma's, namelijk dat de wijkagent, als het dan over preventie hebben, de oplossing is en Inspectie Justitie in veiligheid heeft geconstateerd dat de politie overbelast is. Dat wijkagenten te weinig hun werk kunnen doen en daardoor geen ogen en oren. Te weinig oog in de oren hebben en daardoor de problemen niet kunnen voorkomen. Wat maakt uhm. Dat de wijkagent zo belangrijk is ook ook in uw ogen, meneer van der Staaij.

[00:53:23]

Ja, dat zijn de ogen en de oren in de wijk. En o wat net over ondermijning ook de hele grote problemen. Die beginnen wel met of je ook al in de gaten houdt wat er in die buurt begint. Uhm, dus ongelooflijk belangrijk. En wat ik eerlijk gezegd wel een beetje frustrerend vind is dat we dat met elkaar al zo lang vinden en dat het zo lastig lukt om voldoende agenten te krijgen. Dokter Mark N. Concreet F.J. Want na een aantal jaren geleden dacht ik nou dat weet je als Kamerlid.

[00:53:50]

Zorg nou dat er iets in de wet komt. Dus artikel 38 a van de Politiewet 2012. Het lukte dus bij ons gingen. Inderdaad werden de slingers opgehangen. De staat nu in de politiewet dat op elke vijfduizend inwoners is er één wijkagent. En waarom lukt dat niet? Want behalve natuurlijk op platteland is dat vaak niet aan de orde. Maar dan zegt de minister de heer van Jamaer bestaat ook in artikel 39 in die wet en die zegt in de regio kunnen ze weer bepalen.

[00:54:16]

Zet ze in waar het meest nodig en van mijn vraag zou zijn aan allebei. Want er zouden echt grote stap zetten met een eigen. Zullen we die dat artikel 38 a. Uit die politiewet gewoon echt waar gaan maken? Dat elke vijfduizend inwoners krijgen gewoon een wijkagent. Ik zou het eigenlijk anders willen formuleren. Mee Hoekstra, is het niet verstandig om hier te. Cultureel beleid op te voeren op de inzet van wijkagenten, omdat ze zo belangrijk zijn in het niet afhankelijk te laten zijn van conjuncturele schommelingen of een spiesjes van welke sector zeker.

[00:54:43]

Dus wat wij als CDA ook doen is een miljard extra beschikbaar stellen om te versieren. Voor hoelang Struys dit stuk structureel per jaar voor, elk jaar opnieuw voor de wijkagent.

[00:54:54]

Maar ook in die rechercheurs die we ongelooflijk hard nodig hebben om die georganiseerde misdaad te kunnen aanpakken. Dus het is ook hier is het een en en de wijkagenten? Inderdaad, de ogen en oren in de wijk en zorgen dat jongeren niet te snel van school raken, niet in in de grip komen van die georganiseerde misdaad. Want echt jong geleerd is oud gedaan. En je zou ook meer moeten inzetten op rechercheurs die gewoon de vaardigheden hebben die de die de die de tools krijgen de middelen krijgen om die georganiseerde misdaad.

[00:55:21]

Maar als ze effectief aan te pakken.

[00:55:22]

Als het er in zit. Dat is structureel, maar dat kan dus ook weer weggenomen worden als er een crisis is.

[00:55:27]

Dat geld, het gevaar of dat geld gevaar of dat heer van der Staaij de hele politiewet hier gaat citeren, ben ik het met hem eens dat we. Dat we dit aanpassen en dat we zorgen dat er voldoende Baykal agenten overal in Nederland komen.

[00:55:38]

Ik ben het eens, maar ik denk niet dat we de wijkagent alleen op moeten hangen aanpast aan grote criminaliteit. Er zijn genoeg wijken waar iedereen met een gemiddelde probleem van de gestolen fiets tot problemen achter de voordeur, geweld zelfs. Euh, aanrandingen van meisjes. Iedereen wil de agent zien op straat, wil een aanspreekpunt hebben en weten waar ze naartoe moeten, ook met hele persoonlijke huiselijke problemen. Want van wijkagenten alleen kunnen we niet verwachten dat ze de grote georganiseerde criminaliteit die grensoverschrijdend is, aanpakken.

[00:56:06]

Daar is het hele apparaat van de staat voor nodig, met alle middelen. Maar wij zetten ook groots in op de politie op straat.

[00:56:12]

Dank voor je komst. Alle drie hier aan tafel een eind aan het debat over de veiligheid. Uhm. Straks zien we in ieder geval meneer Hoekstra en mevrouw K.G. Nog een keer terug. En Wilko, die loopt zich in de zaal. Ja, en ik sta nu bij Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. Het ging net al even over wie experimenten over staats wiet. Dat was iets wat het kabinet waar het kabinet plannen voor maakt. Maar de ChristenUnie was daar heel erg op tegen.

[00:56:37]

Is dat dan daaraan meewerken? Toch een prijs die je moet betalen om te gaan regeren in zo'n kabinet?

[00:56:42]

Ja, dat is nou toch één van de prijzen die we hebben betaald. Maar het woord zegt het al experimenten achter E achter een experiment kun je ook een punt zetten. En wat mij betreft komt er een punt achter. En dat punt komt dan na de verkiezingen van 17 maart. En de ChristenUnie regel regeert niet mee als het euh. Als er geen punt aan achter dit experiment komt. U wil graag breekpunten? Ja. Uhm uh. Het is voor ons een belangrijk punt.

[00:57:05]

Dus dat je dat je werkt aan volksgezondheid, dat je jongeren niet opzadelt met het perspectief van drugs, maar met de perspectief van goed onderwijs en van kansen. Uh, dat is het perspectief wat ik hen graag wil geven. Uhm ja en daar past uh uh, gereguleerde wietteelt. Overheids wietteelt past daar niet bij. Dank u wel heer Segers.

[00:57:23]

Dit is Nederland kiest. Nederland kiest. Het NOS verkiezingsdebat En we beginnen met het klimaat, een thema dat ook in deze korona tijd heel hoog staat genoteerd bij veel kiezers, merken wij. Twintigers en dertigers vinden het vaak het belangrijkste onderwerp, blijkt uit onderzoek. We hebben de afgelopen kabinetsperiode een klimaatakkoord gekregen, een hele set afspraken tussen meer dan honderd organisaties en bedrijven. En daarmee moeten we de CO2 uitstoot in 2030 met de helft hebben verminderd.

[00:57:54]

Maar schiet het ook een beetje op? Het is doen of doodgaan in The Shining of Innes Extinction. Heb ik geen leiderschap nodig voor de komende jaren, maar er zijn ook heel veel klimaatwetenschappers. Die denken daar totaal anders over. Ja, ik vlieg wel eens een tijdje. Dat is heel slecht voor het milieu. Dat is klimaat terreur. Je hoorde haar net al Sigrid Kaag, die is blijven zitten van D66. Haar nieuwe debat partners zijn aangeschoven Gert-Jan Segers van de ChristenUnie en Geert Wilders van de PVV.

[00:58:27]

Begin even bij mij bij u, meneer Segers. Welkom! U staat ook bekend als Groen. Uw partij deed mee aan dat kabinet. Dat laatste kabinet dat zich het groenste kabinet ooit met trots.

[00:58:38]

Maakt u zich er geen zorgen over wat er bijvoorbeeld op ondernemers afkomt? Nu in die korona crisis? Euh, daar hebben ze heel veel last van. En dan ook nog straks al die klimaat dingen waaraan ze moeten voldoen.

[00:58:49]

Corona vraagt heel veel van ons. Van ons allemaal en we slakken naar het einde. Uhm, en we zitten er nog middenin en we hebben nog paar hele zware maanden voor ons. Tegelijkertijd kunnen we hebben niet de luxe om te zeggen nou, de ene crisis willen we wel aangaan en de ander niet. We kunnen niet kiezen uit crises.

[00:59:03]

Er is ook een klimaatcrisis, dus we zullen ook zeggen in een tijd van crisis kan het klimaat misschien ietsje minder aandacht krijgen.

[00:59:09]

Nou, wij kunnen. Uhm. Euh. Daar waar we nu ook de Kroonlaan crisis aangaan, kunnen wij ook kijken hoe wij nu in deze tijd opnieuw met de klimaatcrisis verder hoeven die verder kunnen bestrijden. Dus dat we moeten bestrijden, dat is voor mij evident. Het is een veelzeggend dat vooral jongeren zeggen dat is voor ons een heel belangrijk punt, want het is hun toekomst. Hun wereld gaat over mijn dochters en hun kinderen, dus. Het is een must.

[00:59:31]

D'r is nu veel breed politiek draagvlak, maatschappelijk draagvlak om hier iets aan te doen en het biedt ook kansen. Honderdduizend nieuwe banen vanwege het klimaatakkoord. Maar het vraagt nu ook in deze tijd om nieuwe keuzes. En dan wil ik een concreet punt noemen. En dat is de keuze voor vliegveld Lelystad. Dus juist in deze crisis merken we nu in deze Kroonlaan crisis dat we met minder vliegen toe kunnen. Ja, dat vraagt ook om een om een heroverweging van zo'n heel concreet punten.

[00:59:57]

Ik ben benieuwd wat men heeft als hiervan.

[00:59:59]

Dat heeft u zeker vier jaar volgehouden in dit kabinet om dat uitgesteld te krijgen. Nou, precies wanneer Rutte een klein beetje de wenkbrauwen omhoog trekken. Maar mevrouw Kagel is dat ook in het kabinet ook geen groot voorstander van vliegveld Lelystad. En wij worden u net zeggen maar het klimaat is het doen of doodgaan. Dus gewoon nu keihard ingrijpen wat u betreft. Of met Corona even pas op.

[01:00:22]

Dat is een Amerikaanse uitdrukking en die staat eigenlijk voor nu of nooit. En we zitten inderdaad op een kruispunt. Het euh. Het tragische is natuurlijk voor coronavirus vinden we gelukkig een vaccin voor de klimaatcrisis waar we inzitten. Die wordt alleen maar groter. Daar is geen vaccin voor.

[01:00:37]

En het is in ons ons in onze macht om te handelen, maar dat vergt scherpe keuzes. We zijn nu de generatie politici die voor het eerst alle data de wetenschap aan onze zijde hebben. Het inzicht hebben van hoe snel het gaat. Maar we zijn wel de laatsten die nu nog die keuzes kunnen maken.

[01:00:54]

En daarom is het nu of nooit de doelen, de doelen die staan, de doelen die staan om even over. Maar de keuzes van herstel. Die zijn heel scherp. En uh, in een ander debat hadden Gert-Jan Segers en ik het al over. We moeten de mensen natuurlijk wel meenemen en ze moeten het kunnen meemaken. En dat kan behapbaar zijn. Moet behapbaar zijn. Maar het is niet of corona of klimaatcrisis de klimaatcrisis van heel andere proporties en groot.

[01:01:15]

Dan komen we bij de derde lijsttrekker aan tafel, meneer Wilders. Denkt u dat het allemaal behapbaar kan in de komende jaren? Met die klimaatdoelen?

[01:01:24]

Nee en met doel of doodgaan? En beschik je mensen ook alleen maar verder af natuurlijk. En ja, ik vind dat zelf behalve dan die opmerking ook niet zo erg, want ik denk dat de problemen schromelijk overdreven worden. Hoorde mij Nadal in een bandje zeggen klimaat terreur. Als je ziet wat er werkelijk aan de hand is, dan zie ik geloof dat de aarde sinds 1860 1 graden en een temperatuur is gestegen. Nederland is van nul komma vijfendertig procent verantwoordelijk voor de CO2 uitstoot.

[01:01:50]

En als we dan dat dat die die die nul komma 35 procent toepassen, dan zie je als we dat die doelstelling van het klimaatakkoord van negenenveertig procent in 2030 als we dat realiseren dat we met nul komma nul 0 0, 0 7 de temperaturen verlagen. En wat? Wat? Wat moeten we daarvoor doen? We gaan daarvoor miljarden besteden. We krijgen een overheid die gaat zeggen hoe je moet autorijden. Elektrische auto, hoe je moet wonen. Wel of niet met gas en of je of je of je of je moet mag vliegen of niet.

[01:02:18]

Wat voor voedsel je moet eten zodat u zegt het probleem is er echt niet. Nou denkt u van Silene de volgende generatie probleem.

[01:02:25]

En nogmaals 97 procent van de CO2 uitstoot komt van de natuur. Komt helemaal niet door. De mens gaan er heel veel voor van voor betalen. En ik voorspel u de gewone man. De gewone man gaat die prijs betalen niet? Mensen als met alle respect, mevrouw K.G. H. Als als als Henk en Ingrid om ze zo nogmaals te noemen. Stel dat Tienen alle Madi lasten van u nog een keer op vakantie willen, dan krijgen ze van u een vliegtaks.

[01:02:50]

Maar zelf vliegt u de halve wereld rond. Ik ben als nagegaan mevrouw K.G. Hoeveel heeft u vanaf dat u minister bent in 2017? Hoeveel heeft u gevlogen? U heeft 178 duizend kilometer gevlogen. Dat is vierenhalf keer de wereld rond, vierenhalf keer de wereld rond.

[01:03:05]

Het zou me niet verbazen als minister sámen internationaal voor internationale zaken, excuses maar vierenhalf keer de wereld rond gevlogen. Dat zou me niet verbazen als Schiphol de Kaagbaan een u genoemd heeft, want u heeft uw vliegen. U bent de absolute recordhouder op. Als het gaat om vliegen en het is hypocriet, want die gewone man, die kan dat dadelijk niet meer vanwege uw. Maar ook. Ik heb natuurlijk dat vliegen. Dat heb ik met met euh ja, met grote vermoeidheid gedaan voor ons land.

[01:03:29]

Het verdien vermogen van ons land. En als u wilt suggereren bent u een beetje een klimaat ontkenner meneer Wilders. Met alle respect. Uhm, u bent een beetje een klimaat ontkenner als we weten dat 80 procent van de Nederlanders bereid is die omslag te maken. Als we ook weten dat we er juist aan kunnen verdienen dat onze nieuwe ondernemers gesteund worden door de overheid met zowel subsidies en natuurlijk de toeslagen op de grootste vervuilers, kunnen we die omslag maken? Het is niet alleen een kwestie van Leuven, het is geen frivoliteiten gewone mens.

[01:03:57]

Het is een harde keuze die we moeten maken voor het welzijn en welvaart van de mensen in Nederland.

[01:04:02]

Kortom, de mensen meneer willen gewone mensen gaan die prijs voor al die gekkigheid van u? Met dat klimaat. We gaan dat betalen. Ja, we hebben nu al in Nederland 600 vijftigduizend mensen die met zogenaamde energiearmoede. Dat hun huizen van het gas af moeten en ze dat niet kunnen betalen. Die energierekening onbetaalbaar wordt hebben we 650.000 mensen die nu al een energierekening niet kunnen betalen. En u drijft die mensen en hebben nog geeneens over de boeren waarvan u de veestapel wil halveren.

[01:04:30]

Hoe haalt dit in uw hoofd houden ermee op? Gaat door waar u wel goed mee bent. Dat is de D66 stapel halveren. Dat doet u tot nu toe hartstikke goed. Bijna gehalveerd D66. Maar hou op met de boeren en de mensen.

[01:04:40]

Nederland geen minister op die doet is echt heel asociaal. Het gaat wel over de generatie van mijn kinderen en kleinkinderen. En u ooit zult u moeten uitleggen. U bent nu een roepende in de woestijn. VVD en CDA zijn aan ons kant komen staan. Hebben het klimaatakkoord mee getekend. Klimaatwet Mega tekent zijn mega. U bent nu de roepende in de woestijn als we naar u luisteren met u. Straks de enige roepende in de woestijn, maar dan letterlijk in de woestijn.

[01:05:02]

Het klimaat verandert, het verandert echt en u zult ook verantwoording afleggen aan de volgende generatie. Die vragen nu handelingen. En al zou u het niet geloven, alle wetenschappers, alle serieuze wetenschappers zeggen dit moet je serieus nemen, al zou je het niet geloven. Wat wij willen is isolatie van huizen en dat is een voordeel. Wat wij willen is dat je nieuwe banen creëert. Honderdduizend banen vanwege het klimaatakkoord maakt dat Christopher kans? En dan is het sociaal.

[01:05:27]

En dan is het verantwoord om om voor een volgende generatie de keuzes te maken zodat zij een leefbare Tubeekse maar ja zeggen. Dat is uw Ashmolean, kijk ik. Ik gelooft in en nogmaals, ik noem de nette getallen. Het maakt helemaal niets uit wat Nederland doet als het gaat om de CO2 uitstoot, maar als je dat andere gelooft in plaats van mensen op kosten te jagen door huizen van dat gas. Dat kost gewoon iemand die een huis heeft tot zestigduizend euro investering.

[01:05:49]

Dat hebben de mensen niet. Als je al iets wilt doen daarvoor, dan begint bijvoorbeeld met kernenergie. Het is hartstikke schoon. Met drie kerncentrales hebben we alle acht miljoen huishoudens, woningen, alle acht miljoen woningen in Nederland. Kijk hebben we van electriciteit voorzien. Als we naar kernenergie in hoever amédy? Gekkigheid van Hurrieten dan meneer Wilders.

[01:06:06]

U legt het op tafel Clark's energie. Maar kijk, als ik wel even wat vragen 2 frank kernenergie. D66 beweegt ook een beetje die kant op. Nee, we bewegen niet. We hebben dezelfde positie. We hebben daar geen taboe op. Wij denken alleen. We weten dat de alternatieve zon uh, wind op zee en natuurlijk de groene waterstof, dat die sneller goedkoper zijn, de veel minder subsidie afhankelijk en weer.

[01:06:28]

Er zitten banen in voor Nederland en de ChristenUnie dan, want die komt ook wel die kant op.

[01:06:34]

Ik ben het eens met Wilders dat de rekening rechtvaardig moet worden verdeeld, dus vandaar dat de energierekening verlaagd. Zo viel de belasting om het allemaal waar te maken dat Mohammed bankenplan zijn. We zijn bedrijven meer gaan belasten, burgers minder gaan belasten. Dus die rechtvaardigheid moeten we inderdaad nastreven. Dat kernenergie stopt als kernenergie, als daar een winst model, als daar een businessmodel te bedenken is. En als u een oplossing heeft voor het afval, dan zou het wellicht kunnen werken.

[01:06:59]

Alleen nergens op het Europese continent wordt er nu een kerncentrale gebouwd. En waarom? Omdat het niet winstgevend is? Omdat het niet behapbare is. Omdat het uiteindelijk, omdat er geen geen oplossing is voor het afval, de zeer winstgevende, de zeer behapbare Frankrijk en Frankrijk. Misschien dat ik nou even in Frankrijk en heeft men een enorm veel kerncentrales. Is nog nooit n ongeluk mee. Gebeurde dus ontzettend veilig en dus duurzaam. Je bent niet afhankelijk van of het waait of dat de zon schijnt omdat je energie krijgt.

[01:07:25]

Dat doet het altijd. En nogmaals drie kerncentrales en alle acht miljoen woningen Nederland hebben lijkt me klein zouden gek zijn om dat niet te doen op een vrouw. Of. Vraag voor de heer Wilders.

[01:07:34]

U wilt. U bent natuurlijk kennelijk. Nou, jij bent een klimaat ontkennen en u bent niet een fan van wind op zee denk ik. Of op zonne energie. Dat weet ik niet, want vindt u allemaal te duur. Ofschoon natuurlijk daar subsidies voor zijn. De overheid helpt. U wilt dus eigenlijk de afhankelijkheid van Russisch gas doorzetten? U wilt ook afhankelijk zijn van olie uit de Golfstaten, als dat dan de keuze is, want eigenlijk is het allemaal niet aantrekkelijk.

[01:07:55]

Dat wilt u wel?

[01:07:55]

Ik. Ik zeg net ik wil kernenergie. Dolgraag voor 20 jaar als u nu bij kernenergie. Hartstikke goed, maar ik vind het helemaal niet erg om gas uit Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Rusland en de Golfstaten, want dat heeft mij. Als wij in Rusland lang gas kunnen halen uit Rusland. We zouden gek zijn als we dat niet zouden doen en ik inderdaad liever dan dat we die vreselijke windmolens tot staan. Nu al duizenden. Als in Nederland mensen die daar woonden, die hebben niet alleen voor pestende een uitzicht aan het landschap, maar de waarde van hun huis gaat omlaag.

[01:08:24]

Je zal maar wonen. Je zal minder van dat gas af moeten. Dan moet je een lening afsluiten om je huis op het gas te doen. Dan kijk je naar buiten, aangezien je computer. Dat is helemaal gek van je. Hou uit op 35 procent.

[01:08:36]

Maar het is niet waar, mevrouw elkaar. Nee, mevrouw Kagel, tussendoor een conclusie getrokken. Ik gaan nog even aan het eind zo. U merkt ook dat zijn elkaars favoriete tegenstanders PVV en D66. Maar ik heb daar nu nog één voor. Die laatste vraag. Denkt u dat een volgend kabinet wel echt? Misschien ook wel het lef heeft om zelfs in die korona crisis de burgers pijn te doen met gewone harde klimaatmaatregelen? Dit jaar bij wij moeten wij.

[01:08:59]

Wij moeten maatregelen nemen die heel dicht bij huis beginnen, dus ik heb al genoemd een keuze als t gaat om vliegveld Lelystad. Maar denk aan isolatie. Uhm, dat is gewoon direct winstgevend. Je energierekening gaat omlaag en het helpt om uitstoot te voorkomen. Dus wat is nou tegen om meer banen? Wat is nou tegen op een comfortabel huis? Wat is nou tegen een lagere energierekening? Daar is niet veel tegen. Wij moeten van dichtbij huis beginnen, hapklare stappen zetten.

[01:09:23]

Inderdaad de rekening eerlijk verdelen, maar we doen het vanwege rentmeesterschap. We doen dat vanwege de volgende generatie en dat is sociaal. Dank u wel, meneer Segers, mevrouw K.G. Euh. Tot straks voor uw derde debat. En meneer Wilders, u mag nog even blijven zitten.

[01:09:36]

En Wilko Boom? Waar ben jij zwaar jefe? Ja, daar is ie weer met z'n lange microfoon. Ik gok dat over dit onderwerp mevrouw Ouwehand wel iets zou willen zeggen of niet.

[01:09:45]

Zo meteen maar eerst even naar Wopke Hoekstra van het CDA, want ik hoorde Gert-Jan Segers iets zeggen over dat vliegveld in Lelystad. En ik zou nou eigenlijk wel eens van het CDA willen horen. Moet dat er nou komen of niet?

[01:09:57]

Maar wat wij in programma hebben opgeschreven is dat we uh Schiphol niet veel verder willen laten groeien en dat we afhankelijk van hoe het gaat met Korona uberhaupt met de luchtvaart willen kijken of je het door moet met Lelystad.

[01:10:10]

En dat betekent. Doorgaan met Lelystad dus.

[01:10:12]

Nee, dat je dat moet bezien in het licht van wat er breede gebeurt. Uh, met vliegen in Nederland.

[01:10:18]

Dat klinkt toch een beetje als als het nodig is gaan we doen. En dan ga ik nu toch nog even naar mevrouw Ouwehand, mevrouw Ouwehand. Als u dit deze de hele discussie gehoord hebt, denkt u dan. Daar gaan we de aarde mee redden.

[01:10:28]

Met deze discussie niet. En ik begrijp ook dat Hoekstra met het CDA een beetje weg beweegt van de vraag over Lelystad Airport. Want midden in de klimaatcrisis is nog een extra vliegveld. Openingsstuk Het domste dat je kan doen. Maar het CDA zit er misschien wel een beetje mee eens, maar die hebben ook al 3,4 miljard euro overgemaakt op de bankrekening van KLM. Terwijl dat soort dingen die uitgaven, die moet je natuurlijk steken in het oplossen van de klimaatcrisis en niet doorgaan met dat kapotte verdienmodel van die.

[01:10:55]

Tuig maatschappijen, geweien.

[01:10:57]

En u bent dus ook voor kernenergie?

[01:10:59]

Nee, dat hoeft gelukkig niet. Ha, die hele ruzie daarnet aan tafel. We hoeven m niet te voeren als we gewoon beginnen met besparen en mensen ook helpen om hun woning te verduurzamen. En we kunnen dat allemaal betalen als we stoppen met dit soort uitgaven aan KLM en stoppen met die miljarden subsidies aan de fossiele industrie.

[01:11:15]

Het kan dank u wel aan. Mevrouw Ouwehand noemde het een ruzie. Ik weet niet of het een ruzie was en in ieder geval een stevige discussie. En die krijgen we nu ongetwijfeld weer. Want als n onderwerp voor grote tegenstellingen in het publieke en in het politieke debat zorgt en voor emotie ook wel, dan is het wel intergratie. Het is een dossier waar sommige partijen mee worstelen en de andere partijen hun bestaansrecht aan ontlenen. En waar staat de PvdA van oudsher de partij voor gemengde wijken?

[01:11:44]

Maar dat lijkt al lang verleden tijd.

[01:11:47]

Dit ging erom dat er een leraar was onthoofd en dan de discussie voeren over godslastering, ziek zijn en actie aan het voeren van SOS Morea.

[01:11:56]

Dat kinderen een nieuw thuis.

[01:11:58]

Maar we hebben het stomste wat er is iemand af te wijzen op zijn naam of zijn culturele achtergrond. Ik vind dat geen etnische profilering. Ik vind dat met gezond verstand. Dat is gewoon discriminatie. Nog steeds hier aan tafel. Geert Wilders van de PVV vond het een eer dat hij mocht blijven zitten zijn dus. Hij heeft nu gezelschap gekregen. Een feest zelfs van Lilianne Ploumen van de PvdA. Een favoriet als er kan van denken ja.

[01:12:22]

Begin even bij mevrouw Ploumen. De PvdA kreeg tot twintig jaar geleden veel stemmen uit de volkswijken. Alexander zijnhet al eventjes, maar die zijn sinds die nogal van samenstelling verandert. Met alle gevolgen van dien. PVV denkt die doen het goed in een aantal van die wijken. Wat is uw antwoord op problemen in achterstandswijken? In een aantal van die wijken als verloedering, uffw laag schooladvies, werkloosheid, noem maar op? Ja, de Partij van de Arbeid is natuurlijk van oudsher een partij die staat voor emancipatie en voor gelijke kansen voor iedereen.

[01:12:49]

En die gelijke kansen zijn er niet in Nederland. In sommige wijken. Als je daar geboren wordt. Nou dan. B. B. Heb je eigenlijk een gouden lepel in je mond en een andere wijken? Is er amper een leraar te vinden om voor de klas te staan. Dus euh, wat ontzettend belangrijk is dat alle kinderen in Nederland gelijke kansen krijgen maakt niet uit in welke wijk geboren bent. Maakt niet uit waar je opa en oma geboren zijn.

[01:13:14]

Het maakt niet uit wat je achternaam is en de realiteit is dat dit kabinet van de afgelopen jaren daar veel te weinig in geïnvesteerd heeft. Leraren Shala leraren salarissen zijn bijvoorbeeld euh, amper gestegen. Euh, er is nu een bedrag vrijgemaakt voor het onderwijs. Dat had al vier jaar geleden gebeurd moeten zijn, want daar begint het natuurlijk. Wij zijn bijvoorbeeld ook voor een voorschool alle kinderen in Nederland van 0 tot 4 jaar samen naar de klas. Betaald door ons allemaal, want het is van ons allemaal, die toekomst voor onze kinderen.

[01:13:47]

En uhm, daar ga ik nu ook de komende jaren natuurlijk voor pleiten. Ik wil dat dat toch komt omdat er te veel ongelijkheid is en te veel verdeeldheid in ons land. En het begint met gelijke kansen voor kinderen. En meneer, als ik aan van denken en denkt, doet het dat in een aantal van die wijken. Goed bij voorbeeld in twee in 2017. Ik heb het nog even gecheckt. In Rotterdam-Zuid. Denkt u dat het daar ook dit jaar weer gaat gebeuren?

[01:14:12]

Nou zeker.

[01:14:12]

Ik heb zelf ook nog even teruggekeken. Wij waren in Rotterdam daarna groter dan de PvdA in Utrecht en Amsterdam. Ongeveer even groot dus. Dus al met al doen wij het hartstikke goed in de grote steden. Ik merk veel enthousiasme euh. Campagne campagnes. Net begonnen, maar ik merk ontzettend veel enthousiasme. We laat ook onderzoeken doen en daaruit blijkt dat wij gewoon niet 6 zetels gaan halen.

[01:14:31]

En en mevrouw Ploumen. Snapt u waarom? Euh. Kiezers? Waarom? Kiezers verliezen?

[01:14:37]

Ik weet niet of ze naar dingen gaan, maar dat denk in dat soort wijken dan groter is. Nou, wat volgens mij heel erg belangrijk is, is dat we met elkaar vaststellen dat we samen moeten leven en dat we kinderen een kans moeten geven. Wat niet helpt is verdeeldheid zaaien. Ik heb. De afgelopen week heeft de heer Wilders mevrouw Arib, onze gewaardeerde Kamervoorzitter, deze loyaliteit verweten omdat ze een dubbele nationaliteit zou hebben. De heer Azarkan maakt filmpjes van mevrouw Arib en mevrouw Arib heeft meer gedaan voor de integratie en de emancipatie dan deze twee heren en hun fracties bij elkaar.

[01:15:12]

En dat is ons antwoord. En dan heeft u samen, meneer Wilders, is ons antwoord. Heeft u een vraag aan meneer Wilders daarover?

[01:15:18]

Nou, ik ken hem. Hij heeft zijn positie duidelijk gemaakt en ik ben het daar niet mee eens. Ik vind het ook verwerpelijk. Hij wil de Fransen zonder veel succes mee.

[01:15:27]

Ik hoorde niet echt een vraag, maar je kunt wel reageren op wat ik vind. Ik vind t kijk. Mevrouw Arib is een geweldige voorzitter. Laat daar geen misverstand over bestaan, maar ik vind dat je als je in de Kamer zit, dat je niet de schijn van dubbele loyaliteit mag hebben. Dus ik vind van ieder Kamerlid of vnl kamervoorzitter verder van de PVV bent of van de VVD van de SP.

[01:15:46]

Je bent alleen in Nederland en heel veel landen zoals Australië. Is dat ook zo? Dat is helemaal geen raar standpunt. Maar even op de inleiding kijk, het maakt in Nederland helaas wel uit als je naar de feiten kijkt en geen politiek correcte prietpraat hebt. Maar als je naar de feiten kijkt maakt het wel uit waar je vandaan komt. Niet wat ze allochtonen in Nederland. In 2019 waren de 100 negenenzestig duizend mensen verdacht van een misdrijf en zesenvijftig duizend een derde waren niet westers allochtoon.

[01:16:13]

En onze gevangenissen is de helft niet westerse allochtoon. Gaat het dan beter op de arbeidsmarkt? Van alle bijstandsuitkeringen meer dan de helft niet westers allochtoon. En als er dan een keer? Inderdaad, het was in dat filmpje. Als er dan een keer helaas door een terrorist iemand die de vrijheid van meningsuiting gebruikt Samuel Pati. Als die dan wordt onthoofd, dan zijn er in Nederland zo slecht gaat het met onze integratie? Zijn er binnen een paar dagen nog voordat die meneer Patty is begraven?

[01:16:40]

Zijn de 100 vijfentwintigduizend moslims in Nederland die een petitie ondertekenen waarin staat wat die terrorist wil dat Mohammed cartoons verboden moet worden. Aan de heer Azarkan zit dat te verdedigen in de Tweede Kamer, dus gaat het goed met integratie. Het gaat helaas tot en met de Tweede Kamer toe heel slecht met de integratie.

[01:16:57]

Meneer Azarkan, het gaat niet goed met de integratie, zegt meneer Wilders.

[01:17:00]

Nee, dat klopt. En dat komt door mensen zoals Geert Wilders. Dat komt door de PVV, omdat die namelijk de afgelopen 15 jaar, de afgelopen 20 jaar. Dirigeert Wilders zit al 21 jaar in de Kamer. Zijn partij heeft de belastingbetaler bijna honderd miljoen euro gekost. En wat heeft hij bereikt? Helemaal niets, behalve haatzaaien tegen moslims.

[01:17:19]

Waarom heeft zijn partij de belastingbetaler zoveel geld gekost?

[01:17:22]

Hè hè? Omdat. Nou, dat is de. De betalingen voor de voor de Kamerleden bijdragers voor de fractie dus zoveel kosten. Dat heb ik laten uitzoeken 100 miljoen euro. En dat betekent dat de Partij voor de Vrijheid ja, de vrijheid van de groep Nederlanders. Maar het is onbestaanbaar en ik vraag me echter oprecht af toen ik hier naartoe wandelde. Waarom het kan dat een partij die zulke racistische ideologieën zulke fascistische ideologie nastreeft? Geert Mak zei het gisteren.

[01:17:49]

De Trouw hoofdredactie zei het ook steeds meer mensen zeggen het. Ik snap werkelijk niet waarom er hier politieke partijen zijn die zo graag hand in hand lopen met die fascistische en die racistische idealen.

[01:18:02]

Maar is dat zo? Want er zijn steeds meer partijen. Juist heb ik het idee. Euh, meneer Rutte bijvoorbeeld van de VVD die zegt ik wil niet samenwerken met de PVV. Dat heeft hij ook vier jaar geleden gezegd. Welke partij wil samenwerken met de PVV? Ik zal u zeggen. Nou, volgens mij heeft het CDA in 2010 samengewerkt in de gedoogconstructie. Ze willen dus niet meer. T Is dat de heer Wilders. Ik heb de SGP t niet horen horen uitsluiten, reageren ze op wat waar het om gaat.

[01:18:25]

Feit is dat een groep Nederlanders houden. Kijk in 2004. In 2003 zei de heer Geert Wilders, die zei De islam is een te respecteren godsdienst. Toen die doorhad toen ie namelijk voor zichzelf begon zijn eigen toko. Toen moest ie iets gaan vertellen waardoor die populair werd en wat hij gedaan heeft. Dus eigenlijk moslims consequent weggezet als negatief, als slecht. En bij alles wat er zich voordeed haalde ieder dat erbij. Dat kan die elke dag kan die dat doen in die kamer.

[01:18:52]

En ik ben dat spuugzat en ik wil dat bestrijden. En wat ik zie is dat politieke partijen die doen dat echt onvoldoende. Daarom zit ik in de politiek met wat wil mij nou?

[01:19:02]

Misschien dat ik heel even voor ik hoor je van voorzitter Frans noemen naar ik ga de straat noemen is daar waar. Ik laat me niet zomaar. We moeten echt zo nu maar nergens reageren, meneer de reageerders op wat ik zeg. U reageert weden, u mag schelden dat ik ben dat van u gewend. Maar ik noem me allemaal zo zeker. Reageren op mail reageert er allemaal niet op. Het is heel makkelijk om te zeggen wij moeten. Kijk, wij hebben anderhalf miljoen mensen achter ontstaan.

[01:19:24]

U heeft er veel minder. Maar nog veel belangrijker mensen voelen zich in Nederland inmiddels vreemden en een eigen land en onze drie grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is de meerderheid. Is op dit moment al allochtoon en dat wordt Nederland wordt er niet fraaier op. We verliezen onze identiteit aan de islam. Helaas als het gaat om vrouwen, als het gaat om homo's, als het gaat om afvalligen, als het gaat om christenen. Ja, er is geen islamitisch land in de wereld waar de Azarkan waar zij met respect worden behandeld.

[01:19:52]

Dus als je het over respect heeft. Kijk eens naar uw eigen ideologie, want die deugt niet. En in Nederland is daar geen plaats voor.

[01:19:59]

En dat noemen de islam. Luister, ik reageer even op de islam r.a. De islam behandelt vrouwen met meer respect dan uw partij. U staat toe dat Dion Graus nu partij die zijn eigen vrouw een fractiemedewerker laat misbruiken door beveiligers. En u doet daar niets tegen. U beschermt haar niet. Dus u kunt wel de mond vol hebben van het beschermen van vrouwen. Maar wat u doet is oogluikend toestaan. En ik vraag me af waarom. Dat is ook dat oogluikend toestaan.

[01:20:26]

In dit geval dat de heer Graus die als gewoon niet ingaan op. Ik ga hier even een einde aan maken. Ik ga even meneer als een erg zwakke Afrikaan binnen de PVV. Zeer regelmatig zegt u schuldig aan seks? Geert Uurregelingen meneer Wilders. Ik wil nu eventjes naar mevrouw Ploumen, want die zit hier niet voor de kat ze.

[01:20:42]

U weet wel hoe. Hoe viel op? Dank je wel. Hoe luistert u hiernaar? Want meneer, als ik aan vraagt, ga aan partijen om een rol te spelen in het bestrijden van racistische uitingen, bijvoorbeeld in in de Tweede Kamer. Meneer Wilders vindt dat meneer Azarkan zich niet gedraagt. Nou kijk we u twee schepen en de mannen lossen zelden een probleem op. En het probleem is dat er te veel mensen in Nederland uitgesloten worden, dat er te veel jonge mensen zijn die geen stage krijgen vanwege hun achternaam.

[01:21:14]

Dat er te veel mensen zijn die voelen dat ze er niet bijhoren. En dat probleem moeten we oplossen. De Partij van de Arbeid is van oudsher de partij die pal staat voor emancipatie tegen discriminatie, tegen racisme. Wij hebben daar en dat kan ook. Dat kunnen we ook met elkaar doen. We moeten er dan voor zorgen dat racisme uit onze samenleving gaat en moeten ervoor zorgen dat elk kind gelijke kansen geeft. Ik zei het al. Daar begint het mee.

[01:21:40]

Zorgen dat alle kinderen waar ze ook wonen. Wie? Een opa en oma ook waren, dat ze allemaal een gelijke kans krijgen. En dat is de inzet van de Partij van de Arbeid.

[01:21:50]

Mevrouw Ploumen, dank u wel meneer Wilders. Dank en meneer Asscher kan Wilko in de zaal met een microfoon.

[01:21:56]

Wie ga je opzoeken? Ja, ik sta hier bij je. Thierry Baudet van een Forum voor Democratie. Jij zat heel erg met zijn arm te zwaaien, wil heel graag het woord, maar ik wilde me eerst in vragen. U komt uit een migranten familie van oorsprong Franse hugenoten heb. Ik ben. Gelezen in een interview met u? Wat moet je doen om een geslaagde migrant te worden? Een eigen politieke partij oprichten helpt wel. Is dat een succesformule?

[01:22:21]

Nou, nee. Ik denk dat je in neemt dat je van Nederland moet houden. En euh, en dat is ook wat wij zeggen tegen alle mensen in Nederland. Forum voor Democratie heeft natuurlijk ook enorm kritiek op het immigratiebeleid van Rutte. Markers Immigratie Pact ondertekenen zevenhonderd 50 duizend niet westerse immigranten 10 jaar Rutte naar Nederland gekomen. Dat kunnen wij gewoon niet aan. Kijk naar de woningnood en sociale achterstanden.

[01:22:47]

Maar de meeste mensen die hier naartoe komen, blijkt onder andere uit CBS cijfers van vorig jaar. Dat zijn bijna allemaal expats uit bijvoorbeeld de Verenigde Staten en andere Europese landen. Dat is echt niet waar.

[01:22:58]

Dit zijn de cijfers van de niet westerse immigratie. Dat zijn er zevenhonderd vijftigduizend in tien jaar.

[01:23:04]

En die mensen, die geven een ongelooflijke druk op onze samenleving. Vorig jaar vorig jaar 65 000 migranten naar Nederland, waarvan de overgrote meerderheid uit andere Europese landen kwam.

[01:23:16]

Dus we hebben het over de erfenis van 10 jaar Rutte. Het gaat om 750 duizend niet westerse immigranten. Maar het punt is en dat is wat wij proberen uit te dragen. Als je van Nederland houdt en als we samen Nederland willen versterken, als dat de boodschap is het centrale houding, dan doen we het samen en daar moeten we naartoe. En dat is wel een stip aan de horizon die we moeten blijven bieden aan iedereen in Nederland. Dank u wel Hibbert.

[01:23:41]

Dit is Nederland kiest, Nederland kiest. NOS Verkiezingsdebat We gaan nu eerst naar het onderwerp dat de laatste weken zo dominant is geworden in het nieuws. Want nu de scholieren en studenten al tijden thuis zitten, gaat het er iedere dag wel over het onderwijs. Het gaat niet meer. Kinderen moeten terug naar school, horen we. Ze raken depressief. Ze komen op achterstand. Ze blijven zitten door de wekenlange zwemlessen. Naast onze gezondheid lijkt nu bijna niets zo belangrijk als het onderwijs.

[01:24:12]

We trekken in totaal ruim acht en half miljard euro uit. De gemiddelde basisschool krijgt volgend schooljaar zo'n 180 duizend euro extra.

[01:24:21]

Voor heel eventjes niet. Maar ja, je moet wel doorgaan in het onderwijs.

[01:24:25]

En daarom blijft het onderwijs kampioen in Bernauw.

[01:24:28]

Er wordt teveel gevraagd en uiteindelijk hebben we zijn de Onderwijs Partij met hoofdletter O. Terug van weggeweest. Aan tafel is Sigrid Kaag van D66 inmiddels ook weer aangeschoven. Opnieuw Jesse Klaver van GroenLinks en Mark Rutte van de VVD. Meneer Klaver.

[01:24:43]

Natuurlijk is uw partij Groen! Zegt het al in de titel van uw partij. Uhm. Maar wordt GroenLinks ook niet steeds meer de onderwijs partij horu daar heel veel over de laatste tijd? Ja, zeker omdat onderwijs zo ontzettend belangrijk is voor onze toekomst. En wat het onderwijs nodig heeft is niet alleen een enorme investering, maar is vooral visie en mijn visie voor het onderwijs die begint en die eindigt bij de kwaliteit van docenten. Ik heb drie kinderen, had het refereerden net als heel even aan zich omdat ik zei dat u door wat is zijn daar kan moe uitzag.

[01:25:13]

Dat heeft onze relatie niet verbeterd. Maar uh, zijn bloedjes van kinderen. Maar wat ik vooral van zijn leer, euh, is dat geen een van die kinderen hetzelfde is? En dat betekent dat als je in een volle klas met kinderen hebt dat ze individuele aandacht nodig hebben en daarvoor heb je klas nodig die niet te groot zijn. Waar een docent echt alle aandacht kan geven aan iedereen, dus bij ons met prioriteit staat het verkleinen, het verkleinen van die klassen en om voor te zorgen dat er voldoende docenten in het onderwijs zijn.

[01:25:39]

Moeten we echt zorgen dat dat omlaag is, dat salaris fors omhoog gaat? En als we die stappen zetten dan denk ik dat we inderdaad Nederland weer fantastisch onderwijs kan.

[01:25:47]

Grote uitdagingen wel mevrouw K.G. Van D66. Steekt GroenLinks u nu naar de kroon als onderwijs partij?

[01:25:55]

Nee, ik ben het juist fijn dat veel andere partijen ook eigenlijk onderwijs zo centraal willen stellen. Want als we het hebben.

[01:26:03]

We hebben gezien deze korona crisis dat we met de grootste kansen crisis ook te maken hebben in Nederland en de ongelijkheid tussen ingeslopen. En dat begint eigenlijk al vanaf je geboorte. De wijk waar je bent geboren. De opleiding van je ouders en hun salaris bepalen eigenlijk al of je uberhaupt succes voelt door je schooltijd kunt lopen. Dus wij hebben een gigantische visie. Ook in dit geval zeggen neergezet en dat begint bij een gratis kinderopvang. Extra mensen inderdaad voor de klas.

[01:26:29]

Hogere salariëring, maar ook extra taallessen. En reken lessen om die achterstanden waar kinderen vaak mee beginnen of die ze oplopen, vooral in de kansarme wijken om die weg te werken. Maar je moet ook de vaklui van de toekomst niet vergeten. Dus de beste mbo scholen met de mensen. Mark geeft daar les. En natuurlijk investeren in het wetenschappelijk onderwijs. Dus ja, ik heb graag dat andere onderwijs ook zo centraal staan, want dan kun je tenminste fors gaan investeren, want dat is belangrijk.

[01:26:55]

En nu wil meneer Rutte fulltime voor de klas dat als hij dat misschien wil maar niet op te lezen is wanneer iedereen onderwijs zo hoog acht en dus te weinig heeft geïnvesteerd.

[01:27:07]

Het huidige demissionaire kabinet heeft acht een half miljard euro vrijgemaakt voor de gevolgen van de korona pandemie op het onderwijs. Ongelofelijk veel geld te moeten, veel lessen worden ingehaald. Maar meneer Rutte, wie gaan die lessen geven?

[01:27:21]

Nou, dat is precies één van de vraagstukken natuurlijk. Hoe krijg je ook weer meer leraren? Wat je hier wel zult moeten doen op korte termijn is kijken. Wat kun je ook doen met de mensen die een opleiding zijn voor leraren? Je ziet nu al studenten Joekos vrijwilligers helpen op scholen om onderwijs achterstanden te bestrijden. Want willen wij dadelijk als we het einde hebben bereikt van de ernstigste fase van deze pandemie? En je wilt echt weer een start maken van ons onderwijs.

[01:27:44]

Daarbij natuurlijk ongelooflijk belangrijk en voor mij als liberaal. Ha! De partij van Haya van Someren en van mij als liberaal is onder wie kent de sleutel euh, naar je ontwikkelen, naar gelijke kansen h. Naar deze samenleving vooruit komen. En met meneer Klaver bent u niet bang dat die mensen die dan die bijlessen moeten gaan geven en dat dat allemaal commerciele bureaus worden?

[01:28:03]

Jazeker, je hebt een enorme groei gezien de afgelopen jaren. Van het aantal commerciele bureaus wordt heel veel geld verdiend. Dan zie je dat daar eigenlijk een ongelijke verdeling ontstaat. Maar even naar de heer Rutte als die zegt dat die onderwijs zo belangrijk vindt. Hij is nu 10 jaar premier. Dat heb ik niet teruggezien in het beleid. De afgelopen tien jaar zijn klassen groter geworden. Hebben docenten jaren op de nullijn gestaan, dan zijn de salarissen achtergebleven. We zien dat de kans ongelijkheid alleen maar is toegenomen, maar dat de kwaliteit van het onderwijs is afgenomen.

[01:28:29]

Dat ligt niet aan docenten. Die werken iedere dag keihard om het allerbeste onderwijs te geven, maar de omstandigheden zijn wel moeilijker gemaakt. Om nog maar te zwijgen over de nadruk die er is gelegd op het belang van toetsen in plaats van het belang van de ontwikkeling van kinderen. En ik vind het dan te makkelijk opzij. Ik vind het onderwijs heel belangrijk. Dat is de afgelopen jaren meneer Rutte niet gebleken.

[01:28:49]

Ja, ik zou dat toch willen bestrijden? Daar is de afgelopen jaren heel veel extra geld naar het onderwijs gegaan. Uhm, en als je het onderwijs wilt verbeteren gaat het niet alleen om geld. Uit het vorige kabinet heeft ook Geert nog zo'n half miljard bijgedaan. Beden H op inspiratie van D66, maar ook de andere coalitiepartijen en de partij die dat kabinet steunden. Dit kabinet is zoveel geld, echter dat onderwijs gegaan. Je moet ook kijken wat vraagje van het onder.

[01:29:09]

Misschien is het juist dat het niet alleen met geld. Op precies en één van de problemen is dat in het onderwijs en dat zou mijn visie zijn, je moet voorkomen dat je steeds meer van die scholen vraagt. Er worden steeds meer taken bij de scholen gelegd. Steeds meer dingen worden eigenlijk bij de ouders weggehaald en in de opvoeding en worden aan de scholen toegevoegd. Dat is een risico en dan gaat het minder worden overigens. Ik geef inderdaad zelf les aan een middelbare school.

[01:29:30]

Eén ding wil ik wel zeggen tegen de leraar in Nederland. Voor de mensen die nu rond de vijftig zijn. Het onderwijs nu is zo verschrikkelijk veel beter dan het onderwijs zoals wij hadden in de jaren tachtig. Ik kan het niet bepalen voor in de jaren negentig waren waarschijnlijk Claver op school zat of in 2000, maar voor de mensen die op school zat eind jaren tachtig. Het is zo verschrikkelijk veel beter. Een groot respect en een groot dankjewel voor de Nederlandse leraar, maar voor elkaar.

[01:29:51]

Ik betrapte net de heren te zowieso met de woorden het gebruik van het woord visie. Dus dat is een euh alvast. Die is binnen en nog een invulling daarvan. Maar het mooie is ook inderdaad. Ik denk dat we in dit kabinet een grootse investering hebben gedaan. En zeker geld is niet alles. Je hebt de juiste mensen nodig en we moeten zorgen dat op basis van wat we willen bereiken, dat we de kenniseconomie van Nederland opbouwen. Want de bedrijven, de toekomstige werkgevers en de bedrijven van nu.

[01:30:17]

Die vragen daar ook om. En dat is ook de baangarantie. Maar u weet ook, meneer Rutte. Voor niets gaat de zon op. En in vorige kabinetten stond uw partij in ieder geval op 100 miljoen. Wij vragen vroeg natuurlijk veel meer. Dus er is een grootse investering gepleegd hier. Maar als we die echte kansen ongelijkheid tegen willen gaan is er ook echt serieus geld nodig. En daarom heeft bijvoorbeeld ook vanochtend de Kennis Coalitie van VNO en NCW, MKB Nederland met PvdA, GroenLinks, ChristenUnie en D66 gezegd.

[01:30:47]

Investeer ook in de wetenschap, want daar komen de assemblees van vandaag. Die kunnen morgen ook weer bloeien. Het zou ontzettend goed zijn als de VVD zich daar ook bij aan zou sluiten.

[01:30:57]

Want dat is nou slecht voor de wetenschap ook. Ook wij willen natuurlijk veel investeren in de wetenschap, maar ik heb vandaag zitten bijhouden. Ik hoorde de heer Hoekstra 1,7 miljard uitgeven aan verhuurderheffing. Ik hoor hier heel veel extra geld in het onderwijs. We komen dadelijk uit een crisis. Ik verzeker alle partijen hier. Ook bij de volgende formatie zullen we heel fundamenteel moeten kijken. Wat kan er wel? Wat kan er niet? En vooral ook met die bestaande geldmiddelen?

[01:31:19]

Daar gaat zo'n veertig miljard indeelt naar het onderwijs. Wat kun je ook nog doen om met al bestaande geld meer voor elkaar te krijgen? Maar ik ben dat om zich in te gaan. We gaan. Ik ben het op zichzelf eens met Sigrid Kaag. Onze innovatie, ook voor ons toekomstig verdien vermogen, is ontzettend belangrijk. En als er ruimte zou zijn in het volgende kabinet om daar extra in te investeren, dan vindt ze naar haar.

[01:31:37]

We gaan straks nog meer over geld hebben. Meneer Klaver mag met u even hebben over de leenstelsel. Dat mag, maar ik wilde het eigenlijk wel graag even oprecht als u het heel kort was. Maar ja, dit is wel problematisch, want dit is wat wat Rutte denkt deze hele campagne gaan doen gaat zeggen ja wat die van alles gezegd over t geld. En je moet geen beloftes doen. Uiteindelijk gaat politiek over het hebben van ambitie. En als je niet wil investeren en een visie hebt op het onderwijs, dan heb je gebrek aan ambitie.

[01:31:58]

En als je niet wil investeren in de aanpak van klimaatverandering, dan heb je gebrek aan visie en ambitie. En als je niet wil investeren in de aanpak van problemen in de woningmarkt, heb je ook een probleem. U trekt er nu wat rijker, dan wil men Rutte weer reageren. Maar ik wil het graag hebben gezegd dat ik daar niet in een al even sta waar het om gaat.

[01:32:13]

Dat blijkt uit alles wat u daarover zegt. U doet alsof je geen beloftes. Het gaat over Abid die je wil hebben. En ik zie bij u niet de ambitie om het onderwijs echt te willen verbeteren. Zegt Dat is heel belangrijk. Wanneer je het onderwijs echt verbeteren, dan is er meer nodig. Veel meer dan de bestaande middelen. En dat zou u moeten zien. Een docent heeft dit punt al meermalen klaar. Ik ben heel blij met uw de kans u mij geeft voor de extra zendtijd om te benadrukken dat ik die ambitie met u deel.

[01:32:38]

Maar ik vind het antwoord te makkelijk en dat vind ik oprecht om te zeggen als we dadelijk uit een ernstige crisis komen. Niemand wil bezuinigen. Daar hebben we t niet over. Maar om dan nu te gaan beloven dat we aan zoveel dingen zoveel geld uitgeven, terwijl we weten dat ook met de bestaande geldstroom. Ik maak er me even af. Als je nu weet dat er veertig jaar naar het onderwijs gaat, dan is het absoluut mogelijk om dat geld op een verstandige manier uit te geven.

[01:32:58]

Daar ben ik honderd procent van overtuigd dat minder bureaucratie waarover ik ga toch even door? Mag ik uitdragen of ik het even over het leenstelsel? Even over het leenstelsel. Het een groot verschil. Daar bent u op. Euh ja, van mening veranderd in de afgelopen periode. Even kort. U wilt de studenten tegemoet komen die dan goed ja, een schuld hebben.

[01:33:16]

Ja, ik vind dat d. Allereerst wat de VVD je ziet is die zegt. Geld uitgeven aan geld aan onderwijs is een uitgave. Ik zie dat als een investering. Ten tweede ik vind het een fout dat het leenstelsel er is gekomen als je ziet daar zelf aan meegewerkt. Als je ziet wat voor mentale druk dat op studenten legt. Dat vind ik niet goed en daarom moeten weer een basisbeurs druk komen. En ik vind heel belangrijk dat we de bestaande generatie die heeft geleend.

[01:33:38]

Die mag niet tussen wal en schip komen. Die zullen we daarvoor moeten compenseren. Mevrouw K&G, uw partij heeft dezelfde beweging meegemaakt als ze hebben.

[01:33:44]

Zeer zeker. Ja, wij hebben de afspraak na 5 jaar kijken of het nou werkte. Wat blijkt? Zo heel veel studenten gaan studeren. Maar de werkdruk, de de bijbaantjes, de enorme stress die ze hebben. Dat neemt totaal weg van de kwaliteit van het leerproces. Dus het roer gaat om. Uhm, wat? Wat wij doen? In tegenstelling tot GroenLinks. Het was een leuk idee, die tienduizend euro en dan nog wat gratis geld bij. Bij.

[01:34:09]

Wij trekken de basisbeurs. En we verruimen m ook naar studenten uit de lage en middeninkomens. Het probleem is dat een basisbeurs voor iedereen, niet een basisbeurs en een ba de d. De basisbeurs plus extra geld als je ouders gewoon een niet te ruim inkomen hebben. Maar het verschil is wel dat we inderdaad zitten met een groep studenten die hebben geleend en die nu zeggen hallo, jullie veranderen het systeem weer. Wat gebeurt er met mij? En dat is iets waar we ook over moeten praten.

[01:34:35]

Maar ik wil toch nog even terug naar de heer Rutte. Hij zegt inderdaad terecht. Er liggen dan heel veel claims voor informatie op tafel. Maar ik wil dit wel stellen dat ja, maar een kenniseconomie, een land, een beschaafd land.

[01:34:46]

Die heeft twee pijlers onderwijs en gezondheid. En we moeten voor het eerst onderwijs gaan zien als een investering en niet als een kostenpost en een kort sint-rafaël benadering.

[01:34:56]

Toen ik het daar mee eens bent, ben ik het mee eens. En dat leenstelsel werd ook gevraagd.

[01:35:00]

Klaver Want het valt me op. Hij heeft het ontworpen. Het is ontworpen door Duisenberg van de VVD.

[01:35:05]

Met Klaver van GroenLinks die het samen ontwikkeld. Wat er vervolgens gebeurt is dat blijkt in de achterban van GroenLinks dat het minder populair was dan hij hoopte. Het is niet dat hij inhoudelijke bezwaren tegen zijn eigen plannen heeft, dat passioneel verdelen. U vindt dat ie het te makkelijk vindt. Het geen goed, geen goede zaak als je zelf iets ontwikkelt. En het is net begonnen is. Pas een paar jaar loopt het. En dat is een eerlijk systeem waarin mensen die goed verdienen sneller aflossen.

[01:35:26]

Als je slecht verdient, los je niet af. Uiteindelijk wordt de kwijtgescholden kwijtgescholden tussen VVD sociaal leenstelsel, maar later zijn werkelijk niet. Hoe hij dan kan zeggen ik laat het nu na een paar jaar weer helemaal los. Laatst ging wordt meneer Klaver.

[01:35:36]

Kijk, we zijn nu inderdaad zo'n vijf jaar verder na de invoering. En ik vind het een teken van T'Kindt. Ik vind het een teken van kracht als je durft te kijken, ook naar zaken waar je zelf bij bent geweest om te kijken. Werkt het of werkt het niet? En als ik zie dat de mentale druk die de nu op studenten ligt zo groot is dat het kinderen uit gezinnen met een achterstand dat ie daardoor niet gaat studeren, dan ben ik dan ook zeer.

[01:35:58]

Dan ben ik daar ben ik zeer bereid om te zeggen dan passen we het systeem aan. En meneer Rutte. Dat zou u wat vaker kunnen doen. Iets kritische kijk op meneer Rutte heeft dan eindelijk van mening. En dat gaat u wel voor dit debat. 1.

[01:36:10]

Mark Rutte van de VVD. Sigrid Kaag van D66 en Jesse Klaver van GroenLinks.

[01:36:14]

Meneer Rutte, u zien we zo nog even terug gaan naar Wilco Bom in de zaal. Wie wil hier nog iets aan toevoegen? Ik denk Lilian Marijnissen wel van de SP. Want dat was haar partij die permanent tegen dat leenstelsel is geweest. En ja, ik denk. Champagne vanavond.

[01:36:30]

Nou nou ja, dan. Niet zozeer voor ons, meer voor de studenten. Maar klopt. Inderdaad, de SP is altijd tegen het leenstelsel. Wij noemen dat dan ook het schulden stelsel geweest, omdat we niet eerlijk vinden dat studenten zich in de schulden moeten steken. En nou ja, goed. Laten we ze positief naar kijken. Het is goed nieuws dat steeds meer partijen, zelfs de partijen die aan de wieg stonden van schulden stelsel nu ook inzien dat het niet deugt.

[01:36:52]

Wij hebben de wet ook.

[01:36:54]

Als ik even mag onderbroken. Gelooft u ze ook als ze dat nu zou zeggen?

[01:36:57]

Want het is pas net ingevoerd en het is drie weken voor de verkiezingen. Dat moeten we er misschien ook even bij zeggen. Uhm, het zijn mooie woorden. Ja, dat klopt. En ik denk ook dat een grote SP de beste garantie is om ervoor te zorgen dat het ook waar wordt gemaakt.

[01:37:10]

We hebben het is drie weken voor de verkiezingen hoorde. Maar als ik daar aan toe mag voegen. We hebben namelijk de wet om de schulden generatie te compenseren. Ook al klaarliggen. Die is al helemaal in kannen en kruiken. Dus alleen een stippellijn nog waar bedrag op wordt moet moet worden ingevuld. Nou, dat kan wat ons betreft bij de formatie gebeuren, want dat moet zeker zo hoog mogelijk zijn.

[01:37:30]

Dat moet een eerlijke compensatie zijn. Wat ons betreft niet alleen voor de studenten die zich in de schulden hebben moeten steken, want er zijn natuurlijk ook heel veel studenten die in de wet en het gesprek al even genoemd twee, drie bijbanen hebben moeten nemen om uberhaupt te kunnen studeren. Het is niet meer dan eerlijk dat we deze studenten, die laten we het gewoon zeggen zoals het is, de dupe zijn van een mislukt politiek experiment dat we die compenseren voor de schulden waarin zij zich hebben moeten steken om te kunnen studeren voor ons allemaal.

[01:37:55]

Dank u wel, mevrouw Marijnissen. Weet je waar studenten naar verlangen? Naar een leven na Korona? Daar verlangen we allemaal wel naar. Maar de gevolgen zullen we nog lang gaan merken. Daarnaast hebben we in de vorige debatten al gemerkt dat er op allerlei belangrijke thema's grote beslissingen moeten worden genomen door een volgend kabinet. En dat kost natuurlijk ook allemaal heel veel geld, heel veel geld. Als je alles bij elkaar optelt. En hoe gaan we dat straks oplossen na de verkiezingen?

[01:38:20]

Als belangrijke partijen ook al duidelijk hebben aangegeven niet met elkaar samen te willen werken.

[01:38:27]

De Nederlandse economie is vorig jaar met 3,8 procent gekrompen als geheel pas 2020 jaar kun je wel zeggen een rampjaar voor de economie.

[01:38:35]

Daarom moeten we ons uit deze crisis investeren. Perspectief? O, wat hebben we perspectief nodig. Ja, dat perspectief is er. Maar het eerlijke verhaal is dat het nog even duurt. De drie grootste partijen op dit moment, in de peilingen en in de huidige Tweede Kamer, zitten hier nu aan tafel voor het laatste debat van deze uitzending. Mark Rutte, lijsttrekker van de VVD. Ook Geert Wilders is weer aangeschoven van de PVV en Wopke Hoekstra van het CDA.

[01:39:04]

We hebben geen beginnen u, meneer Wilders en we hebben allemaal plannen maatregelen gehoord die veel geld kosten. We hoorden net premier Rutte, meneer Rutte al over de claims die voor de formatie op tafel liggen. We gaan Nederland de crisis uit investeren hoor ik ook steeds. Maakt u zich wel eens zorgen over hoe het allemaal betaald gaat worden en door wie?

[01:39:23]

Nou, zeker als ik zie wat het kabinet Mark Rutte deze week op een Europese top heeft gedaan? Die hebben namelijk deze week. We hebben dat gisteren in de Kamer proberen tegen te houden met een PVV motie, maar dat is niet gelukt. Mark Rutte heeft samen met Wopke Hoekstra zijn grote vrienden. Het kabinet, VVD en CDA hebben 100 miljard euro overgemaakt op een achterna namiddag, althans goedgekeurd dat het tot overgemaakt 60 miljard voor onze contributie aan Europa, 23 miljard voor giften aan Zuid-Europa en 20 miljard voor leningen die we nooit terugzien, ook aan Zuid-Europa.

[01:39:56]

In verband met Kroonen dus. We hebben eigenlijk in één week. Gisteren hebben we 100 miljard euro Nederlandse euro's weggegeven aan Brussel en Zuid-Europa. En ik zeg ja jongens, kom alsjeblieft op dat geld en een crisis hier. De bedrijven vallen om, de mensen hebben het geld, de zorg. Als er ergens geld nodig is om extra mensen aan te nemen. Laten we die 100 miljard hier in Nederland besteden. En ik snap er niets van. En mij Meiland de les lezen over de financiering.

[01:40:22]

Besteed dat geld hier in Nederland voor onze mensen.

[01:40:25]

Meneer Rutte klopt, dat is voor de mensen toch ook. Maar geef eens antwoord op vraag. Ik ga de antwoorden. Ik vorm op die goedpraat. Moeten we allemaal kunnen beantwoorden? Was ik benieuwd. Maar misschien toch. U pleit toch nog steeds voor een Mexico? Ik pleit ervoor dat wij die 100 miljard euro dat we die niet aan d'Italie een rijke land dan Nederland per hoofd van de bevolking.

[01:40:44]

Antwoord dat beantwoord ik m voor u. U bent nog steeds voor mij had ik een eerste een vraag aan u gesteld en ik zeg u graag eens wat geld aan Nederland. Daar ga ik me ook niet aan het buitenland.

[01:40:53]

Dat doen we juist op deze manier voor Nederland. Voor onze economie is het vitaal dat onze export. Dat onze banen. Ha. We weten dat we in Nederland heel veel banen. Dan praat je over letterlijk miljoenen banen, afhankelijk zijn van het feit dat wij in Europa handel drijven. Europa gaat door een zeer zware situatie nu heen met Korona. Al die economie heeft vreselijk zwaar. Ook Nederland zou moeten investeren. Ook Nederlands zou moeten hervormen. Dat geldt ook voor Italie.

[01:41:16]

Dat geldt ook voor Frankrijk. Dat geldt ook voor Spanje. Het is een unieke situatie. Zou je dit niet doen, dan zie je een enorm risico nemen met Nederlandse economie. En u gaat zelfs nog een stap verder, meneer Wilders. Want u zegt daarnaast Nederland moet helemaal eigenlijk dat Europa uit. Dat zou helemaal vernietigend zijn voor onze munt, voor onze banen. Maar hoe heeft al die hele normale mensen? Dus dat is mijn antwoord op uw vraag.

[01:41:37]

Je hebt dat nodig te investeren in Europa omdat je anders in Nederland een groot risico neemt met onze economie.

[01:41:41]

U geeft en dat is ook bestuur. U geeft dus toe. U kunt natuurlijk ook niet ontkennen dat wij drie en veertig miljard euro aan leningen en giften hebben gegeven aan de Italianen en de Spanjaarden. Wat niets te maken heeft met de Europese Unie, maar puur met Korona. Dat is 43 miljard Nederlandse wordt. Een minister van Financiën heeft dat in een debat in de Kamer afgelopen dinsdag met een collega Van Dijck erkend. En dat geld? Die 43 miljard hadden wij toch hier in de zorg kunnen besteden?

[01:42:06]

Besef je inmiddels wel meneer, waarom ze dat niet aan onze Manziel bezig? U heeft de mensen en u dus duidelijk. Wilt u een extra salaris willen zorg geven aan onze eigen mensen? Weigert u dan?

[01:42:14]

Laat even meneer Rutte reageren eenmalig en dat gaat niet naar Italië of Spanje. Wat we in de hele Europese Unie doen met elkaar is gezegd luister, we moeten uit deze crisis komen. Onze interne markt is het grootste succes in het naoorlogse Europa en hij heeft Nederland ontzettend veel van geprofiteerd. Dat is arbeid uit deze crisis komen met onze mooie bedrijven en alle mensen die werken. Dan praat niet alleen voor de grote bedrijven, maar juist ook over dat hele midden en kleinbedrijf.

[01:42:38]

Die hele middenklasse in Nederland bij het midden en kleinbedrijf werken 70 procent. Van de Nederlanders is 65 procent van onze economie. Wil je die kunnen redden, dan moet je er ook voor zorgen dat je exportpositie gezekerd wordt. Hoekstra heeft dat van een week door de Kamer geloodst en daar ben ik heel blij mee.

[01:42:52]

Meneer Hoekstra, wilt u hierop reageren? Stelt u wandelpaden de de. De twee oud partijgenoten hebben volgens mij dezelfde dialoog die ze al een jaar of tien met elkaar hebben. Volgens mij was uw vraag hoe moet het nou mee en met Nederland verder? Hoe zorgen we voor perspectief na deze crisis en het eerlijke antwoord?

[01:43:06]

En vooral wie gaat dat betalen? Ja, en het eerlijke antwoord is natuurlijk dat veel van de grote problemen die Nederland ook voor de crisis had. Dat die dan pontificaal weer op tafel liggen en dat we dan zullen moeten zorgen voor een voor een eerlijke en sterke economie. Dat we dan moeten ophouden met die flexibele baan die voor heel veel mensen gewoon ongelooflijk ingewikkeld zijn. Dan zullen we moeten bouwen. Zie het debat wat we daar net over hadden. En zullen we moeten ophouden met zaken als het leenstelsel die echt zorgen voor uh, voor meer scheefgroei in de samenleving?

[01:43:35]

Daar zouden deze verkiezingen over moeten gaan. Daar zou het over moeten gaan wanneer het gaat over Perspectief Macaron.

[01:43:41]

Maar de vraag gaat ook meneer Wilders wel even bij meneer Hoekstra door mevrouw. Gaat ook over wie dit uiteindelijk gaat betalen, want de indruk wordt gewekt dat er niet bezuinigd zal hoeven worden en ik een heel eerlijk ik vind dat veel partijen daar niet het eerlijke verhaal over vertellen.

[01:43:54]

Het CDA wel wat? Wat is uw visie? Ik vind dat je op de korte termijn moeten we door met dat recept. Dat hele onorthodoxe recept. Wat ik ook heel bewust heb gekozen als minister van Financiën. Met heel veel investeren om banen overeind te houden en bedrijven door deze fase heen te trekken. En ik vind dat we daar op de korte termijn ook mee door moeten, want dat is verreweg het beste jaar voor onze economie. Maar iedereen die zegt dat er nooit, helemaal, nooit meer de volgende kabinetsperiode en daarna ooit nog bezuinigd wordt.

[01:44:21]

Die vertelt de mensen in het land.

[01:44:22]

Zou Fábregas dan die dus? Want je kan die grens mijn zou Erbakan moeten? Rootsy? Nee, je hoeft als het goed gaat met je economie dan is shorters zich wel wat. Maar daar zegt dat is zorgen voor meer groei. Het beste recept. Maar ja, maar diegene die zeggen dat er nooit meer hoeft, die vertellen de mensen thuis een fabels.

[01:44:39]

Maar u zegt ook wel iets interessant, want als de economie blijft groeien. Ik zeg altijd als we kaashandel, dan kunnen we tosti's eten als we ham hadden. Ha, dat zijn allemaal stappen die je eerst moet doorlopen om uiteindelijk ergens uit te komen. Wat nou als de rente gaat stijgen voor dat soort staatsschulden? Dan zit de volgende generatie met een probleem. En dat is precies de reden dat je voor korte termijn moet inzetten op die economische groei. Maar als we nou bij Corona één ding geleerd hebben, dan was dat een korona was iets waarvan we dachten dat de kans dat het zou gebeuren buitengewoon klein was.

[01:45:06]

Maar de impact bleek enorm. Zou ik er vrij? Er is geen enkele garantie dat er niet een volgende crisis na deze crisis komt.

[01:45:13]

Ik zou het eigenlijk aan beide heren de volgende vraag willen stellen, want het gaat nu over moeten we extra bezuinigen of niet? Weet u en uw beide partijen zijn daar verantwoordelijk voor geweest, aan de heer Rutte voorop. Al sinds 2010 dat wij in Nederland en de afgelopen 10 jaar 700 50 duizend niet westerse allochtonen hier hebben gehaald en dat kost en daarom zeg ik dat dat kon. Heeft ons meer dan 100 miljard gekost. Hebben we een keer laten doorrekenen door niet voor 7,2 miljard per jaar.

[01:45:39]

Met de huidige cijfers 100 miljard als wij nou en niet alleen 100 miljard aan kosten, maar ook onze woning, de sociale huurwoningen, 100 duizend sociale huur. Wat is uw vraag eerder naar Nederlanders gegaan. Maar zijn er asielzoekers die wél naar een Frens is? Nu kan ik nu een afspraak maken dat wij de grenzen sluiten. Dat wij die 100 duizend mensen die 750 vijftigduizend mensen niet meer massaal naar Nederland.

[01:46:01]

Wilt u de grenzen minder? Hoeveel? Door de zuinige maatregel en dat geld kunnen besteden aan andere dingen? U gaat namelijk de mensen weer belasten terwijl als u de grenzen sluit de immigratie grasperk dat wij heel veel gaat reageren.

[01:46:14]

Kijk, dat zijn v. Dat zijn een beetje voelen. Cijfers ook die hij noemt. Uh, opzich is het waar. Heeft Wilders gelijk? Moeten we niet de grenzen sluiten? We moeten ervoor zorgen dat de instroom van bijvoorbeeld vluchtelingen die ook echt een recht hebben om vluchteling te zijn omdat ze echt op de vlucht zijn. Dat je die aantallen beperkt. Daar ben ik op zichzelf met hem eens. Maar wat niet reëel is dat je de grenzen sluit. Dat gaat niet eens.

[01:46:33]

Dan moet je vijfenveertig honderd marechaussees bij de grens zetten, maar toch ook even naar Rob Cohen strijk. Was het met hem eens dat je niet de harde garantie kunt geven dat je niet hoeft te bezuinigen. Waarschijnlijk hoeft het niet als de economie weer aantrekt, maar daar hoort dan wel bij, zeg ik ook in zijn richting. Ik heb me ook in dit debat al tweeënhalve yard horen beloven. Euh, aan allemaal mooie dingen. H. De B. Die ik ook dolgraag zou willen.

[01:46:54]

Maar laten we reëel zijn, op dit moment weten we niet hoe de precies uitkomen. Het zou heel mooi zijn als we niet naar bijvoorbeeld die verhuurderheffing stopt. Was nog even en dan zou ik en dan zo in de smaak hem even af en dan zou mijn opvatting zijn. Liever niet bezuinigen inderdaad. Ik denk ook niet dat het hoeft, maar als natuurlijk heel veel meer gaan uitgeven dadelijk bij die formatie, dan wordt het wel een beetje spannend.

[01:47:13]

Ja voor de goede orde. Uhm, wij zullen ook. In de volgende periode zullen we weer staan voor een solide financieel beleid en we zijn het er allemaal over eens dat het beste wat je kan doen is zorgen voor veel economische groei, veel nieuwe banen en ook in de volgende fase zorgen dat je die ondernemers waardoor die crisis trekt. Wat mij om gaat en meneer Rutte juist die mooie advertentie van nu. Dan geeft u ook aan dat doet u in feite een belofte en zegt u hebben we gaan niet bezuinigen.

[01:47:37]

Ik ben er zeer voor. Ik hoop zeer dat het lukt, want ik zou het iedereen graag willen besparen. Maar ik vind ook dat wij ook in deze fase gewoon een eerlijk, realistisch verhaal aan Nederland moeten vertellen.

[01:47:47]

Geef ik u, daar ben ik het wel mee eens. Alleen dat is het niet zo verstandig. Is mijn enige punt om dan nu alweer in een campagne tweeënhalf miljard in het eerste debat. We krijgen zondag RTL. En die teller loopt door. Dus als dat dan wordt bezuinigen wel een risico als je zoveel meer gaat uitgeven, terwijl we niet weten met hoeveel problemen we dadelijk uit de crisis komen. Ik wil die vliegende start maken met onze gezondheidszorg, met onze economie, een sterke overheid.

[01:48:08]

Wat moet er beslist? Tot slot nog even, want we hebben al bijna geen tijd meer. Wat moet er aan alle drie eventjes? De vraag beslist anders en in de toekomst met de gedachte aan de Coronet crisis, meneer Wilders.

[01:48:18]

100 procent de gezondheidszorg. We moeten gigantisch gaan investeren in gezondheidszorg. Als ik de heer Rutte nu al zeggen. Gezondheidszorg is belangrijk. Nou dan. Dan val ik bijna van mijn stoel. Ik weet niet of het van het lachen van of van het huilen is, want hij heeft nou juist de partij die de afgelopen jaren. Ziekenhuizen hebben gesloten. Je wilt investeren in de gezondheid, spoedeisende hulpposten hebben gesloten, ziekenhuizen gesloten intensive care gesloten. De VVD heeft zorg op de laatste plaats door moeten zorgen waarop de eerste plaats staat en daar gigantisch in elkaar.

[01:48:44]

Ja natuurlijk. Miljarden geïnvesteerd in de zorg. We hebben één van de beste gezondheidszorg stelsels van de wereld, al zijn we vreselijk trots op. En zorgen is meer dan geld. Het zijn ook alle mensen die werken en de verpleegkundigen en de artsen. Laten we daar trots op zijn. Alleen wat je wel leert en daar ben ik het met Wilders eens. Is dat als er zo'n pandemie is die lang duurt? En dan heeft hij ook voorstellen gedaan voor in de Kamer.

[01:49:03]

De nationale zorg, reserven en andere dingen, dat zijn goeie voorstellen. Dan moet je ook kijken als er weer zo'n pandemie uitbreekt. Hoe kun je lange termijn zo'n zorgstelsel daarop inrichten dat het ook zo'n pandemie kamp strijden? En je ziet dat we daar nog in tekortgeschoten zijn?

[01:49:15]

Is daar klaar voor? Is daar geld voor? Er is geen geld voor investeringen, zegt u.

[01:49:20]

Maar ja, dat wat je dan bijvoorbeeld moet doen is productie prikkels die nu in de gezondheidszorg zitten anders inrichten. En een van de problemen die we nu hebben is dat er natuurlijk ook geld en dat soort dingen van orgaan. Loek staat tot slot.

[01:49:30]

En ja, wat betreft de zorg. Ik weet uit eigen ervaring dat als het er echt toe doet hoe ongelooflijk belangrijk die goede zorg is. En ik ben het eens met veel wat er gezegd is, ook op het gebied van preventie. Eerder door Jesse Klaver. Ik zou nog één ding aan willen toevoegen. Wat mij betreft gaan we fors extra investeren in onderzoek naar die grote ziekte, waar we op een gegeven moment allemaal mee te maken krijgen. Kanker, obesitas, alzheimer.

[01:49:54]

Dingen die ons allemaal treffen en die heel veel uitmaken voor deze en de volgende generatie.

[01:49:58]

Goed dank alledrie. Wokke, Hoekstra, Geert Wilders en Mark Rutte. En niet alleen die 3. We bedanken alle 13 lijsttrekkers voor hun deelname aan dit debat. De campagne is echt begonnen. Op 17 maart zijn de verkiezingen, in de twee dagen daarvoor kan er ook al gestemd worden. Tot zover dit lijsttrekkersdebat van de NOS op Radio 1. Wenst u een heel fijn weekend? Blijf gezond na.